paidevo.gr | teachers

Γράφει η Άννα Ματθαίου

Φτώχεια και σχολικά συσσίτια στην Αθήνα της κρίσης

Η Ιστορία, ως γνωστόν, δεν επαναλαμβάνεται ποτέ με τον ίδιο τρόπο: οι οικονομικές κρίσεις δεν είναι συνώνυμες με αυτές του παρελθόντος, οι κρίσεις διατροφής διαφέρουν σε πολλά από εκείνες των παλαιότερων καθεστώτων. Με την προϊούσα βελτίωση του βιοτικού επιπέδου, στη μεταπολεμική Δυτική Ευρώπη φάνηκε να απομακρύνεται, κάθε δεκαετία και περισσότερο, ένας κοινός τόπος και παμπάλαιος φόβος, αταβιστικός, που έρχεται από τα βάθη των αιώνων της ευρωπαϊκής Ιστορίας: η πείνα.

Η οικονομική κρίση των τελευταίων πέντε χρόνων στην Αθήνα, όπως και σε άλλες ελληνικές πόλεις, έφερε ανατροπές στο σύστημα της διατροφής ολοένα και ευρύτερων κοινωνικών στρωμάτων: αλλαγές στα διατροφικά πρότυπα, επαναφορά παλαιότερων τροφών και συνταγών που χαρακτηρίζονταν ως συνταγές επιβίωσης[1], ελαχιστοποίηση της κατανάλωσης βασικών προϊόντων (κρέας, ψάρι κ.ά.) ή προϊόντων πολυτελείας, υποσιτισμό για τις οικογένειες των ανέργων και των μεταναστών. Αν και τα ΜΜΕ αποφεύγουν τις άμεσες αναφορές στην επισιτιστική ανασφάλεια (πράττοντας συχνά το ακριβώς αντίθετο, με εκπομπές μαγειρικής που απευθύνονται σε θεατές που αναζητούν το «υψηλό γούστο»), ο καθημερινός υποσιτισμός και η στέρηση αγαθών για χιλιάδες πολίτες είναι γεγονός. Ας μην ξεχνάμε πως μεταξύ των ανέργων τα ποσοστά φτώχειας είναι 59,28%, ενώ για το σύνολο του πληθυσμού 38%. Σύμφωνα με στοιχεία του ΙΝΚΑ, περίπου 2.000.000 Έλληνες βρίσκονται κάτω από τα όρια της φτώχειας.

Ο υποσιτισμός αφορά την ανισορροπία της καθημερινής διατροφής σε σχέση με τα σύγχρονα βιολογικά, ιατρικά και κοινωνικά πρότυπα. Καθώς τα καθεστώτα της φτώχειας δεν είναι απολύτως ομοειδή, τα φαινόμενα υποσιτισμού παρουσιάζονται με πολλά και διαφορετικά «συμπτώματα». Υπάρχουν, ωστόσο, σήμερα κάποιοι κοινοί τόποι: η πρόσληψη λίγων πρωτεϊνών και αντίθετα αρκετών λιπαρών ουσιών και υδατανθράκων, η παρουσία ή απουσία της μαγειρικής πράξης (κατά συνέπεια της κατανάλωσης ή μη φρέσκιας μαγειρεμένης τροφής), τα φτηνά τρόφιμα «ετικέτας» από τα μεγάλα σούπερ μάρκετ, τα κατεψυγμένα «έτοιμα γεύματα», η προμήθεια προϊόντων λίγο πριν τη λήξη τους, αλλά και αλλοιωμένων τροφών από τους κάδους των σκουπιδιών.

Παιδική φτώχεια και πείνα

Τα παιδιά είναι μια κατηγορία που υπέστη τις συνέπειες της φτώχειας, από το 2010 μέχρι σήμερα. Κατηγορία ορατή και εύκολα αναγνωρίσιμη, αφού περνούν μεγάλο μέρος του χρόνου τους στα σχολικά ιδρύματα. Σύμφωνα με μια έκθεση, η οποία συντάχθηκε από ανεξάρτητο εμπειρογνώμονα, για λογαριασμό των United Nations Human Rights, από τις 22 έως τις 26 Απριλίου του 2013,[2] το ποσοστό της φτώχειας σε παιδιά κι εφήβους, ηλικίας μέχρι 17 ετών, στην Ελλάδα, υπολογίζεται γύρω στο 44%. Στη λίγο μεταγενέστερη έκθεση της European Union Agency for Fundamental Rights (EU-FRA), η οποία αναφέρεται στην παιδική φτώχεια για το 2012, εκφράζεται η ανησυχία για το δικαίωμα στη ζωή, την επιβίωση και την ανάπτυξη των παιδιών και των εφήβων των οποίων τις οικογένειες πλήττει η ανεργία και η φτώχεια. Στην ίδια έκθεση επισημαίνεται πως η Ελληνική Επιτροπή της Unisef είχε ήδη δημοσιεύσει μια αναφορά, τον Μάρτιο του 2012, όπου αποτυπωνόταν η ανησυχία για την παιδική φτώχεια και τον υποσιτισμό, καθώς και περιστατικά λιποθυμίας μαθητών στο σχολείο.[3]

Ήδη από το 2011, το πρόβλημα της πείνας σε παιδιά που φοιτούσαν σε δημοτικά σχολεία της Αθήνας άρχισε να γίνεται πιο επίμονο, παρόλο που για αρκετό διάστημα το Υπουργείο Παιδείας το αμφισβητούσε. Η λύση αλληλεγγύης που δόθηκε «ατύπως» από πολλές δασκάλες και δασκάλους, στην πρωτεύουσα και αλλού, είναι τα μαθητικά συσσίτια. Η παρακάτω εξιστόρηση στηρίζεται σε όσα μού αφηγήθηκε μια δασκάλα που διδάσκει σε κεντρικό δημοτικό σχολείο της Αθήνας (σε υποβαθμισμένη περιοχή), καθώς και σε στοιχεία που συνέλεξα από τον Τύπο και ιστοσελίδες, από την αυτοδιοίκηση, τον Δήμο της Αθήνας, το Δημοτικό Βρεφοκομείο, την Αρχιεπισκοπή Αθηνών. Σημειώνω, ακόμα, πως στην περίοδο συλλογής των πληροφοριών (Μάρτιος-Ιούνιος του 2013), η Χρυσή Αυγή εμφανιζόταν με τίτλους όπως «Διαφορετικά συσσίτια», αλλά και «Συσσίτια για Έλληνες», δηλαδή τα γνωστά ρατσιστικά «συσσίτια μίσους», τα οποία κατήγγειλε ο δήμαρχος Αθηναίων Γιώργος Καμίνης, αναγνωρίζοντας κι αυτός, την ύστατη στιγμή, την επικινδυνότητά τους.

Από τα σάντουιτς στα σχολικά συσσίτια

Επανέρχομαι στα σχολικά συσσίτια. Στην αρχή, ορισμένοι δάσκαλοι και δασκάλες διαπίστωσαν πως κάποια παιδιά δεν είχαν να φάνε κολατσιό στο ολοήμερο σχολείο. Έτσι, αποφάσισαν να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα άμεσα, φτιάχνοντας σάντουιτς που έφερναν οι ίδιοι από το σπίτι τους, μία μέρα την εβδομάδα εναλλάξ, και τα πρόσφεραν στα παιδιά. Γρήγορα όμως κατάλαβαν πως το σύστημα δεν μπορούσε να μακροημερεύσει και απευθύνθηκαν στο Δημοτικό Βρεφοκομείο του Δήμου Αθηναίων, το οποίο διέθετε μαγειρεία, όπου παρασκευάζονται φαγητά για τους βρεφικούς σταθμούς του Δήμου καθημερινά. Εδώ και τρία χρόνια περίπου, το συγκεκριμένο δημοτικό σχολείο λαμβάνει καθημερινά φαγητό από το Βρεφοκομείο και προσφέρει περίπου 75 μερίδες σε όλα τα παιδιά που φοιτούν στο ολοήμερο σχολείο, ώστε να μην γίνονται διακρίσεις. Κάθε μέρα, δηλαδή, φτάνει ψωμί και μια κατσαρόλα ή ένα ταψί, σφραγισμένα. Το μεσημέρι, μια αίθουσα διδασκαλίας μετατρέπεται σε τραπεζαρία, και οι δάσκαλοι και οι δασκάλες σε τραπεζοκόμους.

Το διδακτικό προσωπικό, λοιπόν, έχει επωμιστεί επιπλέον το «παιδαγωγικό κομμάτι της διανομής» του φαγητού, δηλαδή παρακολουθεί όλη τη διαδικασία του συσσιτίου: την επάρκεια της τροφής, αλλά και τις συμπεριφορές των παιδιών (φαινόμενα βουλιμίας ή απέχθειας και μη κατανάλωσης του μαγειρεμένου φαγητού, αλλά μόνο του ψωμιού κλπ.). Υπάρχουν επίσης περιπτώσεις που αν περισσέψει μια μερίδα φαγητό ή ψωμί, αυτό προσφέρεται για την οικογένεια που το χρειάζεται. Στο συγκεκριμένο σχολείο (όπως και σε άλλα), με τον ακτιβισμό των δασκάλων και τη συνεργασία του συλλόγου γονέων και κηδεμόνων, δόθηκε μια λύση άμεση, η οποία επιπλέον αποφεύγει πολλούς σκοπέλους (ταπείνωση, υποτίμηση, ντροπή) για τον ψυχικό κόσμο των παιδιών και των γονιών τους.

Καθώς δεν υπάρχουν απολύτως επίσημα στοιχεία για τον ακριβή αριθμό των παιδιών που τρώνε σε σχολικά συσσίτια, μια που όλος ο μηχανισμός κινείται εντός και εκτός των «επίσημων θεσμών», και καθώς το μέγεθος της μερίδας δεν είναι σταθερό (εξαρτάται από τον εκάστοτε αριθμό των παιδιών: μία μερίδα μπορεί να εξυπηρετήσει δύο παιδιά ή και παραπάνω), παραθέτω ορισμένα στοιχεία του Δημοτικού Βρεφοκομείου, που δίνουν μια τάξη μεγέθους. Το Δημοτικό Βρεφοκομείο της Αθήνας παρείχε σίτιση σε περίπου 8.000 παιδιά των βρεφονηπιακών σταθμών του Δήμου Αθηναίων, ενώ από τον Δεκέμβριο του 2012 η Τράπεζα της Ελλάδος και ο Σύλλογος Υπαλλήλων της Τράπεζας της Ελλάδος ανταποκρίθηκαν σε έκκληση του Δημοτικού Βρεφοκομείου για την κάλυψη της δαπάνης σίτισης περίπου 650 άπορων παιδιών στα ολοήμερα δημοτικά και νηπιαγωγεία.[4]

Το Υπουργείο Παιδείας αναγνώρισε το πρόβλημα του παιδικού και εφηβικού υποσιτισμού μόλις το 2012. Σε συνεργασία με την Αρχιεπισκοπή Αθηνών (για την αποστολή δεμάτων με τρόφιμα σε 2.000 άπορα παιδιά) και το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, μέσω του Ινστιτούτου Προληπτικής Περιβαλλοντικής και Εργασιακής Ιατρικής (Prolepsis), έναν μη κερδοσκοπικό οργανισμό, δημιουργήθηκε πρόγραμμα σίτισης για μαθητές δημοσίων σχολείων –δημοτικών και γυμνασίων– σε υποβαθμισμένες περιοχές της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης, αλλά και σε άλλες περιοχές της χώρας. Το 2012-13 στο πρόγραμμα εντάχθηκαν 25.349 μαθητές, ενώ το 2013-14 συμμετείχαν 61.876 μαθητές και μαθήτριες (σε σύνολο 152.397 αιτήσεων).

Πάγιο αίτημα των δασκάλων και των συλλόγων γονέων και κηδεμόνων είναι η αποφυγή της διείσδυσης του ιδιωτικού τομέα στα σχολεία, μέσω χορηγών και Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων, και η διανομή ενός δωρεάν γεύματος στα παιδιά με έξοδα του κράτους — όπως γινόταν ήδη τον 19ο αιώνα και εξακολουθεί να συμβαίνει και σήμερα σε πολλές χώρες της Ευρώπης και στην Αμερική. Στις αρχές του 2013 εκπονήθηκε μελέτη στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών με θέμα την παροχή σχολικών γευμάτων από τους δημόσιους πόρους, τα οποία θα παρέχονται δωρεάν στους άπορους και φτωχότερους μαθητές, ενώ οι πιο ευκατάστατοι θα καταβάλουν ένα κόστος τροφείων (ενδεικτικά, 50 ευρώ τον μήνα).[5]

Οι αριθμοί των παιδιών που ζουν σε επισιτιστική ανασφάλεια συνεχίζουν να εκτοξεύονται προς τα πάνω, χωρίς όμως να γίνονται γνωστοί με βεβαιότητα οι πραγματικοί αριθμοί, τα πραγματικά πρόσωπα, η συνολική εικόνα των συνθηκών, φυσιολογικών και παθολογικών, της πείνας. Μέρα με τη μέρα τα ποσοστά των ανέργων και των οικογενειών τους σημειώνουν επίσης αυξητική τάση. Σε αυτή την κινούμενη άμμο της φτώχειας δεν έχω συμπεριλάβει ούτε τα οργανωμένα συσσίτια της Εκκλησίας για τους ενήλικες (της Αρχιεπισκοπής και των περιφερειακών μητροπόλεων) ούτε τη συλλογή αγαθών και τροφίμων προς διανομή από επώνυμους φορείς και χορηγούς (που δυστυχώς συνοδεύεται συνήθως με άκομψη –αν μη τι άλλο– διαφημιστική καμπάνια από τα ΜΜΕ). Πάντως, μέσα στο 2013 πολλαπλασιάστηκαν και συστηματοποιήθηκαν οι δομές κοινωνικής αλληλεγγύης στις πληττόμενες γειτονιές των πόλεων, ιδίως της Αθήνας, από τους ίδιους τους κατοίκους (κοινωνικά παντοπωλεία, τακτική διανομή βασικών τροφίμων, «καροτσάκια αλληλεγγύης», κοινωνικές κουζίνες κλπ.).

Ο φακός της τηλεόρασης: απειλή και όπλο για τους αδύναμους

Συνοψίζοντας, ορισμένα ζητήματα προς περαιτέρω σκέψη. Είναι γεγονός πως στις προηγούμενες, προ της κρίσης, δεκαετίες, οι αλλαγές (και) στις διατροφικές συνήθειες υπήρξαν ραγδαίες, αφού η διατροφή συνδέεται άμεσα με την κατανάλωση και την ταξική ένταξη (το προσωπικό γούστο σε σχέση με το κοινωνικό στάτους, αλλά και το λαϊφστάιλ). Η κρίση έφερε ανατροπές στην καθημερινότητα των μεσαίων και λαϊκών τάξεων, οι οποίες τώρα οδηγούνται σε νέες στρατηγικές επιβίωσης, που δεν έχουν πλήρως διαμορφωθεί και επομένως μελετηθεί ως προς τις κοινωνικές, διατροφικές και ψυχολογικές επιπτώσεις τους.

Η κρίση φέρνει επίσης μια νέα, ολοένα και πιο αυταρχική κρατική βιοπολιτική, η οποία έρχεται αντιμέτωπη με τη διαχείριση των καθημερινών αναγκών των ανέργων, των μεταναστών, των περιθωριοποιημένων, των υποσιτισμένων παιδιών και ενηλίκων, όλων αυτών που συχνά γίνονται θέαμα, πολλές φορές με τα πρόσωπα γεμάτα ντροπή, καθώς προσπαθούν να κρυφτούν από τον φακό της τηλεόρασης που ζουμάρει πάνω τους στις ουρές των συσσιτίων. Από την άλλη, ο φακός είναι το όπλο της αποτύπωσης, ο καλύτερος μάρτυρας μιας πραγματικότητας που δύσκολα μπορεί να περιγραφεί, αλλά και να αμφισβητηθεί ή να αγνοηθεί. Οι πιο συγκλονιστικές μαρτυρίες για την πείνα του 1941-1942 στην Κατοχή υπήρξαν οι φωτογραφίες: η Βούλα Παπαϊωάννου και άλλοι φωτογράφοι απομνημείωσαν τις κουκκίδες του «πύρινου κύκλου της δοκιμασίας» των ανθρώπων της εποχής και ιδίως των μικρών παιδιών.

Ακόμα και σήμερα, η φωτογραφία συνεχίζει να αποτυπώνει αλήθειες, προκαλώντας τις εφησυχασμένες συνειδήσεις όσων δεν βλέπουν, αφού δεν θέλουν να δουν. Αναφέρομαι στη γνωστή εικόνα (αρχές του 2013) των ανθρώπων με τα απλωμένα χέρια για μια σακούλα με ντομάτες από δωρεάν διανομή απεγνωσμένων παραγωγών λαϊκών αγορών. Μια εικόνα που έκανε τον γύρο του κόσμου και θεωρήθηκε από πολλούς ότι παρουσιάζει με τρόπο πλαστό και επικίνδυνο (για λόγους τουρισμού και εθνικού γοήτρου) την ελληνική κοινωνία. Μόνο που, όπως έγραψε ο Κωνσταντίνος Τσουκαλάς, η εικόνα αυτή δεν «είναι φτιαχτή. Τα απλωμένα χέρια δεν είναι μόνο πραγματικά. Είναι εξίσου ριζικά αληθινά με την Γκερνίκα του Πικάσο»… «Στην πραγματικότητα δεν μπορεί να υπάρξει αξιοπρέπεια πέραν της αλήθειας. Και την αλήθεια αυτή δεν δικαιούμαστε να την αποκρύπτουμε, για μας τους ίδιους».[6]

Δημόσια χρηματοδότηση για τα συσσίτια

Δυστυχώς εξακολουθεί, και για τη φετινή δύσκολη σχολική χρονιά, η επείγουσα ανάγκη να αντιμετωπιστεί η παιδική φτώχεια και πείνα με τα καθημερινά συσσίτια στα σχολεία. Οι νηπιαγωγοί, οι δασκάλες και οι δάσκαλοι που έρχονται καθημερινά τόσο άμεσα σε επαφή με τους –ευφάνταστους και ντελικάτους, ντροπαλούς ή ζαβολιάρηδες– κόσμους των παιδιών έχουν και πάλι την ευθύνη ώστε κανένα παιδί να μη δοκιμάσει την πείνα και το άγχος της πείνας, αλλά και τον κοινωνικό στιγματισμό της φτώχειας, τον ευτελισμό της φιλανθρωπίας ή της επώνυμης χορηγίας, την καθημερινή ανασφάλεια. Και έχει, πιστεύω, εδώ τη θέση της μια αναφορά στη βιωματική καταγραφή του έφηβου, στα χρόνια της Κατοχής, Γιώργου Ιωάννου για την τεράστια σημασία που απέκτησαν γι’ αυτόν τα συσσίτια των κατηχητικών στη Θεσσαλονίκη. Η ένταξή του στα συσσίτια της Εκκλησίας σημάδεψε ανεξίτηλα τον βιολογικό, ψυχικό και νοητικό κόσμο του.[7]

Γιατί, βέβαια, όσο η οργάνωση των σχολικών γευμάτων δεν καλύπτεται από τη δημόσια χρηματοδότηση ή τις δημοτικές αρχές, και οι υλικοί πόροι θα παραμένουν περιορισμένοι (και ολοένα θα περιορίζονται εφόσον η ανεργία εξακολουθεί να υφίσταται), αλλά και τα υποκείμενα, τα ίδια τα παιδιά και οι γονείς τους, θα συνεχίζουν να υπομένουν το καθεστώς της φτώχειας και της πείνας, καθώς και τις επιπτώσεις τους: το άγχος, την ντροπή, την ταπείνωση, τη βουλιμία, τον πανικό, κάποτε και πιο έντονες ψυχικές διαταραχές, με τεράστιες επιπτώσεις για την υπόλοιπη ζωή τους. Και βέβαια όλες και όλοι γνωρίζουμε πως αυτά μπορούν να οδηγήσουν σε σκληρά κι επικίνδυνα ατομικά ή συλλογικά διαβήματα. Στην τωρινή συγκυρία, πάντως, παρότι οι αντικειμενικές συνθήκες εξακολουθούν να είναι ιδιαίτερα σκληρές, μοιάζει να έχει ματαιωθεί –ας ελπίσουμε για πάντα– ο εφιάλτης των συσσιτίων της Χρυσής Αυγής.

Τελειώνοντας, παραθέτω τα λόγια των τεσσάρων ψυχιάτρων-συγγραφέων της Ψυχοπαθολογίας της πείνας, του φόβου και του άγχους (1947): «Περισσότερο ίσως από την τρομοκρατία, η πείνα επέδρασε πάνω στην ψυχή και στο σώμα του πληθυσμού τον καιρό της Κατοχής. Εκείνη είναι που έφερε μπροστά στα μάτια του καθένα την εικόνα του αφανισμού του»… «Η πείνα αποδείχτηκε το πιο αποτελεσματικό τρομοκρατικό μέτρο και γι’ αυτό συστηματικά οι κατακτητές την εφάρμοσαν σ’ όλη την Ευρώπη»… «Για ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού η πείνα υπήρξε ένα βίωμα, ένα ερέθισμα, εντελώς νέο και άγνωστο, που φυσικό ήταν να ταράξει βαθύτατα ολόκληρο το ψυχικό εποικοδόμημα. Σύγχρονα όμως η πείνα δρούσε άμεσα στη βαθύτερη ενστικτώδικη ζωή μας, στα βιολογικά μας θεμέλια».

Η Άννα Ματθαίου διδάσκει ιστορία στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

Αποσπάσματα του κειμένου παρουσιάστηκαν στην Εταιρεία Μελέτης Νέου Ελληνισμού, Μνήμων, τον Ιούνιο του 2013 και στην εκδήλωση που οργάνωσε η Κίνηση Κατοίκων της 6ης Δημοτικής Κοινότητας, η Α΄ και Γ΄ ΕΛΜΕ, το Κυριακάτικο Σχολείο Μεταναστών και η Δομή Αλληλεγγύης «Το μυρμήγκι» για την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου στο κινηματοθέατρο Τριανόν, στις 30 Οκτωβρίου 2013.

—

[1] Βλ. Ναταλία Σαμαρά-Γκαίτλιχ, Οι συνταγές της Κατοχής. Οδηγός επιβίωσης ή η γεύση του εφιάλτη, Αθήνα 2009.

[2] Βλ. goo.gl/Y3DmnJ

[3] Βλ. FRA-European Union Agency for Fundamental Rights, Annual Report 2012 – Fundamental Rights, σ. 128, http://fra.europa.eu/sites/default/files/annual-report-2012.

[4] «Έκθεση του Διοικητή της Τραπέζης Ελλάδος», 25.2.2013, σ. 104, σημ. 26.

[5] Μάνος Ματσαγγάνης, «Σχολικά γεύματα στην Ελλάδα της κρίσης», Ομάδα Ανάλυσης Δημόσιας Πολιτικής / Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Ενημερωτικό Δελτίο 4/2013, σ. 5-6.

[6] Κωνσταντίνος Τσουκαλάς, «Αιδώς εν οφθαλμοίς», Η εφημερίδα των Συντακτών, 12.2.2013.

[7] Γιώργος Ιωάννου, Η πρωτεύουσα των προσφύγων, Αθήνα 1985.

(πηγή: left.gr)

Του Χρήστου Κάτσικα

Η «καινοτόμος» δράση που οργανώνει το Γραφείο Σχολικών Συμβούλων Καρδίτσας προς αναζήτηση χορηγών (!) για αγορά σχολικού εξοπλισμού αποτελεί το τελευταίο κρούσμα στην προσπάθεια μετατροπής εκπαιδευτικών, γονέων και μαθητών σε πλασιέ «φιλάνθρωπων» επιχειρηματιών.

«Τρέχουμε και περπατάμε για τα σχολεία των παιδιών μας» ονομάζεται η «δράση» (αγώνας δρόμου), που οργανώνει το Γραφείο Σχολικών Συμβούλων Καρδίτσας, με σκοπό τη συγκέντρωση χρημάτων για αγορά εξοπλισμού των σχολείων. Με συνεντεύξεις και ανακοινώσεις στα τοπικά ΜΜΕ λανσάρεται ως «πρωτότυπη» και «καινοτόμος» δράση που «επενδύει» στην εκπαίδευση. Η «ιστορία» έχει ως εξής και είναι ενδιαφέρουσα και ενδεικτική του κλίματος που τείνει να διαμορφωθεί…

Πριν λίγες μέρες από το Γραφείο Σχολικών Συμβούλων Καρδίτσας ανακοινώθηκε ότι διοργανώνεται ένα πρόγραμμα δράσης, με τίτλο «Τρέχουμε και περπατάμε για τα σχολεία των παιδιών μας». Το πρόγραμμα πρότεινε έναν αγώνα δρόμου, με σκοπό τη συγκέντρωση χρημάτων. Με τα χρήματα αυτά «θα αγοραστούν φορητά συστήματα (φορητός Η/Υ και μηχάνημα προβολής-projector), τα οποία στη συνέχεια θα δοθούν με κλήρωση σε κάποια από τα 42 σχολεία της Καρδίτσας», όπως ανέφερε το σχέδιο δράσης.

Στο ίδιο σχέδιο τονιζόταν πως «τα χρήματα για τα μηχανήματα που θα αγοραστούν και θα κληρωθούν, θα τα αναζητήσουμε από χορηγούς της πόλης της Καρδίτσας, αλλά και των άλλων πόλεων του νομού» και παρακάτω: «Ο επιχειρηματικός κόσμος έχει την ευκαιρία να δείξει ότι, πέρα από την απολύτως θεμιτή επιδίωξη του κέρδους, ενδιαφέρεται και για την εκπαίδευση των μαθητών, επενδύοντας στον εξοπλισμό του σχολείου τους».

Παλιά ιστορία

Βεβαίως δεν εκπλήσσει ιδιαίτερα το φαινόμενο. Προηγήθηκαν πολλά παρόμοια περιστατικά, όπως: η προ διετίας έναρξη της «πολιορκίας» σχολείων της Θεσσαλονίκης από την «Coca Cola-3Ε», η οποία διοργάνωσε ψηφοφορία μέσω facebook, αναζητώντας το σχολείο που θα αναλάβει να αναμορφώσει, κάποια μεγάλη εταιρεία στον Πειραιά, η οποία διαφήμιζε πως μπορεί να αναλάβει ορισμένα λειτουργικά έξοδα των σχολείων με αντάλλαγμα το 10% της επιφάνειας του σχολείου για την προβολή της ή η περίπτωση της Καβάλας, όπου με πρωτοβουλία κάποιου αυτοαποκαλούμενου μη κερδοσκοπικού σωματείου και την «ευγενική» υποστήριξη μεγάλης καπνοβιομηχανίας υπόσχονταν να καλύψουν τις ανάγκες θέρμανσης σχολείων και πολλά άλλα παρόμοια που μακραίνουν τη λίστα των «φιλάνθρωπων».

Όπως τονίζει η καθηγήτρια Λένα Γκαραγκάνη, «ήταν θέμα χρόνου η “νέα” εποχή για την εκπαίδευση να φτάσει και στην περιοχή μας! Η τοπική δημοτική αρχή, ακολουθώντας τις παραινέσεις του υπουργείου και τα βήματα άλλων δήμων, με πρωτοβουλία του Γραφείου Σχολικών Συμβούλων, αποφασίζει να μετατραπούν τα σχολεία, συνεπικουρώντας αλλήλους, σε προωθητές–πλασιέ των επιχειρηματιών της περιοχής».

Σχολείο-επιχείρηση

Η αλήθεια είναι ότι, αν αυτά συνέβαιναν ως μεμονωμένα περιστατικά σε άλλη συγκυρία, θα μπορούσε ίσως να τα αγνοήσει κανείς ή να τα θεωρήσει θέματα μικρής σημασίας. Συμβαίνουν όμως στην εποχή που το δημόσιο σχολείο μετατρέπεται στο σχολείο-επιχείρηση, στο σχολείο-πρότυπο του ΔΝΤ, των κατευθύνσεων της Ε.Ε. και του ΟΟΣΑ. Όλοι οι θεσμικοί θιασώτες αυτών των πολιτικών στο υπουργείο αντιγράφουν αυτολεξεί τις οδηγίες των «ειδικών» επιτηρητών και συμβάλλουν στην προμελετημένη και καλοσχεδιασμένη ένδεια σε υλικοτεχνική υποδομή, στις ελλείψεις σε προσωπικό, στη δήθεν αξιολόγηση των δομών και των προσώπων.

Έτσι καλούν τους εκπαιδευτικούς, τους μαθητές και τους γονείς να αποδεχτούν ως τετελεσμένη την όλο και μεγαλύτερη ένδεια που δημιουργεί ο οικονομικός στραγγαλισμός των σχολείων, προτείνουν «να τρέξουμε για τα παιδιά μας» και σερβίρουν ως λύση-μονόδρομο τη «χορηγία», αφού το κράτος «δεν μπορεί» να χρηματοδοτήσει επαρκώς τα σχολεία μας.

Επιπλέον, όπως σωστά επισημαίνει η Ένωση Λειτουργών Μέσης εκπαίδευσης (ΕΛΜΕ) της περιοχής, ο νόμος για την «αξιολόγηση» προτείνει καθαρά τέτοιες «δράσεις» και αποτιμά τις «χορηγίες» των εταιρειών ως θετικούς δείκτες. Κατασκευάζει το «νέο» σχολείο της αγοράς, όπου οι διδάσκοντες και ο διευθυντής, ως μάνατζερ, θα κληθούν να προσελκύσουν πόρους, για να μπαλώσουν τις ρωγμές της εγκατάλειψης από την πολιτεία. Όσοι εκπαιδευτικοί αναλάβουν τέτοιες πρωτοβουλίες είναι οι «καλοί» εκπαιδευτικοί και τελικά αυτοί είναι αρκετά ικανοί και «άξιοι», ώστε να βρίσκουν λύσεις στα δύσκολα! Εξίσου επικίνδυνο είναι το ότι την ίδια στιγμή, στο πλαίσιο της διαδικασίας Αυτοαξιολόγησης της Σχολικής Μονάδας, προωθείται η εξεύρεση πόρων για τα σχολεία έξω από τον κρατικό προϋπολογισμό.

Εκπαιδευτική «ποιότητα»

Συγκεκριμένα, στην ιστοσελίδα του Παρατηρητηρίου της ΑΕΕ (ΤΟΜΟΣ ΙΙΙ: ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗΣ, σελίδα 27) περιλαμβάνεται προς διερεύνηση και αποτίμηση, μεταξύ άλλων δεικτών ποιότητας του εκπαιδευτικού έργου στη σχολική μονάδα, ο σχετικός δείκτης. Τα σχολεία οφείλουν να αναζητήσουν χορηγίες από ιδιώτες, τοπικούς φορείς, εταιρείες, τόσο για να καλύψουν τις ανάγκες τους όσο και για να επιβιώσουν, καθώς, όπως αναφέρεται στην έκθεση του ΟΟΣΑ (ΟΟΣΑ, σελ. 67, παρ. 131), «η αυτοαξιολόγηση πρέπει να οργανωθεί με τρόπο ώστε να είναι συγκρίσιμη μεταξύ σχολικών μονάδων και να μπορεί να επικυρώνεται και να συμπληρώνεται από εξωτερική αξιολόγηση». Όποιο σχολείο λοιπόν λειτουργεί ανταγωνιστικά απέναντι στα άλλα σχολεία και συμπεριφέρεται ως μια καλή επιχείρηση, είναι «καλό» σχολείο!

Η καθηγήτρια Λένα Γκαραγκάνη επισημαίνει ότι «τα σχολεία δεν έχουν ανάγκη από “φιλάνθρωπους”, ούτε από κάποιες ΜΚΟ και λοιπές κατηγορίες που προσφέρουν ψίχουλα με αντάλλαγμα την προβολή τους. Άλλωστε πάντα υπάρχει τρόπος να βοηθηθούν τα σχολεία αθόρυβα, από όποιον πραγματικά ενδιαφέρεται. Σε καμία όμως περίπτωση δεν επιτρέπεται η συμμετοχή εκπαιδευτικών με τα παιδιά της τάξης τους ή του σχολείου τους σε εκδήλωση χορηγών. Δεν επιτρέπεται να μετατρέπονται εκπαιδευτικοί, μαθητές και γονείς σε μέσο για διαφήμιση εταιρειών. Αποτελεί προσβολή στον χαρακτήρα και στη φύση του δημόσιου σχολείου. Τα σχολεία έχουν ανάγκη μόνο από την απαραίτητη κρατική χρηματοδότηση».

(πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών)

Μένει χωρίς μαθήματα από την αρχή της σχολικής χρονιάς. Πρώτα, δεν υπήρχε ειδικό όχημα. Και τώρα που βρέθηκε, δεν βρίσκουν… οδηγό.

Ούτε μια ώρα μαθημάτων δεν έχει παρακολουθήσει, από την αρχή της σχολικής χρονιάς, ο 17χρονος μαθητής Αντώνης Μπουρδούνης στο Ειδικό Γυμνάσιο της Νεάπολης στο Αγρίνιο. Στην αρχή δεν υπήρχε ειδικό αυτοκίνητο για τη μεταφορά του. Αλλά, και τώρα που βρέθηκε ειδικό όχημα, λείπει ο οδηγός!

Ο Αντώνης είναι καθηλωμένος σε αναπηρικό καροτσάκι και η περίπτωσή του είναι τέτοια που η μεταφορά του στο Ειδικό Γυμνάσιο δεν μπορεί να γίνει με άλλο τρόπο, παρά μόνο όπως γινόταν όλα τα προηγούμενα χρόνια στο Ειδικό Δημοτικό, δηλαδή με ειδικό αυτοκίνητο, σύμφωνα με το agrinioreport.gr.

Ο πατέρας του Ιωάννης Μπουρδούνης προ ημερών πήγε, μαζί με τον Αντώνη, στο διοικητήριο της Περιφέρειας στο Μεσολόγγι, αποφασισμένος να δώσει λύση ή… να αφήσει το παιδί στο γραφείο της αντιπεριφερειάρχου Χρ. Σταρακά, η οποία μετά τη δημοσιοποίηση του θέματος, επιβεβαίωσε σε ανακοίνωσή της ότι ψάχνουνα ακόμη να βρουν οδηγό, ενάμιση μήνα μετά την έναρξη των μαθημάτων.

«Μετά από έρευνα διαπιστώθηκε ότι δεν υπάρχει στον νομό Αιτωλοακαρνανίας αυτοκίνητο Δημοσίας Χρήσης που να διαθέτει τις παραπάνω προδιαγραφές το οποίο θα μπορούσε να μισθώσει η Π.Ε.Αιτωλ/νιας για να πραγματοποιήσει την παραπάνω μεταφορά, ενώ αυτή, για τον συγκεκριμένο μαθητή κατά τα προηγούμενα χρόνια, πραγματοποιούνταν με φροντίδα του σχολείου( Ειδικό Δημοτικό Σχολείο ΕΛΕΠΑΠ Αγρινίου) μειδιόκτητο αυτοκίνητο που διαθέτει το οποίο πληρούσε  τις συγκεκριμένες προδιαγραφές. Από τη στιγμή που τις τελευταίες ημέρες έγινε γνωστό ότι το συγκεκριμένο όχημα είναι διαθέσιμο αλλά δεν υπάρχει διαθέσιμος οδηγός, η Π.Ε Αιτωλ/νίας βρίσκεται ήδη σε διαδικασία ανεύρεσης άμεσης λύσης», αναφέρει και διαβεβαιώνει ότι εντός των ημερών θα δοθεί λύση…

(πηγές- Φωτογραφίες: agrinioreport.gr, thetoc.gr)

Συνεχίζονται από τη ΔΕΥΑΜΒ οι αναλύσεις νερού στα σχολικά συγκροτήματα του Δήμου Βόλου και, σύμφωνα με χθεσινή ανακοίνωση, πέντε σχολικά συγκροτήματα παρουσιάζουν στις βρύσες υψηλότερη τιμή σε Σίδηρο, σε σχέση με το υδρόμετρο.

Όπως αναφέρεται σε δελτίο Τύπου, ήδη ενημερώθηκαν οι αρμόδιοι, ώστε να προβούν στις απαραίτητες ενέργειες αποκατάστασης του προβλήματος ή περαιτέρω ενημέρωσης αρμοδίως.

Από τις μετρήσεις που έγιναν την περασμένη Τρίτη 21 Οκτωβρίου, τα σχολικά συγκροτήματα που έχουν νερό επιβαρυμένο με σίδηρο είναι το 6ο Λύκειο Βόλου (0,29 mg/l σιδήρου στο υδρόμετρο και 0,94 mg/l στο εσωτερικό δίκτυο, με όριο το 0,20, στο 4ο Γυμνάσιο Ν. Ιωνίας και το ΕΕΕΚ Ν. Ιωνίας (0,03 στο δίκτυο, 0,20 mg/l στη βρύση), το 2ο Λύκειο Ν. Ιωνίας, που στη βρύση έχει 0,78 mg/l, ενώ στο υδρόμετρο και σε έλεγχο που έγινε στις 23 Σεπτεμβρίου είχε βρεθεί σίδηρος 0,03, το συγκρότημα 3ου Δημοτικού Σχολείου, 9ου Δ.Σ. και 9ου Νηπιαγωγείου Ν. Ιωνίας, με 1,09 στο υδρόμετρο και 0,45 mg/l στη βρύση σε έλεγχο που έγινε στις 17 Οκτωβρίου και στο 6ο Δημοτικό Σχολείο Ν. Ιωνίας, με 0,26 mg/l σιδήρου, ενώ το υδρόμετρο έδειχνε 0,20.

Αντίθετα, το νερό είναι κατάλληλο και δεν εγκυμονεί κινδύνους στο 2ο Γυμνάσιο Ν. Ιωνίας, στο 1ο Γυμνάσιο και στο 1ο Λύκειο Ν. Ιωνίας, στο 1ο ΤΕΕ Ειδικής Αγωγής, στο συγκρότημα του 1ου, 4ου ΕΠΑΛ και του 2ου ΕΝ Ν. Ιωνίας, στο 7ο Γυμνάσιο Βόλου, στο 7ο Γυμνάσιο Βόλου (όπου αντικαταστάθηκαν οι σωληνώσεις), στο 2ο και 7ο Νηπιαγωγείο Ν. Ιωνίας, στο 1ο Δ.Σ. Ν. Αγχιάλου, στα 2ο, 17ομ 21ο, 31ο, 32ο και 33ο Δημοτικά Σχολεία Βόλου, στο 4ο, 20ο, 30ο Νηπιαγωγεία Βόλου, 1ο Ειδικό Σχολείο «Οι Κένταυροι», 8ο Νηπιαγωγείο Ν. Ιωνίας, 7ο και 10ο Νηπιαγωγεία Ν. Ιωνίας.

(πηγές: enikos.gr, magnesianews.gr)

Το 1957 ο Αλμπέρ Καμύ (Albert Camus), ο διάσημος γάλλος φιλόσοφος και συγγραφέας, τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας. Λίγο αργότερα έγραψε μια επιστολή για να εκφράσει τις ευχαριστίες του στον δάσκαλό του του δημοτικού σχολείου.

Την επιστολή τη βρήκα μεταφρασμένη στα αγγλικά εδώ .

19 November 1957

Dear Monsieur Germain,

I let the commotion around me these days subside a bit before speaking to you from the bottom of my heart. I have just been given far too great an honour, one I neither sought nor solicited.

But when I heard the news, my first thought, after my mother, was of you. Without you, without the affectionate hand you extended to the small poor child that I was, without your teaching and example, none of all this would have happened.

I don’t make too much of this sort of honour. But at least it gives me the opportunity to tell you what you have been and still are for me, and to assure you that your efforts, your work, and the generous heart you put into it still live in one of your little schoolboys who, despite the years, has never stopped being your grateful pupil. I embrace you with all my heart.

Albert Camus

~~~~~~~~~~~~~~~~~

19 Νοεμβρίου 1957

Αγαπητέ κύριε Ζερμέν,

Άφησα να κοπάσει λιγάκι η φασαρία σχετικά με εμένα αυτόν τον καιρό, προτού σας μιλήσω απ’ τα βάθη της καρδιάς μου. Μου έγινε μόλις μια υπερβολικά μεγάλη τιμή, την οποία ούτε επεδίωξα ούτε ζήτησα.

Όμως όταν πληροφορήθηκα τα νέα, η πρώτη μου σκέψη, μετά τη μητέρα μου, ήταν η δική σας. Δίχως εσάς, δίχως το στοργικό χέρι που απλώσατε στο μικρό φτωχό παιδί που ήμουν, δίχως τη δική σας διδαχή και το παράδειγμά σας, τίποτε απ’ όλα αυτά δεν θα είχε συμβεί.

Δεν δίνω και πολλή σημασία σε τέτοιου είδους τιμές. Αλλά τουλάχιστον αυτή μου δίνει την ευκαιρία να σας πω τι υπήρξατε κι εξακολουθείτε να είστε για μένα, και να σας διαβεβαιώσω πως οι προσπάθειές σας, η δουλειά σας και η καρδιά που τόσο γενναιόδωρα βάλατε σ’ αυτήν ακόμα παραμένουν ζωντανά σ’ ένα από τα μικρά σας σχολιαρόπαιδα που, παρά τα χρόνια που πέρασαν, δεν έπαψε ποτέ να είναι ο ευγνώμων μαθητής σας.

Σας κλείνω στην αγκαλιά μου μ’ όλη μου την καρδιά.

Αλμπέρ Καμύ 

Σημείωση:

Ο Αλμπέρ Καμύ γεννήθηκε στις 7 Νοεμβρίου 1913 στην Αλγερία από πολύ φτωχούς γάλλους γονείς. Ο πατέρας του, Λυσιέν Καμύ, είχε πάει να εργαστεί εκεί, σε ένα οινοποιητικό εργοστάσιο, αλλά επιστρατεύτηκε τον Σεπτέμβριο του 1914 και στις 17 Οκτωβρίου 1914 πέθανε μετά από τραυματισμό την ώρα της μάχης. Ο Αλμπέρ ήταν μόλις έντεκα μηνών όταν έχασε τον πατέρα του, τον οποίο γνώρισε μόνο μέσα από μια φωτογραφία και την αφήγηση μιας οικογενειακής ιστορίας η οποία περιέγραφε την έντονη αποστροφή που έδειξε ο πατέρας του μπροστά στο θέαμα μιας εκτέλεσης.

Η οικογένεια μετά τον θάνατο του Λυσιέν εγκαταστάθηκε στο Αλγέρι. Εκεί η αγράμματη και μερικώς κωφή μητέρα του μεγάλωσε τα αγόρια της σε συνθήκες υπερβολικής φτώχειας έχοντας μόνο τη βοήθεια της πιεστικής γιαγιάς τους. Ήταν χάρις στην ενθάρρυνση του αγαπημένου δασκάλου του στο σχολείο που έλαμψε ο Καμύ, γι’ αυτό και πάντα τον ευγνωμονούσε.

(πηγή: littlenautilus)