1983

… μια ιστορία που αρχίζει πριν

από 28 περίπου χρόνια και που

γεννιέται από τη βαθιά πίστη

ότι η τέχνη κορυφώνεται

εκεί που η δημιουργία

συνδυάζεται με την προσφορά

και την αγάπη…

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ

Το Θέατρο Κωφών Ελλάδος ιδρύθηκε το 1983, με πρωτοβουλία του Στρατή και της Νέλλης Καρρά. Αφορμή για την ίδρυση του θεάτρου στάθηκαν μαθήματα νοηματικής (γλώσσα των κωφών) σε επαγγελματίες ηθοποιούς, οι οποίοι, προκειμένου να βελτιώσουν τα εκφραστικά τους μέσα, αξιοποιούσαν την εκφραστικότητα, την ένταση και την αναπαραστατική αξία της νοηματικής γλώσσας. Έτσι, σχηματίστηκε ο πρώτος πυρήνας από κωφούς επαγγελματίες ηθοποιούς, που αποτέλεσαν το Θέατρο Κωφών Ελλάδος.

Παραστάσεις του Θεάτρου Κωφών έχουν δοθεί από τότε στην κεντρική σκηνή του Εθνικού Θεάτρου, στο Ελυζέ, στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, στα πλαίσια των Very Special Arts και διεθνών φεστιβάλ στην Ουάσιγκτον (Kennedy Center for the Performing Arts , 1989), (Discovery Theater, Smithsonian Institute, 1989), στη Βαρκελώνη (Ευρωπαϊκό Φεστιβάλ, 1994), στο Ελσίνσκι και στην Κοπεγχάγη.

ΜΙΑ ΑΠΙΣΤΕΥΤΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΟΥΦΑΜΑΡΑΣ

1983. Η πρώτη παράσταση έγινε στη Βαρκελώνη, όταν οι Ισπανοί γιόρταζαν τα 50 χρόνια του δικού τους Θεάτρου Κωφών. Από το Θέατρο Κωφών Ελλάδας πήρε μέρος μια ομάδα παιδιών από 14 έως 18 ετών, που καταχειροκροτήθηκε με ενθουσιασμό. Η χώρα μας, η «χώρα των κωφών», ευτυχώς εκείνη την περίοδο είχε μια υπουργό Πολιτισμού που «άκουγε». Η Μελίνα Μερκούρη στήριξε από την αρχή το Θέατρο Κωφών. Τους βοήθησε να πάρουν για κάποιες παραστάσεις την κεντρική σκηνή του Εθνικού Θεάτρου. Οι παραστάσεις πραγματοποιήθηκαν με καταπληκτική επιτυχία. Το Εθνικό Θέατρο ασφυκτικά γεμάτο. Το κοινό ζητωκραύγαζε. Αρκετοί, μετά το τέλος της συγκλονιστικής ερμηνείας, πληροφορούνταν άναυδοι ότι αυτοί που έπαιζαν ήταν κωφοί. Όλη η ομάδα του Θεάτρου ήταν πάρα πολύ χαρούμενη. Δούλευαν με πολλή διάθεση.

Σε μια από τις περιοδείες που προσκλήθηκαν, σε διεθνή διοργάνωση θιάσων κωφών στην Αμερική, συμμετείχαν πάνω από 800 καλλιτέχνες απ’ όλο τον κόσμο. Ο ελληνικός θίασος τελικά βρέθηκε ανάμεσα στους 5 που επιλέχτηκαν για να δώσουν παράσταση στο Discovery Theater του Smithsonian Institute – το πρώτο θέατρο που ιδρύθηκε στην Αμερική, στην Ουάσινγκτον. Η Μελίνα ήταν ακόμη ζωντανή και η δραστηριότητα του θεάτρου υποστηριζόταν με χρηματοδότηση από τη Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς, στα πλαίσια προγράμματος δημιουργικής απασχόλησης κωφών παιδιών στον ελεύθερο χρόνο τους.

Η καταξίωση της επαγγελματικής κλάσης κωφών ηθοποιών μας, μέσα από τις επιτυχείς περιοδείες τους στο εξωτερικό, ήταν ήδη γεγονός.

Εκτός από τη διακεκριμένη ηθοποιό και σκηνοθέτιδα Νέλλη Καρρά, το βασικό πυρήνα του θεάτρου αποτελούσαν οι ηθοποιοί: Γιάννης Διαμαντής, Χρήστος Κωστόπουλος και Βασίλης Κόσκορης.

Ξεκίνησαν οι προσπάθειες για τη μετατροπή του θεάτρου σε ένα επαγγελματικό θέατρο κωφών που θα μπορούσε, στηριζόμενο από την Πολιτεία, να  εκπαιδεύει κωφούς στην υποκριτική, στη σκηνογραφία, στη δραματουργία, στους φωτισμούς, στην κατασκευή σκηνικών,  κ.λπ. Έτσι, αρκετοί κωφοί θα μπορούσαν να κάνουν μια καλή και αξιοπρεπή καριέρα. Η Μελίνα, όμως, εν τω μεταξύ είχε φύγει. Όσο ήταν στη ζωή, είχε πει στους κωφούς: «από εμένα ζητήστε ό, τι θέλετε και θα το έχετε». Και το πραγματοποίησε. Άρχισε πλέον να εμφανίζεται η πραγματικά ασυγχώρητη κουφαμάρα του ελληνικού κράτους και όσων διαχειρίστηκαν και εξακολουθούν να διαχειρίζονται τους φόρους των Ελλήνων – εξ ονόματός τους.  Η όποια επιχορήγηση προς το θέατρο σταμάτησε γιατί οι «ακούοντες» και «αρτιμελείς» αρμόδιοι είχαν πάντοτε πιο «σοφές» προτεραιότητες.

1990. Κάθε μορφής κρατική επιχορήγηση σταμάτησε. Μολονότι ψηφίστηκε και νομοσχέδιο που κατατάσσει το Θέατρο Κωφών στα μονίμως επιχορηγούμενα θέατρα, ποτέ και από κανέναν δεν εφαρμόστηκε ο νόμος.

Θα έλεγε κανείς πως η ιστορία τελείωσε. Ή όπως αλλιώς λέμε «και ζήσαν κάποιοι καλά…». Για να μην αδικήσουμε, όμως, τους αρμοδίους που πάντα από τα τηλεοπτικά παράθυρα με αυταπάρνηση πασχίζουν μόνο για το καλό μας, μολονότι οι υπόλοιποι δεν το έχουμε καταλάβει, υπήρξαν ακόμη κάποιες ελάχιστες αφορμές συνεργασίας του κράτους. Όπως, για παράδειγμα, κατά την  Παγκόσμια Ημέρα των Ατόμων με Ειδικές ανάγκες. Έπρεπε τότε οι αρμόδιοι να φωτογραφηθούν με το μορφασμό συμπόνιας στο πρόσωπο. Επίσης, όταν γινόταν κάτι στο εξωτερικό και έπρεπε να  παρουσιαστεί ένα κάπως ευαίσθητο πρόσωπο της Ελλάδας. Τότε λοιπόν, τηλεφωνούσαν αγχωμένοι οι υπηρεσιακοί στο θέατρο και απαιτούσαν «κασκαντιόρικο» επαγγελματισμό με έτοιμες παραστάσεις σχεδόν αυθημερόν, απαίτηση από αυτούς που  αρνούνται στους κωφούς το δικαίωμα στον επαγγελματισμό και, μάλιστα, γιατί «ο νόμος στη χώρα μας γι’ αυτές τις δουλειές απαιτεί αρτιμέλεια!».

Πέρυσι πέθανε σε πολύ νεαρή ηλικία ο Χρήστος  Κωστόπουλος. Πριν 3 χρόνια είχε πεθάνει, επίσης νέος,  ο Γιάννης Διαμαντής.

Οι άνθρωποι του Θεάτρου Κωφών δούλευαν σε άλλες δουλειές οκτάωρα. Μιλάμε βέβαια για δουλειές που ο κάθε Καίσαρας – Έλληνας κυβερνήτης, αντικαταστάτης του Θεού, είχε προδιαγράψει για κάποιους σαν τους κωφούς.

Όσες δυσκολίες κι αν αντιμετώπισαν οι κωφοί, ευτυχώς δεν έχασαν το κουράγιο τους. Με την κατά καιρούς συμπαράσταση ευαίσθητων πνευματικών ανθρώπων (ένας απ΄ αυτούς είναι και ο γνωστός ηθοποιός Σπύρος Παπαδόπουλος), κυρίως όμως με το δικό τους πείσμα, κράτησαν και κρατούν μέχρι σήμερα το Θέατρο Κωφών ανοικτό.

2009. Το Θέατρο Κωφών στεγάζεται σε ένα πολύ μικρό χώρο ενός παλιού κτιρίου, στην πλατεία Κουμουνδούρου (οδός Σαχτούρη 8-10) στην Αθήνα. Αποτρεπτική η εξωτερική εικόνα του παλιού κτιρίου, σε μια από τις πιο υποβαθμισμένες γωνιές της Αθήνας, εκεί όπου μπερδεύονται οι ταλαίπωρες ανθρώπινες φιγούρες με αυτές των αδέσποτων ζώων. Κι όμως, αν τολμήσει κανείς και κτυπήσει το κουδούνι, σαν σε παραμύθι θα βρεθεί απρόσμενα σε ένα ζεστό παλατάκι, νιώθοντας παντού, τόσο στη διακόσμηση, όσο και στην καθαριότητα και στην τάξη, την ψυχή των μελών της ομάδας του θεάτρου. Μόλις τα φώτα σβήσουν και  αρχίσει να παίζει η μουσική, μόλις οι κωφοί ηθοποιοί με μια ζηλευτή ευφράδεια και ταχύτητα αρχίσουν να μιλούν τόσο ζωντανά για την κοινή μας μοίρα, τότε αρχίζει η ανάγνωση ενός θαύματος ζωής που μόνο κάποιον ηλίθιο θα μπορούσε να αφήσει ασυγκίνητο. Το «Παιδεύω» είχε την τύχη να βρεθεί σε μια καταπληκτική παράσταση με τίτλο: «Ένας ακούων στη χώρα των κωφών». Είναι αδύνατον να σας μεταφέρουμε την ανεπανάληπτη αυτή εμπειρία. Παιδιά – γονείς και δάσκαλοι, σας προτείνουμε ανεπιφύλακτα να ζήσετε από κοντά αυτές τις αξέχαστες στιγμές.

Σήμερα το Θέατρο Κωφών Ελλάδος παλεύει μόνο του να αντιμετωπίσει τα  χρέη και την έλλειψη υποδομής, με  παντελή έλλειψη στήριξης των ατόμων που ακόμα προσπαθούν. Δεν υπάρχει δυνατότητα εκπαίδευσης μικρών κωφών  με αντίστοιχο θεατρικό μάθημα στα ειδικά σχολεία και στις κοινότητες των κωφών. Εδώ και πάρα πολλά χρόνια εκκωφαντική είναι η απουσία της Ελλάδας από διοργανώσεις αντιστοίχων διεθνών φορέων. Τέλος, ένα από τα πλέον σημαντικά θέματα είναι η οργάνωση θεατρικών παραστάσεων σε σχολεία, για την ενημέρωση και μύηση των ακουόντων παιδιών στη νοηματική εκπαίδευση και επικοινωνία με τους κωφούς φίλους τους.

Η κραυγή των κωφών συνανθρώπων μας προς τους κρατικούς ιθύνοντες είναι πράγματι εκκωφαντική. Η φωνή του «Παιδεύω» πάντα θα βρίσκεται στη διάθεσή τους και θα στηρίζει τέτοιες αξιόλογες προσπάθειες, όπως αυτή του Θεάτρου Κωφών Ελλάδος.

ΔΗΛΩΣΕΙΣ ΗΘΟΠΟΙΩΝ ΤΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ ΚΩΦΩΝ

Βασίλης Κόσκορης:

Θέατρο σημαίνει πραγματικότητα. Η κοινωνία κατακλύζεται από πολλά προβλήματα. Μέσα από το θέατρο παρατηρώ τους ανθρώπους, τους ενσωματώνω στο ρόλο μου και τους δείχνω την πραγματικότητα. Το να παίξεις θέατρο δεν είναι εύκολο, είναι μια διαδικασία πολύ σύνθετη. Πρέπει να χρωματίζεις την πραγματικότητα. Αν δεν υπήρχε το θέατρο, τότε πιθανόν θα ήμουν σε ένα μπαρ… κάπου χαμένος. Το θέατρο μας προσφέρει γνώση και ευκαιρίες για έκφραση. Η κόρη μου είναι κωφή. Πιστεύω ότι όταν  μεγαλώσει, θα αποκτήσει πολλές γνώσεις. Το σχολείο των κωφών είναι ένας  δρόμος. Θα ήθελα πολύ να ασχοληθεί με το θέατρο. Η γυναίκα μου είναι έγκυος. Αυτό που ονειρεύομαι είναι η οικογένειά μου να είναι μέσα στο θέατρο.

Απόστολος Γιαννόπουλος:

Δεν θα ξεχάσω ποτέ μια εικόνα: Ήμουν στο λεωφορείο και συζητούσα με κάποιον άλλο νοηματικά. Παρατήρησα ένα αγοράκι να ρωτάει τη μαμά του: «μαμά τι κάνουν αυτοί;». Είδα ότι του μιλούσε για κάτι κακό. Το κατάλαβα. Μας αντιμετώπιζε σαν να ήμασταν ζώα. Του είπε ότι είμαστε τρελοί. Υπήρξε μια άλλη οικογένεια στο λεωφορείο, που εξήγησε στο παιδί πολύ όμορφα τι ακριβώς συμβαίνει. Σκεφτόμουν τη διαφορά. Μια φίλη ήρθε στο σπίτι μου με το παιδί της, το οποίο μου έκανε δαχτυλικό αλφάβητο. Σάστισα. «Πού το έμαθες;»,  ρώτησα. «Στο σχολείο» μου απάντησε. Δεν φταίνε ούτε  τα παιδιά, ούτε οι ακούοντες, ούτε οι κωφοί. Θα πρέπει όλοι να καταλάβουν ότι είμαστε άνθρωποι, καλλιτέχνες. Μας λείπει μόνο μια αίσθηση. Παρακολουθώντας έναν κλόουν στο θέατρο, τα παιδιά προσηλώνονται. Γιατί δεν έρχονται σχολεία στο δικό μας θέατρο; Επικοινωνούμε με αρκετά σχολεία και μας απαντούν αρνητικά. Προσπαθούμε όμως. Το θέατρο είναι ψυχοθεραπεία.

Μαρία Δουλούμη:

Το θέατρο μας ανοίγει δρόμους, πάρα πολλούς διαδρόμους για να καταλάβουμε τι σημαίνει ζωή, τι σημαίνει κοινωνία. Στο παρελθόν δεν ξέραμε τίποτα.

Ευανθία Πλαχούρα:

Προσπαθώ να σκεφτώ όσα έμαθα από μικρή. Όταν ήμουν 10 χρονών,  έβλεπα το θέατρο σαν παιχνίδι. Έπαιζα την «κακιά μάγισσα», την «κακιά νεράιδα». Το θέατρο είναι ένας τρόπος έκφρασης για τα παιδιά. Αν το θέατρο μπει μέσα στα σχολεία, τότε θα έχουμε κάνει ένα πολύ σημαντικό βήμα. Με το Θέατρο Κωφών έχουμε παρουσιάσει παραμύθια όπως «Η Πεντάμορφη και το Τέρας» και «Ο Ποντικός και η Θυγατέρα».

Βίκυ Πανταζή:

Τα παιδιά είναι το πιο αγαπητό κοινό για μας.  Δεν έρχονται μόνο για να κρίνουν, αλλά και για να πάρουν, να πάρουν μόνο το καλό. Στην παιδική ηλικία χτίζεται ο χαρακτήρας τους. Τα παιδιά έχουν αθώα πρόσωπα. Βλέπουν τον κάθε χαρακτήρα και από εκεί παίρνουν  πρότυπα.

Μαρία Τριανταφύλλη – Καραγκιόζη (ετών 16):

Να σας πω την αλήθεια, νιώθω ότι το θέατρο είναι ένα πολύ σπουδαίο πράγμα. Όταν ήμουν μικρή και έμενα σε ίδρυμα,  ένας άνθρωπος (που τώρα δεν ζει), απεσταλμένος της κυρίας Καρρά – ένας πολύ σημαντικός άνθρωπος – μου είπε να έρθω στο θέατρο. Μου έμαθε κίνηση, να δουλεύω με κερί, με την αναπνοή. Με πίεζε, όμως έτσι έμαθα να επικοινωνώ. Όταν, αφού σταμάτησε η χρηματοδότηση από το κράτος, έφυγε, απογοητεύτηκα πάρα πολύ και τον έψαχνα. Ρωτούσα συνέχεια: «πού είναι ο Χρήστος;». Μέσα στο ίδρυμα οι υπόλοιποι γνώριζαν ελάχιστα τη νοηματική γλώσσα. Όταν έφυγα από το ίδρυμα, μ’ έπιασε η ψυχή μου. Ήθελα να έρθω στο θέατρο. Δεν με ενδιέφερε τίποτα άλλο! Ήξερα ότι ο Χρήστος ξέρει πως με ενδιαφέρει το θέατρο. Πέρασαν τόσα χρόνια και δεν είχα ακούσει τίποτα για το θέατρο, ούτε για τις παραστάσεις του. Δεν είχα ενημέρωση ούτε από την οικογένειά μου, που αντιμετώπιζε σοβαρά προβλήματα. Τότε ο Απόστολος και ο Βασίλης μου είπαν: «Θέλεις να συμμετέχεις στο θέατρο κωφών; Αν και υπάρχει κίνδυνος να κλείσει». Τότε έμαθα ότι ο Χρήστος είχε πεθάνει και έπαθα σοκ. Τα μούτζωσα όλα και ήρθα. Εδώ μαθαίνω πλούσια γλώσσα, αποκτώ γνώση. Αγαπώ την ομάδα, όλους, όλους, όλους!

Νίκος Αξιώτης (ο μόνος ακούων ηθοποιός):

Το 2003, μέσω της Νέλλης Καρρά που ήταν η δασκάλα μου, γνωρίστηκα με το Θέατρο Κωφών συμμετέχοντας σε κάποιες κινησιολογικές ασκήσεις που διαρκούσαν 2-3 ώρες. Εκεί διαπίστωσα ότι η επικοινωνία μου με τους κωφούς ήταν πολλές φορές πολύ πιο άμεση και πολύ πιο καθαρή απ’ ότι με τους ακούοντες συναδέλφους μου. Από τότε έβαλα σαν σκοπό τη συνεργασία μου με το θίασο των κωφών. Αρχικά ήμουν κι εγώ προκατειλημμένος, αλλά στην πράξη διαπίστωσα πως δεν υπάρχει κανένα απολύτως πρόβλημα επικοινωνίας. Πρόσφατα στη ζωή μου έζησα, μέσα σε δυο μήνες,  δυο θανάτους κοντινών μου προσώπων. Συνέπεσε με την περίοδο προετοιμασίας μου για την παράσταση στο Θέατρο Κωφών. Μέσα από τον πόνο μου, για να αισθανθώ καλά, περίμενα πώς και πώς τις ώρες της πρόβας στο θέατρο. Το θέατρο είναι η διέξοδός μου, είναι ο καλύτερός μου φίλος σε όλες τις στιγμές.

–