Ομιλία ενός Δασκάλου (με κεφαλαίο «Δ»):
Αγαπητοί νέοι , ώριμοι φίλοι, Λιτοσελίτες και επισκέπτες – εραστές του Λιτόσελου,
Πριν μπω στο θέμα μας , με τίτλο : «Παιδείας ….. παιδέματα», θα’ θελα να θυμίσω από την Οδύσσεια του Ομήρου τη μεταμόρφωση των συντρόφων του Οδυσσέα σε γουρούνια από τη μάγισσα Κίρκη. (Σε λίγο θα καταλάβετε αυτό το συνειρμό μου).
Ζούμε όλοι μας σαν Οδυσσείς, αυτή την περιπετειώδη πορεία της κοινωνίας και αναρωτιόμαστε, αν τελικά κάποια χρονική στιγμή, θα ξεπεράσουμε την οικονομική και πολιτισμική «κρίση» και θα φθάσουμε σώοι στην Ιθάκη!
Ωστόσο, πριν κάνουμε αυθαίρετες διαπιστώσεις, απαραίτητο είναι να ξετυλίξουμε το κουβάρι της Αριάδνης, με προσοχή…
Το πρόβλημα που βιώνουμε ως λαός σήμερα έχει παγκόσμιο χαρακτήρα και το έζησαν, αλλά και το ζουν και άλλοι λαοί, εντός και εκτός Ευρώπης.
Το καπιταλιστικό σύστημα – μάγισσα Κίρκη –, κατάφερε να εγκλωβίσει το σύγχρονο άνθρωπο στον φρενήρη καταναλωτισμό και, αφού τον έγδυσε από τα εθνικά στοιχεία της παιδείας του, τον μεταμόρφωσε σε ένα γουρούνι που ξέρει μόνο να καταναλώνει υστερικά, να σκέφτεται με τους όρους της παγκοσμιοποίησης και να δουλεύει σαν είλωτας για να καλύψει τις πλασματικές του ανάγκες. Χωρίς να το συνειδητοποιήσουμε, όλα τα θυσιάσαμε στο βωμό του γρήγορου πλουτισμού, έστω και με δανεικά, όπως μας παρακινούσαν οι τραπεζίτες και βρεθήκαμε με πλαστικό χρήμα, χρεωμένοι ως τ’ αυτιά, άτομα και κοινωνίες. Οι δανειστές δε δανείζουν ποτέ, αν δεν υπάρχει τοκογλυφική φερεγγυότητα. Πέτυχαν να ελέγξουν την ψυχολογία των όχλων και τώρα ήρθε η ώρα της λυπητερής.
Και τώρα τι γίνεται; Όταν κεραυνοί και κυκλώνες μας απειλούν, τότε καταφεύγουμε στην παιδεία και όλοι συμφωνούμε ότι όλα είναι ζήτημα «παιδείας».
Όταν μιλάμε για παιδεία δεν πρέπει να τη συγχέουμε με τη σχολική εκπαίδευση. Η σχολική εκπαίδευση παρέχει βασικές γνώσεις για να μπορέσει ο μελλοντικός εργαζόμενος να μπει στο χώρο της παραγωγής ή στην ανεργία.
Η παιδεία που αποτελεί την καλλιέργεια της ψυχής και του πνεύματος, και οδηγεί στην ατομική αυτοϋπέρβαση, είναι αντικείμενο των αρχών και αξιών της οικογένειας, της κοινωνίας, των Μ.Μ.Ε. και της προσωπικής αναζήτησης κάθε ατόμου. Η παιδεία δίνει τις ισορροπίες στον άνθρωπο και τον κάνει να ξεχωρίζει από το ζώο που ορίζεται από τα ένστικτα. Ο παιδευμένος άνθρωπος διακρίνεται για την ακεραιότητα του χαρακτήρα του, για την ειλικρίνεια, για την ταπεινότητα, για τη συνέπεια λόγων και έργων, για την κοινωφελή δραστηριότητα, για την αλληλεγγύη.
Συχνά συναντάμε τον απαίδευτο συμπολίτη μας – σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, κι όχι αποκλειστικά στους αμόρφωτους, που θα μας εξοργίσει με την αναίδεια και την κτηνώδη θρασύτητά του.
Είναι ο πανεπιστημιακός καθηγητής που υπεξαιρεί τα χρήματα από τα ευρωπαϊκά προγράμματα και στήνει offshore εταιρείες. Είναι ο γιατρός που, αν δεν πάρει το «φακελάκι», δε χειρουργεί τον ασθενή κι όταν τον επισκεπτόμαστε στο ιατρείο του, δε δίνει απόδειξη. Είναι ο δωροδοκούμενος εφοριακός του Σ.Δ.Ο.Ε. που, αν δεν πάρει τα «μαύρα» χρήματα, οδηγεί τον επιχειρηματία στο κλείσιμο. Είναι ο κομματικός διοικητής των ασφαλιστικών ταμείων, που πλούτισε από τα τοξικά ομόλογα και οδήγησε τους ασφαλισμένους στην ανασφάλεια. Είναι ο δημοσιογράφος – καναλάρχης που διαστρεβλώνει την είδηση, σπιλώνει συνειδήσεις, πλουτίζει παράνομα, βγάζει τα χρήματα στην Ελβετία, συλλαμβάνεται και αθωώνεται, γίνεται εισαγγελέας επί παντός επιστητού και του πληρώνουμε και πέντε αστυνομικούς να τον φυλάνε. Είναι ο επίορκος αστυνομικός που διακινεί το χασίς των Ζωνιανών και με τα κέρδη ιδρύει εταιρείες σεκιούριτι. Είναι ο ανερμάτιστος Πρόεδρος του Κοινοβουλίου μας που σε μια νύχτα διορίζει όλο του το σόι και σε μια μέρα ψηφίζει νόμο για να μας βγάλει στην εφεδρεία ή στην απόλυση.
Αναφέρθηκα δειγματοληπτικά σε ορισμένες περιπτώσεις απαίδευτων λειτουργών – επαγγελματιών, για να τεκμηριώσω με καθημερινά παραδείγματα την έλλειψη παιδείας που ταλανίζει τις σύγχρονες κοινωνίες.
Απευθυνόμενος στους ώριμους ακροατές θέλω να θυμίσω ότι όλοι μας έχουμε ένα βαθμό ευθύνης, άλλος περισσότερο άλλος λιγότερο, ανάλογα με το πόστο που βρισκόμαστε, για την εικόνα που βλέπουμε σήμερα. Δυστυχώς, μας γαλούχησαν πώς να εκμεταλλευόμαστε τον πιο αδύναμο και πώς να μετατρέπουμε τις ψυχές μας σε φωλιές εχιδνών. Ακολουθήσαμε χωρίς φόβο και πάθος τα λαμόγια της εξουσίας, τα χειροκροτήσαμε για να κερδίσουμε την εύνοιά τους ή κάποιο ρουσφετάκι, χάσαμε τις ιδέες μας, τζογάραμε τη συνείδησή μας στο χρηματιστήριο, αλλοτριωθήκαμε. Δώσαμε το δικαίωμα στα παχύδερμα της πολιτικής να μας λοιδορούν με το ανεπανάληπτο: «Μαζί τα φάγαμε». «Ξεπουληθήκαμε στο Γιουσουρούμ για ένα κουστούμ», όπως αναφέρει ο τροβαδούρος Νικόλας Άσιμος.
Επειδή αυτή η μέρα αφιερώνεται από τον δραστήριο πολιτιστικό σύλλογο του Λιτόσελου στην παιδεία, θέλω απευθυνόμενος στους νέους που βραβεύονται να τους θυμίσω ότι η γνώση είναι δύναμη και πρέπει να αισθάνονται περήφανοι που με τον αγώνα τους κατάφεραν να αριστεύσουν και να προσθέσουν βέλη στη φαρέτρα τους, για να χτυπήσουν στο εγγύς μέλλον τον Μινώταυρο της ανέχειας και της ανεργίας. Πέρα από την αποστεωμένη γνώση με μεθόδους αποστήθισης, που σας παρέχουν τα σχολικά εγχειρίδια, υπάρχει η πολυδιάστατη γνώση, η τέχνη, ο πολιτισμός, η ιστορία, ο μύθος, το όραμα που θα πρέπει να αναζητήσετε. Η παιδεία δε χαρίζεται από κανένα ίδρυμα ή φορέα. Αποκτιέται με διαρκή αναζήτηση, με ατομικό αγώνα και με εφαλτήριο τις ηθικές αξίες του ανθρώπου. Μην ξεχνάτε ότι στην κορυφή ανεβαίνουν οι αετοί αλλά και τα ερπετά. Οι αετοί πετώντας και τα ερπετά έρποντας. Παλέψτε να ανεβείτε, να φτάσετε ψηλά, με τα φτερά σας. Είστε η μόνη ελπίδα αυτού του τόπου.
Αγαπητοί φίλοι μου θα ήθελα να κλείσω την ομιλία μου με τα λόγια του Edison : «Ό,τι είναι η γλυπτική για έναν όγκο μαρμάρου, είναι η παιδεία για τον άνθρωπο».
Κώστας Κολιός – Δάσκαλος
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Αγώνες και αγωνία για την Παιδεία: Ε. Π. Παπανούτσου
- Δοκίμια Ιδεών : Χρήστου Μαλεβίτση
- Η κρίση του πολιτισμού μας : Ε. Π. Παπανούτσου
- Θεωρία της Τέχνης : Κ. Τσάτσου
- Ο Έγκοπος Λόγος: Χρήστου Μαλεβίτση
- Το ρητό και το άρρητο: Χρήστου Γιανναρά
- Η κοινωνία της αφθονίας: J.K.Galbraith
- Η Ψυχολογία των Όχλων: G. L. Bon
- Αντιγνώση – Τα δεκανίκια του Καπιταλισμού: Λιλή Ζωγράφου
- Παιδεία, Εκπαίδευση και Γλώσσα: Γ. Μπαμπινιώτη
- Παιδείας εγκώμιον: Αντώνης Αντωνάκος ( άρθρο – διαδίκτυο)
- Φιλοσοφία και Παιδεία: Ε. Π. Παπανούτσου
