Αρθρογράφος: Γρηγόρης Ιωάννου
Θα περάσουν από πάνω μας όλοι οι τροχοί
στο τέλος
τα ίδια τα όνειρα μας θα μας σώσουν.
Ν. Καρούζος
Οι αναφορές για την εκπαίδευση στο δημόσιο διάλογο, εστιάζουν σε ζητήματα που αφορούν, πρωτίστως, τη λειτουργία των Α.Ε.Ι. και Τ.Ε.Ι. και, κατά δεύτερο, λόγο το Γυμνάσιο και Λύκειο. Το δημοτικό σχολείο μένει κατά κανόνα μακριά από την προσοχή και το ενδιαφέρον όσων παρακολουθούν τα ζητήματα της εκπαίδευσης. Το δημοτικό σχολείο εκλαμβάνεται ως χώρος εφαρμογής διδακτικών πρακτικών, που εκτυλίσσονται ομοιόμορφα μέσα σε πλαίσια που ελάχιστες δυνατότητες αναπροσδιορισμού επιτρέπουν. Ενιαίο στις στοχεύσεις του και προβλέψιμο στη ροή του, το σχολείο προφυλάσσεται αποτελεσματικά από τις ανεπιθύμητες εντάσεις που οι κοινωνικές συνθήκες επιφέρουν.
Παθητικοί εντολοδόχοι
Εξετάζοντας, όμως, με μεγαλύτερη προσοχή το τοπίο της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, αντιλαμβανόμαστε πως κάτω από τα παγιωμένα χαρακτηριστικά του, κρύβεται μια παλλόμενη συλλογικότητα που εσωτερικεύει όλο το φάσμα των σύγχρονων προκλήσεων. Έντονες αλληλεπιδράσεις και ισχυρά διλήμματα, καρποφόρες συναντήσεις και οδυνηρές διαψεύσεις εμπλέκουν όσους συνθέτουν τον ιστό της σχολικής κοινότητας.
Κοιτάζοντας πίσω, στη διαδρομή των τελευταίων τεσσάρων πέντε ετών, ανιχνεύουμε τις δραματικές επιπτώσεις, που επισώρευσαν στο δημοτικό σχολείο το μνημόνιο και οι πολιτικές αποφάσεις που συνόδευσαν την εφαρμογή του. Οι εκπαιδευτικοί της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης συνειδητοποίησαν, από τους πρώτους κιόλας μήνες, πως η οικονομική αφαίμαξη που υπέστησαν συνδέεται άμεσα με τη ραγδαία υποβάθμιση της επαγγελματικής τους υπόστασης. Αντιλήφθηκαν πως ο ρόλος που τους επιφυλάσσεται δεν είναι άλλος από εκείνον του παθητικού εντολοδόχου, που αδιαμαρτύρητα διεκπεραιώνει εκπαιδευτικές πρακτικές που έχουν διαμορφώσει φορείς ξένοι προς την σχολική κοινότητα και τις ανάγκες της.
Ο ρόλος του συλλόγου διδασκόντων υποβαθμίστηκε και οι δυνατότητές του υποτιμήθηκαν, επιτρέποντας την εγκαθίδρυση του φόβου ως καθοριστικού στοιχείου της στάσης των εκπαιδευτικών έναντι των προϊσταμένων τους. Οι καταργήσεις και οι συγχωνεύσεις σχολικών μονάδων, η αύξηση των μαθητών ανά τμήμα και η συρρίκνωση των δομών της ειδικής αγωγής επιδείνωσαν τις συνθήκες λειτουργίας των σχολείων την ώρα ακριβώς που οι μαθητές μας και οι οικογένειές τους χειμάζονταν υφιστάμενοι τα καταστροφικά αποτελέσματα της φτώχειας, της ανεργίας και της επισιτιστικής ανασφάλειας.
Αυταρχικές αντιλήψεις και συμπεριφορά
Φτάνουμε έτσι στο ρόλο που διαδραμάτισαν την περίοδο αυτή πολλά από τα στελέχη της εκπαίδευσης, ιδιαίτερα εκείνα που συνδέονται περισσότερο με τους εκπαιδευτικούς των σχολείων, δηλαδή διευθυντές σχολικών μονάδων και σχολικοί σύμβουλοι. Με έκπληξη είδαμε τους εντεταλμένους για την ομαλή, δημοκρατική λειτουργία του σχολείου, τους μέχρι πρότινος συνεργάτες μας στην καθημερινή σχολική εργασία, να απομακρύνονται από τα βιώματα των συναδέλφων τους και να υιοθετούν αυταρχικές αντιλήψεις και συμπεριφορά. Προκρίνοντας τις προσωπικές τους φιλοδοξίες και υποχωρώντας στις πιέσεις που τους ασκήθηκαν από την κεντρική διοίκηση, πολλοί διευθυντές και σύμβουλοι, επιχείρησαν με πολλούς τρόπους τον εξουθενωτικό έλεγχο και τη χειραγώγηση των εκπαιδευτικών σε μια σειρά θεμάτων (αυτοαξιολόγηση σχολικής μονάδας – αξιολόγηση, καθηκοντολόγιο, πειθαρχικό δίκαιο, προγράμματα σπουδών, ωράριο εργασίας κ.ά.).
Δεν δίστασαν, όπως πολλοί συνάδελφοι καταγγέλλουν, με ψευδείς και αστήρικτες αιτιάσεις να απειλήσουν εκπαιδευτικούς με πειθαρχικές διώξεις, να επιβάλλουν κλίμα τρομοκρατίας στο σχολείο, να καλλιεργήσουν τη διχόνοια ανάμεσα στα μέλη του συλλόγου διδασκόντων. Με την άκριτη και ανεύθυνη επίκληση του νόμου, με ανορθολογικές διατυπώσεις και αλλοπρόσαλλη συμπεριφορά. εκβίασαν τη συμμόρφωση των εκπαιδευτικών δυναμιτίζοντας την αναγκαία για το σχολείο συνοχή.
Είναι σαφές πως η δοκιμασία των τελευταίων ετών επηρέασε αρνητικά τη διδακτική παρουσία και προσφορά πολλών άξιων συναδέλφων. Είναι πολύ δύσκολο να συναντήσεις το βλέμμα του παιδιού όταν η ψυχή σου βουλιάζει στην ταραχή και στον φόβο. Είναι εξίσου σαφές πως η ρήξη που εκδηλώθηκε μεταξύ συναδέλφων άνοιξε πληγές που δύσκολα θα επουλωθούν. Τα σχολεία, πάλι, δέσμια μιας ανούσιας, παραλυτικής αντίληψης για τη σχολική ζωή, έχουν χάσει σε μεγάλο βαθμό τη δημιουργική τους πνοή.
Ξανά στην αφετηρία
Στο σημείο αυτό, νιώθουμε την ανάγκη να ορίσουμε εκ νέου τα πράγματα, να οδηγηθούμε ξανά στην αφετηρία. Η διάχυτη ανάταση που προκάλεσε στον εκπαιδευτικό κόσμο το αποτέλεσμα των εκλογών της 25ης Ιανουαρίου, δεν πρέπει να μείνει μια ψυχολογική κατάσταση προσωρινής ανακούφισης αλλά να γίνει καταλύτης για τη συγκρότηση ενός νέου ήθους μέσα στα σχολεία. Αντιλήψεις και συμπεριφορές που συρρίκνωσαν την υπόθεση της εκπαίδευσης μετατρέποντάς τη σε υπαλληλική διευθέτηση, πρέπει να εκλείψουν και τη θέση τους να καταλάβει το όραμα για ένα σχολείο που θα βασίζεται:
• στη δημοκρατία ως αυθεντικό χαρακτηριστικό των λόγων και των έργων μας
• στον εκπαιδευτικό για την καθοριστική συμβολή του στην αγωγή και τη μόρφωση των παιδιών
• στην απεριόριστη εμπιστοσύνη και στον μέγιστο σεβασμό που οφείλουμε ως κοινωνία στον αναπτυσσόμενο άνθρωπο, στα ίδια τα παιδιά.
Μία αξιόλογη σχολική πραγματικότητα προϋποθέτει ζεστές ανθρώπινες σχέσεις. Έχουμε την ευθύνη να καλλιεργήσουμε τις σχέσεις αυτές μέσα στο σχολείο, με την καθημερινή επίμονη, ειλικρινή και ανιδιοτελή μας προσπάθεια.. Τώρα περισσότερο από ποτέ.
(πηγή: epohi.gr x)
