Τιμωρίες, απειλές, υποσχέσεις, τάξιμο, ελαστικότητα, αδιαφορία…τα ‘χουμε δοκιμάσει όλα … Εις μάτην!
Γράφει η Αλίκη Δρανδάκη – Ψυχολόγος
Όταν προσπαθούμε να νουθετήσουμε το παιδί μας, είναι χρήσιμο να έχουμε υπ ‘όψιν μας κάποιες χρήσιμες πληροφορίες:
Όποτε χρησιμοποιούμε την τιμωρία, την απειλή, τις φωνές ή και την χειροδικία, στην πραγματικότητα αυτό που καταφέρνουμε είναι να μαθαίνουμε στο παιδί ότι έχουμε πόλεμο και νικάει ο πιο δυνατός. Έτσι, μπορεί να προσπαθήσει να γίνει πιο δυνατό για να νικήσει αυτό την επόμενη φορά. Και πιο «δυνατό» για ένα παιδί σε μια τέτοια μάχη, σημαίνει μεγαλύτερη ανυπακοή, «χειρότερη» σκανδαλιά. Ή μπορεί να συμμορφωθεί, όμως μόνο από φόβο ή υπακοή στο πρόσωπο εξουσίας. Αυτό σημαίνει ότι η επιθυμητή συμπεριφορά ενεργοποιείται μόνο μπροστά στο πρόσωπο αυτό. Στην πραγματικότητα, έχουμε τραυματίσει την σχέση και δεν έχουμε κάνει πολλά για να καλλιεργήσουμε την υπευθυνότητα.
Αν αφήσουμε το παιδί τελείως ελεύθερο και ανεξέλεγκτο; Ευάλωτοι σε μια τέτοια στάση είναι γονείς που ένιωθαν έντονη την καταπίεση στο δικό τους μεγάλωμα. Η υπερβολική ελαστικότητα όμως, έχει φανεί να δυσκολεύει τα παιδιά ακόμα περισσότερο. Αισθάνονται αφρόντιστα και τείνουν να πιστεύουν ότι κατά βάθος οι γονείς τους δεν νοιάζονται αρκετά ώστε να τους επιβάλλουν όρια. Δεν μαθαίνουν να προσαρμόζονται λειτουργικά σε ένα δομημένο περιβάλλον και αντιμετωπίζουν σοβαρές δυσκολίες στο σχολείο και στην κοινωνικοποίηση.
Όποτε αποφασίζουμε να κάνουμε εμείς τις δουλειές που αντιστοιχεί να κάνουν τα παιδιά (μελέτη, προετοιμασία σχολικής τσάντας, τακτοποίηση δωματίου τους κλπ) τελικά τους περνάμε το μήνυμα ότι τα ίδια είναι ανίκανα να είναι αυτόνομα και αποδοτικά. Τους εκπαιδεύουμε στην ανευθυνότητα και στην εξάρτηση.
Αν πάλι επιλέξουμε να τους κάνουμε να κάνουν το σωστό τάζοντάς του διάφορα καλούδια, προνόμια κλπ, τότε τα μαθαίνουμε να εμπορεύονται την συμπεριφορά τους, να μας χειρίζονται και να ζητάνε όλο και μεγαλύτερο αντάλλαγμα.
Αδιέξοδο; Όχι, Υπάρχει η μέθοδος των «λογικών συνεπειών», που επιτρέπει στα παιδιά να διδαχθούν από την πραγματικότητα του κοινωνικού περιβάλλοντος, ώστε να αποφασίζουν από μόνα τους, με ευθύνη και αναλαμβάνοντας τις συνέπειες των επιλογών τους. Για να επιτευχθεί αυτό χρειάζεται εμείς οι γονείς να παρέχουμε στο παιδί μας ένα περιβάλλον δομημένο, με σαφείς αρχές και προκαθορισμένες συνέπειες για κάθε κατάσταση. Μιλάμε σε πρώτο πρόσωπο (εγώ χρειάζομαι… αντί έτσι πρέπει), δίνουμε στο παιδί δύο επιλογές, γνωστοποιούμε τις συνέπειες για κάθε επιλογή και το αφήνουμε να επιλέξει την συμπεριφορά του. Έπειτα, εφαρμόζουμε αναλόγως την αντίστοιχη συνέπεια.
Παράδειγμα:
- Μάζεψε τα πράγματά σου από το σαλόνι αλλιώς δεν έχει παιχνίδι με τον φίλο σου το απόγευμα. (απειλή – τιμωρία)
- Τα μαζεύω εγώ γι αυτόν (ανάληψη ευθύνης του)
- Ανέχομαι να ζω σε ένα περιβάλλον που δεν μου αρέσει για να μην καταπιέσω το παιδί. (υπερβολική ανεκτικότητα)
- Αν τα μαζέψεις θα σου πάρω παγωτό (δωροδοκία)
- Χρειάζομαι το σαλόνι τακτοποιημένο μέχρι τις 2μμ γιατί θα βάλω σκούπα. Μπορείς ή να μαζέψεις τα πράγματά σου μέχρι εκείνη την ώρα ή θα τα βάλω σε σακούλες και θα πάνε στην αποθήκη. (λογική συνέπεια)
Αν δεν τα έχει μαζέψει, χωρίς δεύτερη κουβέντα εκ μέρους μου, με θετική διάθεση, χωρίς γκρίνια και μούτρα, εφαρμόζω την συνέπεια με σταθερότητα και αρνούμενη-ος να εμπλακώ σε καυγά.
Η υπευθυνότητα δεν διδάσκεται! Δίνεται και έπειτα μαθαίνω πώς να την διαχειρίζομαι.
