Γράφει η Ξένια Τοκατλίδου Ψυχολόγος, Μ.Sc. με ειδίκευση στην Ανάπτυξη του Παιδιού, από το Πανεπιστήμιο του Λονδίνου. Συνεργάτιδα του International School of Athens.
Πολύτιμες συμβουλές
Καταρχάς, είναι σημαντικό ένας μαθητής να αναπτύξει σωστές συνήθειες όσον αφορά το διάβασμα. Από την αρχή της σχολικής ζωής πρέπει να να μπει στο πρόγραμμά του ο απαραίτητος χρόνος για μελέτη. Ένα παιδί πρέπει να καταλάβει ότι η μελέτη είναι ευθύνη του. Για το λόγο αυτό και δεν ωφελεί οι γονείς να παίζουν το ρόλο του μαθητή και να παρεμβαίνουν διαρκώς κατά τη διάρκεια της μελέτης ή και να κάνουν τα μαθήματα αντί για τον ίδιο το μαθητή.
Εκτός από τον απαραίτητο χρόνο, πρέπει να εξασφαλιστεί και ο κατάλληλος χώρος. Συνήθως ο χώρος της μελέτης είναι το δωμάτιο του παιδιού, αν και ορισμένα παιδιά προτιμούν να διαβάζουν κάπου, απ’ όπου να μπορούν να βλέπουν τους γονείς τους, όπως π.χ. το σαλόνι ή την κουζίνα του σπιτιού. Αυτό δεν είναι απαραίτητα επιβλαβές. Κάποιες φορές το παιδί αισθάνεται ότι συγκεντρώνεται καλύτερα όταν διατηρεί οπτική επαφή με τον γονέα του. Μάλιστα έχει αναφερθεί ότι είναι ωφέλιμο ο χώρος της μελέτης να αλλάζει, έτσι ώστε να μην είναι μονότονη η διαδικασία της μάθησης. Όμως, το τραπέζι ή το γραφείο όπου γίνεται η μελέτη πρέπει να είναι καθαρό, καλά φωτισμένο και ο χώρος ελεύθερος από περισπάσεις.
Σημαντική είναι και η ανάπτυξη οργανωτικών δεξιοτήτων. Όταν ένα παιδί πρωτοπηγαίνει στο σχολείο, είναι καλό να καθίσουμε μαζί του στην αρχή και να το βοηθήσουμε να οργανώσει τον τρόπο μελέτης του. Αυτό όμως πρέπει να γίνει με μορφή συνεργασίας, μέχρι να μπορεί ο μαθητής να διεκπεραιώσει τη μελέτη του μόνος του.
Επίσης σημαντική είναι η οργάνωση των σχολικών υλικών. Μπορούμε να απευθυνθούμε σε ένα μικρό παιδί με θετικό τρόπο και να το βοηθήσουμε να οργανώσει τα πράγματά του. Η διαδικασία αυτή μπορεί να γίνει σαν παιχνίδι. Έτσι θα είναι πιο ευχάριστη και είναι πιθανότερο να θελήσει να συνεργαστεί. Επιπλέον, μπορούμε να του δώσουμε επιλογές στην οργάνωση, το οποίο είναι προτιμότερο από το να του πούμε εμείς τι θα κάνει. Για παράδειγμα, το να ρωτήσουμε, «θες να βάλουμε τα χαρτιά στον πράσινο ή τον κίτρινο φάκελο;» είναι προτιμότερο από το να υποδείξουμε στο παιδί σε ποιον φάκελο να βάλει τα χαρτιά του ή από το να προβούμε οι ίδιοι στην τακτοποίηση χωρίς να το ρωτήσουμε. To να δίνουμε επιλογές συνήθως βοηθάει στο να υπάρχει καλύτερη συνεργασία αλλά και στο να προλάβουμε τυχόν προβλήματα και διαφωνίες.
Αν κάποια στιγμή δυσκολευτεί πολύ στο διάβασμα και δεν ξέρει πώς να προχωρήσει, πρέπει να γνωρίζει ότι μπορεί να ρωτήσει τους γονείς του – αλλά και ότι δεν θα κάνουν εκείνοι τα μαθήματά του αντί γι’ αυτό. Διαφορετικά, ενδέχεται το παιδί να λάβει έμμεσα το μήνυμα ότι δεν να τα καταφέρει μόνο του, το οποίο θα έχει αρνητικές συνέπειες στην ανάπτυξη της αυτοπεποίθησής του, αλλά και θα εμποδίσει τη μαθησιακή διαδικασία.
Ορισμένες φορές, η μελέτη παρουσιάζει ιδιαίτερες προκλήσεις. Για παράδειγμα, ο μαθητής, ο οποίος εμφανίζει δυσχέρεια στη συγκέντρωση θα χρειαστεί αρκετά και σύντομα, προκαθορισμένα διαλείμματα. Μπορούμε να παρατηρήσουμε για πόση ώρα συγκεντρώνεται αποτελεσματικά και, συζητώντας μαζί του, να συμφωνήσουμε μαζί του κάποια σύντομα διαλείμματα. Στα σύντομα αυτά διαλείμματα, θα μπορέσει λ.χ. να σηκωθεί, να πιει λίγο νερό και σε λίγα λεπτά να επιστρέψει. Ο σκοπός είναι ο μαθητής να έχει το στόχο να ολοκληρώσει πρώτα ένα μέρος της εργασίας του και να διακόψει αυτή όταν πρέπει, σύμφωνα με τους στόχους του. Σταδιακά, ενδέχεται να αυξήσει το χρόνο μελέτης και να μειώσει τα διαλείμματα. Έτσι μαθαίνει να διαχειρίζεται καλύτερα το χρόνο του και αποκτά έλεγχο στη συμπεριφορά του.
Αν δούμε ότι πραγματικά δυσκολεύεται πολύ με τη μελέτη, πρέπει να μιλήσουμε με το δάσκαλο για να διαπιστώσουμε πιθανές αιτίες. Πάντα είναι καλό να υπάρχει συνεργασία με το δάσκαλο.
Οι σωστές συνήθειες όμως δεν αφορούν μόνο το να έχει ένα παιδί την πειθαρχία να ολοκληρώσει την καθημερινή μελέτη του. Ένας καλός μαθητής είναι ένας μαθητής που έχει ενδιαφέρον για τη μάθηση και είναι ενεργός στη διαδικασία της μάθησης. Ο στόχος λοιπόν δεν πρέπει να είναι η αποστήθιση και η απόκτηση ενός βαθμού, αλλά το να αναπτυχθεί και η κριτική σκέψη του μαθητή γι’ αυτά που μαθαίνει. Επίσης, ιδιαίτερα σημαντικό είναι ο μαθητής να έχει κίνητρο και να επενδύει στη μάθηση.
Οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν σ’ αυτό με τον να δείχνουν ενδιαφέρον για τη δουλειά του παιδιού και για τις δραστηριότητες που γίνονται στο σχολείο. Μπορούμε να πούμε κάποια θετικά σχόλια για τη δουλειά του, να το ρωτήσουμε με ποιον τρόπο σκέφτηκε για ένα ζήτημα. Μπορούμε να κάνουμε ανοιχτές ερωτήσεις και αφήστε να εκφράσει τη γνώμη και τις σκέψεις του. Αντίστοιχα, αποφεύγουμε την κριτική. Αν κάπου δυσκολεύεται πολύ, προσπαθούμε μέσα από ερωτήσεις να το καθοδηγήσουμε προς τη σωστή κατεύθυνση. Αποφεύγουμε όμως να του πούμε κατευθείαν την απάντηση.
Επίσης, καλό είναι να μελετάει ένα αντικείμενο με διαφορετικούς τρόπους, έτσι ώστε να μην είναι μονότονη η μελέτη και να γίνονται περισσότεροι συσχετισμοί στο μυαλό του μαθητή. Για παράδειγμα, αν ένας μαθητής πρέπει να μάθει ορθογραφία, μπορεί πρώτα να διαβάσει τις προς εκμάθηση λέξεις, να κλείσει τα μάτια του και να τις «δει» στο μυαλό του, να τις γράψει με ένα χρώμα, κλπ. Έτσι χρησιμοποιεί περισσότερες αισθήσεις κατά τη μάθηση. Έχει φανεί ότι η χρήση πολυ-αισθητηριακών μεθόδων ενισχύει τη μάθηση.
Από τη μία πλευρά λοιπόν ένας μαθητής πρέπει να αποκτήσει το αίσθημα ευθύνης απέναντι στη δουλειά του και να αναπτύξει σταδιακά συνήθειες μελέτης, διαχείρισης χρόνου και οργάνωσης. Από την άλλη πλευρά είναι σημαντικό ο μαθητής να αναπτύξει κριτική σκέψη, να σκέφτεται για όσα μαθαίνει και να επενδύει στη μάθηση. Οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν σ’ αυτό με το να δείχνουν ενδιαφέρον για όσα μαθαίνει, να είναι υποστηρικτικοί και να βάζουν όρια όταν χρειάζεται, αλλά να αποφεύγουν την κριτική και την ανάληψη από τους ίδιους του ρόλου του μαθητή.
(πηγή: boro.gr)
