Της Κορίνας Βασιλοπούλου
ΙΣΠΑΝΙΑ-ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ Περικόπτουν δαπάνες για την παιδεία, κλείνουν σχολεία, απολύουν εκπαιδευτικούς, οδηγώντας την εκπαιδευτική κοινότητα σε κινητοποιήσεις
Δύσκολη χρονιά αναμένει φέτος μαθητές και φοιτητές. Περισσότεροι μαθητές για λιγότερους εκπαιδευτικούς και σε λιγότερες σχολικές αίθουσες. Τα μειωμένα κονδύλια για την παιδεία οδηγούν στο κλείσιμο ή στη συγχώνευση σχολικών μονάδων, αλλά και στην απόλυση εκπαιδευτικών, και καθιστούν ακόμη πιο απρόσιτες τις πανεπιστημιακές σπουδές σε φοιτητές με χαμηλά εισοδήματα. Αν και η περιγραφή ταιριάζει απόλυτα στην Ελλάδα, αφορά, εν προκειμένω, την Ισπανία και την Πορτογαλία. Και στην Ιβηρική Χερσόνησο, η δημόσια παιδεία, μαζί με την υγεία, είναι από τα πρώτα θύματα των μνημονίων της λιτότητας.
Η Ισπανία, βέβαια, δεν τελεί επίσημα υπό καθεστώς μνημονίου. Ο δεξιός πρωθυπουργός της ωστόσο, ο Μαριάνο Ραχόι, έχει αποδειχθεί βασιλικότερος του βασιλέως σε ό,τι αφορά την τυφλή υπακοή στα κελεύσματα της τρόικας. Βασιλικότερος όλων δε, ο επίσης δεξιός Ιγνάθιο Γκονσάλες, ο πρόεδρος της αυτόνομης περιφέρειας της Μαδρίτης, διάδοχος από τον Σεπτέμβριο του 2012 της Εσπεράνθα Αγκίρε. Οι δυο τους μετέτρεψαν την ισπανική πρωτεύουσα και τα περίχωρά της στο μεγάλο εργαστήρι των νεοφιλελεύθερων «μεταρρυθμίσεων».
«Τα μαθήματα στα δημοτικά σχολεία και νηπιαγωγεία της Μαδρίτης θα ξεκινήσουν φέτος με 25 σχολικές αίθουσες λιγότερες και χωρίς 93 μόνιμους εκπαιδευτικούς, οι θέσεις των οποίων καταργούνται λόγω των περικοπών», έγραφε πρόσφατα η «El Pais». «Kι αυτό, ενώ ο αριθμός των διδασκόντων στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση έχει ήδη μειωθεί κατά 3,9% τα τελευταία τρία χρόνια. Παράλληλα, ο αριθμός των μαθητών έχει αυξηθεί κατά 8,6%». Αυτά τα νούμερα, όπως αναφέρει η ισπανική εφημερίδα, έγιναν γνωστά στις 15 Αυγούστου, όταν δημοσιεύθηκε η επίσημη εγκύκλιος της Αυτόνομης Περιφέρειας της Μαδρίτης. Την ίδια στιγμή, κι ενώ η σχολική χρονιά αρχίζει επίσημα στις 9 Σεπτεμβρίου, τα συνδικάτα των εκπαιδευτικών μελετούν το ενδεχόμενο νέων κινητοποιήσεων.
Η λεγόμενη «πράσινη παλίρροια», το μεγαλύτερο κίνημα διαμαρτυρίας των εκπαιδευτικών στη μεταπολιτευτική ιστορία της Ισπανίας, ξεκίνησε από τη Μαδρίτη το καλοκαίρι του 2011, πριν ακόμη εκλεγεί ο Ραχόι, όταν η τότε επικεφαλής της αυτόνομης περιφέρειας της πρωτεύουσας Εσπεράνθα Αγκίρε αποφάσισε τη δραστική μείωση των πόρων για τα δημόσια σχολεία. Διέταξε την κατάργηση 3.000 θέσεων μη μόνιμων εκπαιδευτικών, επιβαρύνοντας παράλληλα τους μόνιμους με δύο επιπλέον ώρες την εβδομάδα. Αυτό προκάλεσε μια θύελλα διαμαρτυριών, η οποία ονομάστηκε «πράσινη παλλίροια» από τα πράσινα μπλουζάκια που φορούσαν πολλοί διαδηλωτές. Γρήγορα επεκτάθηκε σε ολόκληρη την Ισπανία, καθώς ο υπουργός Παιδείας Ιγνάθιο Βερτ αποφάσισε να επεκτείνει το πείραμα της Μαδρίτης με τις δραστικές περικοπές σε εθνικό επίπεδο. Υπολογίζεται ότι οι περικοπές του Ραχόι έχουν οδηγήσει συνολικά στην ανεργία 62.000 εκπαιδευτικούς όλων των βαθμίδων. Την περασμένη άνοιξη, η «πράσινη παλίρροια» οργάνωσε δυναμικές απεργίες και διαδηλώσεις στις οποίες συμμετείχαν επίσης μαθητές και γονείς. Φέτος, τα πράγματα αναμένονται εξίσου καυτά και στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Αιχμή του δόρατος, η απόφαση του υπουργού Βερτ να θέσει αυστηρότερα κριτήρια για την παροχή υποτροφιών στους οικονομικά ασθενέστερους φοιτητές (η εγγραφή σε πολλά ισπανικά πανεπιστήμια δεν είναι δωρεάν), γεγονός που ίσως αναγκάσει χιλιάδες φοιτητές να μην εγγραφούν στο πανεπιστήμιο ή να διακόψουν τις σπουδές τους.
Τα πανεπιστήμια στη γειτονική Πορτογαλία είναι από τα πρώτα που θα νιώσουν την ψαλίδα των περικοπών με την έναρξη του νέου ακαδημαϊκού έτους. Ο προϋπολογισμός τους θα είναι μειωμένος κατά 2,5% (10 εκατομμύρια ευρώ) και οι περικοπές θα βαρύνουν κυρίως το διδακτικό προσωπικό. Τα πράγματα δεν προβλέπονται καθόλου πιο αισιόδοξα στις υπόλοιπες εκπαιδευτικές βαθμίδες. Αφότου την περασμένη άνοιξη το Συνταγματικό Δικαστήριο της χώρας έκρινε αντισυνταγματικές τις νέες περικοπές στους μισθούς και τις συντάξεις των δημοσίων υπαλλήλων, που είχε εξαγγείλει ο πρωθυπουργός Πέδρο Πάσος Κοέλιο, εκείνος ανακοίνωσε ότι θα αναζητούσε «ισοδύναμα» μέτρα για τα 6 δισ. ευρώ που η τρόικα του ζητά να εξοικονομήσει ως το 2016. Ο Κοέλιο ανακοίνωσε σε πρώτη φάση την απόλυση 30.000 δημοσίων υπαλλήλων, ανάμεσά τους και εκπαιδευτικών, ενώ άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο περαιτέρω περικοπών στην υγεία και στην παιδεία. Λίγους μήνες νωρίτερα, μάλιστα, ο πρωθυπουργός είχε κάνει την πρόταση να πληρώνουν «εισιτήριο» οι μαθητές στα δημόσια σχολεία, σχολιάζοντας ότι «δεν μπορούν τα πάντα να είναι δωρεάν»! Σημειωτέον ότι στην Πορτογαλία το 63% των κατοίκων δεν έχει ολοκληρώσει τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.
Οι Πορτογάλοι εκπαιδευτικοί υποδέχτηκαν τα νέα μέτρα με απεργιακές κινητοποιήσεις πάνω στην έναρξη της εξεταστικής περιόδου, ανανεώνοντας το ραντεβού για το φθινόπωρο. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι καθηγητές είναι ο κλάδος που παρουσιάζει τη μεγαλύτερη αύξηση στο ποσοστό της ανεργίας για τέταρτη συνεχή χρονιά –κατά 44% σε σχέση με πέρυσι, σύμφωνα με την εφημερίδα «Publico». Παρ’ όλα αυτά, το ΔΝΤ κρίνει ότι το εκπαιδευτικό σύστημα της Πορτογαλίας παρουσιάζει πλεονάζον προσωπικό και συνιστά να απολυθούν συνολικά 50–60.000 εκπαιδευτικοί.
Για την Ιστορία, στην Ισπανία, το πρώτο διάταγμα που έβγαλε η δημοκρατική κυβέρνηση του Μανουέλ Αθάνια τη δεκαετία του 1930 αφορούσε την αύξηση των μισθών των εκπαιδευτικών. Όπως φαίνεται, στη νεοφιλελεύθερη Ιβηρική –και όχι μόνο– του 2013, ο εκπαιδευτικός αποτελεί «βαρίδι» και η παιδεία γίνεται είδος πολυτελείας για ολίγους και εκλεκτούς.
(πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών)
