Γράφει ο Δάσκαλος Κώστας Κολιός
Ένα ζήτημα που απασχολεί πολύ συχνά τους γονείς είναι η αδυναμία του μαθητή να οργανώσει το χρόνο μελέτης του και να τον αξιοποιήσει στο έπακρο.
Έχω την αίσθηση, όταν ακούω τους γονείς να παραπονιούνται για αδυναμίες των παιδιών τους, ότι στην ουσία προσπαθούν να απενοχοποιήσουν τους εαυτούς τους για τυχόν παραλείψεις ή εσφαλμένες ενέργειές τους. Απαιτούμε το παιδί να οργανώσει το χρόνο του.
Ωραία! Αυτό, όμως, δεν είναι μια αυτόματη διαδικασία που εκτελείται χωρίς προηγούμενη εμπειρία. Tο γραφείο του παιδιού έχει οργανωθεί με τη δική μας παρουσία και συμμετοχή ή η παρουσία μας συνίσταται μόνο στην τακτοποίηση και στο καθάρισμα του χώρου;
Είναι απαραίτητο ο γονέας που διαθέτει οργανωτική λογική, πρώτα-πρώτα να κατευθύνει την συμπεριφορά του παιδιού και να το οδηγήσει στην ταξινόμηση – ταξιθέτηση των σχολικών του αντικειμένων. Στη συνέχεια, σε ένα λειτουργικά οργανωμένο γραφείο – βιβλιοθήκη θα μάθει το παιδί πώς να εργάζεται. Για παράδειγμα το παιδί που δεν ξέρει πώς ν’ αρχίσει την εργασία του και διασπά την προσοχή του σε άσχετα – ανούσια πράγματα χάνοντας πολύτιμο χρόνο, είναι απαραίτητο να του μάθουμε έναν εύκολο τρόπο εργασίας. Παίρνουμε στα χέρια μας το ημερήσιο σχολικό πρόγραμμα και καλούμε το παιδί να ξεκινήσει την εργασία του πρώτου μαθήματος, σύμφωνα με την σειρά του προγράμματος. Θα πρέπει αφού τελειώνουμε το κάθε μάθημα να αφήνουμε ένα πεντάλεπτο ή δεκάλεπτο διάλειμμα, για να χαλαρώσει το παιδί και να μπορέσει να αφομοιώσει την ύλη του μαθήματος που ακολουθεί.
Αν παρά τον προγραμματισμό του γονέα, και τη διακριτική και ενεργή παρουσία του, το παιδί αφαιρείται, τι πρέπει να κάνει; Η συγκέντρωση του παιδιού εξαρτάται από διάφορες παραμέτρους εξωγενείς αλλά και εσωγενείς. Βασική εξωγενής παράμετρος είναι τα αντικείμενα του χώρου. Αν στο χώρο μελέτης υπάρχουν παιχνίδια που συναρπάζουν το παιδί, φυσικό είναι να «χάνεται» βλέποντάς τα και αναπολώντας ευτυχισμένες στιγμές μαζί τους. Επίσης οι φωτογραφίες και οι αφίσες των ινδαλμάτων του αποσπούν την προσοχή και το απομακρύνουν από το αντικείμενο της μάθησης. Επομένως, ο χώρος μελέτης πρέπει να είναι λιτά διακοσμημένος με καλή χρωματική αρμονία στους τοίχους και στα έπιπλα. Τα χρώματα του χώρου πρέπει να ξεκουράζουν το μάτι του παιδιού κι όχι να του προκαλούν οπτικούς ιριδισμούς.
Σημαντική επίσης εξωγενής παράμετρος είναι ο φωτισμός του γραφείου. Αρκετοί γονείς συχνά τοποθετούν ένα ωραίο λαμπατέρ που το αγόρασαν ακριβά, πιστεύοντας ότι έβαλαν το καταλληλότερο φωτιστικό στο χώρο του παιδιού τους. Άλλοι πάλι αγοράζουν ωραίους πολυελαίους οροφής ή εντυπωσιακά φωτιστικά σποτ και βαυκαλίζονται ότι έχουν τον πιο ενδεδειγμένο φωτισμό. Όμως, ο φωτισμός στο χώρο μελέτης δεν σχετίζεται με αντικείμενα επίδειξης και προβολής. Θα πρέπει να είναι
απλός και λειτουργικός. Είναι απαραίτητο ένα φωτιστικό μελέτης με λάμπα ηλίου, που θα πέφτει πάνω στο βιβλίο, ή μια λάμπα φθορίου τοποθετημένη κάτω από το χαμηλότερο ράφι της βιβλιοθήκης – γραφείου και πάντοτε πιο χαμηλά από το ύψος των ματιών του παιδιού, για να μην το τυφλώνει η ισχυρή ακτινοβολία. Τέλος η καρέκλα του μαθητή θα πρέπει να επιλέγεται με προσοχή. Αν δεν ελεγχθεί η ποιότητά της, η ανατομική της κατασκευή, οι δυνατότητες ρύθμισης του ύψους και στήριξης της μέσης, δε θα πρέπει να θεωρείται κατάλληλη για μελέτη. Η καρέκλα επιβάλλεται να ξεκουράζει, να αναπαύει τα μέλη του σώματος κι όχι να είναι αλγογενής. Εδώ θα πρέπει να σημειώσουμε και την απαραίτητη αγορά ενός υποποδίου. το παιδί – πελαργός που ακουμπά στο πάτωμα με το ένα πόδι ή έχει τα πόδια του στον αέρα και τα κουνά δεξιά κι αριστερά είναι ό,τι το χειρότερο για τη σωστή κυκλοφορία των κάτω άκρων. Η υπεραιμία στα κάτω άκρα δημιουργεί πρήξιμο των ποδιών και πόνο. Το παιδί που πονά δεν μπορεί να μελετήσει και να έχει επικεντρωμένη την προσοχή του στο βιβλίο. Εμείς οι μεγάλοι εκλαμβάνουμε τέτοιου είδους διαμαρτυρίες των παιδιών ως προφάσεις διακοπής της μελέτης λόγω οκνηρίας του παιδιού και το επιπλήττουμε αντί να εξετάσουμε με προσοχή τα παράπονά του. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι ο χώρος μελέτης πρέπει να αερίζεται επαρκώς. Απαγορεύεται ο γονέας να καπνίζει την ώρα που βοηθά το παιδί στις εργασίες του. Τετράδια που μυρίζουν «τσιγαρίλα» αποδεικνύουν ανεύθυνο γονέα.
Υπάρχουν όμως και εσωγενείς παράμετροι, όπως η ανωριμότητα του παιδιού και η αυξημένη κινητικότητα. Εδώ θα πρέπει να ανατρέξουμε στο γονιδιακό υλικό και στις κληρονομημένες ιδιότητες κι όχι να αποδώσουμε την ανωριμότητα σε παθογενή αίτια. Βέβαια σε περιπτώσεις υπερκινητικότητας και αδυναμίας επικέντρωσης της προσοχής, θα πρέπει να απευθυνθούμε στον αρμόδιο επιστήμονα σχολικό – ψυχολόγο. Σχετικά με την χαμηλή αυτοπεποίθηση και το σύνδρομο αποτυχίας, όταν παρατηρούμε ότι το παιδί δεν έχει εμπιστοσύνη στον εαυτό του και πιστεύει ότι θα αποτύχει, επιβάλλεται να ενισχύουμε την αυτοπεποίθησή του σε αγαστή συνεργασία με τον δάσκαλο της τάξης. Να του αναθέτουμε εργασίες που επιβάλλουν αυτενέργεια και να επικροτούμε κάθε προσπάθειά του. Η συνεχής υποστήριξη και η ενισχυτική μας συμπεριφορά θα του αυξήσουν την αυτοεκτίμηση και θα απεγκλωβίσουν τη φαντασία του.
Τέλος υπάρχει το άγχος που οφείλεται σε οικογενειακές ή σχολικές αιτίες. Για παράδειγμα, αν το παιδί βιώνει τις συγκρούσεις των γονιών του και ζει μέσα σε κλίμα έντονων και βίαιων αντιπαραθέσεων, αδυνατεί να αφομοιώσει και να παρακολουθήσει τα στάδια της μαθησιακής διαδικασίας. είναι συναισθηματικά φορτισμένο και λογικά ευνουχισμένο. το ίδιο μπορεί να συμβεί, αν βρίσκεται σε μια τάξη συνεχών αντεγκλήσεων και προσβολών, αν βιώνει την απόρριψη των 
συμμαθητών ή των δασκάλων του, αν δεν εργάζεται με μεθοδικότητα λόγω απειρίας ή αδιαφορίας του εκπαιδευτικού, αν δεν αισθάνεται ελεύθερο να εκφραστεί και να δημιουργήσει, αν δεν ελέγχεται επισταμένως η εργασία του κι αν η αξιολόγηση δεν είναι αντικειμενική και αμερόληπτη.
Να θυμάστε ότι:
—
