Συντάκτης: Αγγελή Διαλεκτή
Η ισότιμη πρόσβαση όλων στην εκπαίδευση είναι μια υποχρέωση στην οποία η ελληνική πολιτεία έχει αποτύχει παταγωδώς διαχρονικά.
Ελάχιστα άτομα με αναπηρία εισάγονται στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, ακόμη και με το ευεργετικό μέτρο της ποσόστωσης του 5% για τους υποψηφίους που πάσχουν από σοβαρές παθήσεις. Κι όταν καταφέρνουν να μπουν σε κάποιο Πανεπιστήμιο, οι σπουδαστές με αναπηρία έρχονται αντιμέτωποι με μη προσβάσιμα κτίρια, μη προσβάσιμες υπηρεσίες, μη προσβάσιμα συγγράμματα.
Αυτήν την πραγματικότητα έρχεται, όπως φαίνεται, να δυσχεράνει το σχέδιο νόμου του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, το οποίο έχει προκαλέσει μεγάλη αναστάτωση στους κύκλους των τυφλών, των αμβλυώπων και των ατόμων με άλλα προβλήματα ανάγνωσης αλλά και των φορέων που είναι επιφορτισμένοι με τη μετατροπή έργων σε προσβάσιμο γι’ αυτούς τους ανθρώπους μορφότυπο, καθώς προβλέπεται καταβολή εύλογης αμοιβής στους δικαιούχους των έργων, δηλαδή τους εκδότες. Ο φόβος τους είναι ότι το κόστος αυτής της «εύλογης αμοιβής» θα μετακυλιστεί στους ωφελούμενους.
Όπως τονίζει ο Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών (ΣΕΑΒ), το υπό διαβούλευση σχέδιο νόμου αφορά την ενσωμάτωση της ευρωπαϊκή οδηγίας ΕΕ 2017/1564, η οποία βασίστηκε στη Συνθήκη του Μαρακές.
Η Συνθήκη δεν προσέδιδε υποχρεωτικό χαρακτήρα στην εύλογη αμοιβή των δικαιούχων των έργων, ωστόσο το υπουργείο με το εν λόγω σχέδιο νόμου ουσιαστικά επιλέγει να ενσωματώσει την υποχρεωτικότητα αυτού του μέτρου.
Στο πλαίσιο της ισότιμης πρόσβασης, αρκετές ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες αγόρασαν εξοπλισμό για τη στήριξη της μελέτης των εντυποανάπηρων σπουδαστών κι ανέπτυξαν υπηρεσίες προς αυτήν την κατεύθυνση.
«Η μετατροπή ενός ψηφιακού αρχείου (pdf), που παρέχει ένας εκδότης συγγραμμάτων, σε προσβάσιμη μορφή είναι μια διαδικασία, που απαιτεί από τις βιβλιοθήκες τη διάθεση προσωπικού και τεχνικών μέσων – συχνά επιστρατεύονται κι εθελοντές φοιτητές. Ένα βιβλίο 500 σελίδων απαιτεί εργασία 5-6 ημερών από έμπειρο βιβλιοθηκονόμο. Η μετατροπή σε ηχητικά αρχεία είναι ακόμη πιο περίπλοκη και χρονοβόρα. Στο Πάντειο Πανεπιστήμιο φοιτούν περίπου 20 εντυποανάπηροι σπουδαστές. Τα ενεργά βιβλία είναι 1.000 κι από αυτά περίπου 200 είναι προσβάσιμα», λέει η Ντίνα Κακάλη, διευθύντρια της Βιβλιοθήκης του Παντείου και συντονίστρια του δικτύου της σύγχρονης ηλεκτρονικής πλατφόρμας της «Πολυτροπικής Ηλεκτρονικής Βιβλιοθήκης – AMelib» του Συνδέσμου Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών. Για όλους τους παραπάνω λόγους, ο ΣΕΑΒ ζητά την άμεση απόσυρση των σχετικών παραγράφων του υπό διαβούλευση σχεδίου νόμου.
Η εξασφάλιση της ισότιμης συμμετοχής στην εκπαιδευτική διαδικασία δεν είναι υποχρέωση των ατόμων με αναπηρία, αλλά της πολιτείας.
Εύλογα, λοιπόν, το σχέδιο νόμου έχει συγκεντρώσει τα πυρά των εμπλεκομένων καθώς αναγνωρίζουν τα προσκόμματα που μπαίνουν στην ισότιμη συμμετοχή στην εκπαίδευση, ενώ διαβλέπουν μέχρι και τον κίνδυνο η μετατροπή των έργων να καταστεί πεδίον δόξης λαμπρό για οικονομικές δοσοληψίες των φορέων της εκπαίδευσης με ιδιωτικές επιχειρήσεις, οι οποίες θα αναλαμβάνουν το έργο με το αντίστοιχο φυσικά αντίτιμο, το οποίο θα κληθούν να καλύψουν τα ιδρύματα της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης από τον ήδη χαμηλό κρατικό προϋπολογισμό τους.
Η Εθνική Ομοσπονδία Τυφλών (ΕΟΤ), στο πλαίσιο της διαβούλευσης, κάνει λόγο για «λόμπι των εκδοτών», στις πιέσεις του οποίου φαίνεται ότι υποκύπτει η πολιτεία.
«Με το παρόν σχέδιο νόμου, αντί να προχωρήσει η χώρα ένα βήμα παραπέρα και να εκσυγχρονιστεί πολιτισμικά, προσφέροντας ουσιαστική δωρεάν πρόσβαση στους εντυποανάπηρους ανθρώπους κάθε κατηγορίας, θέτει ένα επιπλέον εμπόδιο, ήτοι την αποζημίωση των “δικαιούχων”, δηλαδή των εκδοτών. Είναι ντροπή και όνειδος να εξαρτάται η πρόσβαση των τυφλών και των λοιπών ατόμων με προβλήματα όρασης: α) από την έκδοση Υπουργικής Απόφασης, της οποίας δεν υπάρχει χρονικός προσδιορισμός έκδοσης και β) από την παροχή εύλογης αποζημίωσης στους δικαιούχους. Και η εύλογη αποζημίωση προβλέπεται να χορηγείται από μη κερδοσκοπικούς φορείς ή Βιβλιοθήκες Πανεπιστημίων κ.λπ., οι οποίοι επεξεργάζονται τα κείμενα προκειμένου να τα μετατρέψουν σε προσβάσιμη μορφή είτε ψηφιακή, είτε ακουστική, είτε σε γραφή Braille, είτε σε μεγαλογράμματους χαρακτήρες με δυσβάσταχτο κόστος, με προσωπικό πολύ περιορισμένο, το οποίο αφιερώνει πολλές εργατοώρες στη μετατροπή κάθε βιβλίου στην κατάλληλη μορφή. Η καταβολή οποιασδήποτε αποζημίωσης εκ μέρους των φορέων αυτών οι οποίοι ουδόλως αποζημιώνονται για το παρεχόμενο έργο είναι σε κάθε περίπτωση καταχρηστική, ανεπίτρεπτη και υπερβαίνει τα εσκαμμένα», αναφέρει η ΕΟΤ.
Πληρώνουν οι ίδιοι
Η γενική γραμματέας της ΕΟΤ, Βιβή Τσαβαλιά, μας περιγράφει το προσωπικό της βίωμα από τις σπουδές της στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση:
«Σπουδάζω στο Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο, στο Τμήμα Ευρωπαϊκού Πολιτισμού. Τα συγγράμματα των εκδόσεων του ΕΑΠ, μου τα στέλνουν σε προσβάσιμη μορφή. Για τα δυο -τουλάχιστον- επιπλέον συγγράμματα άλλων εκδοτικών οίκων πληρώνω για τη μετατροπή τους. Κι όλα αυτά ενώ πληρώνω ένα διόλου ευκαταφρόνητο ποσόν στο ΕΑΠ. Τους έχω ζητήσει να ασχοληθούν με το ζήτημα των συγγραμμάτων – βάσει νομοθεσίας οι εκδότες υποχρεούνται να παρέχουν δωρεάν προσβάσιμα βιβλία– και με αγνοούν.
»Ο υπάρχων νόμος δεν εφαρμόζεται κι ο νέος που έρχεται χειροτερεύει την κατάσταση. Αν περάσει, είτε οι Βιβλιοθήκες και οι υπόλοιποι φορείς δεν θα αναλαμβάνουν τη μετατροπή των έργων είτε θα μετακυλίουν το κόστος στους ανάπηρους. Έκανα το μεταπτυχιακό μου στο Πάντειο. Το πρόγραμμα ήταν δωρεάν, αλλά μου κόστισε 10.000 ευρώ: έπρεπε κάποιος να μου φωτογραφίζει τα αρχεία και να μου ηχογραφεί βιβλία και συγγράμματα. Θα ήθελα να κάνω διδακτορικό. Έχω τα φόντα, αλλά δεν έχω τα χρήματα».
(Πηγή: efsyn.gr)
