Άρθρο της Beeban Kidron, σκηνοθέτιδας κινηματογράφου
Εδώ κι ένα χρόνο μπήκα στην κουζίνα μου και ανακάλυψα μισή ντουζίνα έφηβους να κάθονται εκεί, ο καθένας απολύτως βυθισμένος σιωπηλά στην προσωπική του οθόνη. Τότε συνειδητοποίησα πως πήγαιναν μήνες από τότε που είχα δει έφηβο χωρίς υπολογιστή ή κινητό τηλέφωνο στο χέρι. Αποφάσισα αυτοστιγμεί να γυρίσω ένα ντοκιμαντέρ για το ζήτημα αυτό. Έτσι ξεκίνησε ένα ετήσιο ταξίδι που με οδήγησε από τις οπτικές ίνες στους υπονόμους του Λονδίνου ως το να ξοδεύω ατέλειωτες άχρηστες ώρες σε υπνοδωμάτια εφήβων αγοριών που έβλεπαν πορνό.
Σχεδόν όλα τα κορίτσια με τα οποία συναντήθηκα μου μίλησαν για κοινωνική πίεση• για τις απαιτήσεις να είσαι πάντοτε σε σύνδεση• για τα προβλήματα του «unfriending» •για το ότι βρίσκεσαι στο οπτικό πεδίο ανθρώπων που μόλις συνάντησες• και για τον απόλυτο τρόμο να κοιτάς πώς σε παρατάνε -πράγμα πολύ πιεστικότερο από αυτό που ένα κορίτσι περιέγραψε ως «εμμονή των γονιών με τα καμάκια και την πορνογραφία».
Αυτό που με εξέπληξε ήταν η οργή των εφήβων που νιώθουν παραμελημένοι από τους γονείς τους που είναι επίσης απορροφημένοι από ηλεκτρονικές συσκευές. Ακόμα πιο σοκαριστικό ήταν η συνειδητοποίηση πως υφίσταται μια ολόκληρη βιομηχανία που συστηματικά προωθεί τους νέους στον αστραφτερό και απατηλό της κόσμο, χωρίς να δείχνει να νοιάζεται για τις παράπλευρες απώλειες. Όπως λέει ο Λιούις Βον Αν (Luis Von Ahn), ο εφευρέτης του «Captcha» και του «reCaptcha» (του λαμπρού -αν και εκνευριστικού- συστήματος ασφαλείας που σου ζητάει να πληκτρολογήσεις γράμματα σε ένα κουτί για να αποδείξεις πως είσαι ανθρώπινο ον), «όλοι όσοι φτιάχνουν στο διαδίκτυο κάτι για επαγγελματικούς λόγους επανεξετάζουν διαρκώς τους ιστοτόπους τους ώστε οι επισκέπτες τους να τους ξαναεπισκεφθούν». Παραδέχεται ανοικτά πως η βιομηχανία αυτή γνωρίζει πώς να δημιουργεί εξάρτηση, αλλά θέλει να πιστεύει πως κατά κανόνα οι άνθρωποι που εργάζονται σε αυτή είναι καλοί κι έχουν χρηστές αξίες. Δεν είμαι τόσο βέβαιη.
Οι συσκευές που χρησιμοποιούν τα παιδιά μας είναι παραδίδονται εκ κατασκευής με κάθε είδους ακουστικά και ηχητικά εξαρτήματα και δονήσεις να είναι έτοιμες προς λειτουργία. Κάθε νέα «εφαρμογή», ιστοσελίδα, τουιτ, και μήνυμα προσθέτει άλλο ένα επίπεδο παρείσφρησης στην προσωπική τους σφαίρα, και κάθε παρείσφρηση είναι κυνικά σχεδιασμένη να απαντηθεί, με την κάθε απάντηση να δημιουργεί την επιθυμία για μια ακόμα παρείσφρηση.
Το να ζητάς από έναν νέο να κλείσει το «Xbox» του ή να σταματήσει να κοιτάει το κινητό του, είναι σαν να ζητάς από έναν αλκοολικό να παρατήσει το ποτό του. Πίσω από τα χαρούμενα χρώματα και τα χαϊδευτικά ονόματα που αποτελούν την επιτομή των εταιρειών του διαδικτύου, κρύβεται ένας κόσμος που είναι αμείλικτα εμπορικός. Κάθε αλληλεπίδραση σημαίνει δεδομένα -δεδομένα που κοστίζουν μια περιουσία. Τα παιδιά μας χειραγωγούνται ώστε να μετατραπούν σε ιδεώδεις καταναλωτές και παραδέχονται ολοένα και πιο πρόθυμα πως νιώθουν πως έχουν «χάσει τον έλεγχο» όσον αφορά το πώς χρησιμοποιούν οι ίδιοι το διαδίκτυο.
Οτιδήποτε κάνει, λέει ή κοιτάει ένας έφηβος, οσοδήποτε πρόσκαιρο κι αν είναι αυτό, συνεισφέρει στη διαμόρφωση της ψηφιακής του προσωπικότητας, που οποτεδήποτε στο μέλλον μπορεί να ανασυρθεί, με σοβαρές επιπτώσεις στην πραγματική του ζωή. Πόσοι εξ ημών θα κρατούσαν σώες όλες τις προσωπικές τους σχέσεις ή την προσωπική τους φήμη αν κάθε παράβαση, λάθος η νεανική μας τρέλα βρισκόταν σε κοινή θέα; Πόσοι από μας επιθυμούν αυτά να στοιχεία να σώζονται και να πουλιούνται ξανά και ξανά σε επιχειρηματικά συμφέροντα με τα οποία θα συναλλασσόμαστε για όλη μας τη ζωή;
Καθώς οι έφηβοι μαθαίνουν για το σεξ ολοένα και περισσότερο μέσω της πορνογραφίας, οι σεξουαλικές νόρμες αλλάζουν. Ρώτησα μια ομάδα αγοριών να μου πουν πού φαντασιώνονται πως εκσπερματώνουν, και χρειάστηκε να περάσουν 20′ και πολυάριθμες προτροπές μου πριν φτάσουμε σε μια λέξη που παρέπεμπε στο αιδοίο. «Στο πρόσωπο», «στα βυζ…», «ψηλά στον κ…» και «στο στόμα» ήταν οι τα πρώτα που τους ήρθαν στο μυαλό κι ήταν όλοι 15 ετών. Μια νεαρή γυναίκα μου είπε πως είχε «ερωτευτεί» μόνο διαδικτυακά, αλλά εργαζόταν ως συνοδός από 17 ετών. Ήταν μια από τους πολλούς που μου εξομολογήθηκαν πως ενώ ήταν απολύτως ικανοί να εκτελέσουν με άνεση ένα σωρό σεξουαλικά κόλπα, ένιωθαν αναστολές στο να αφεθούν να εκτεθούν συναισθηματικά σε μια γνωριμία. «Τα πορνό είναι φανταστικά και τζάμπα, αλλά καταστρέφουν σε όλους μας την ικανότητα να αγαπήσουμε», μου δήλωσε στενοχωρημένο ένα δεκαπεντάχρονο αγόρι.
Εξακολουθώ να διατηρώ προσδοκίες από τις δυνατότητες του διαδικτύου. Αλλά νομίζω πως η μεγαλύτερη επανάσταση στις τηλεπικοινωνίες έχει πέσει στα νύχια των εμπορικών αξιών. Οι εταιρείες που συναπαρτίζουν το διαδίκτυο αξίζουν δισεκατομμύρια, αλλά σε αντίθεση με όλους τους άλλους χώρους, όπου στο κόστος της λειτουργίας τους οι επιχειρήσεις έχουν υποχρεωθεί να συνεκτιμούν την υποχρέωσή τους να παρέχουν ασφαλή προϊόντα και υπηρεσίες στους καταναλωτές τους, στο διαδίκτυο αυτό δεν συμβαίνει. Γιατί θα πρέπει οι αναπάντητες κλήσεις μας, οι αγορές όλων μας, οι πόθοι μιας γενιάς, οι ταυτότητες των υβριστών και τα μυστικά όλων μας να αποτελούν αντικείμενο της ελεύθερης αγοράς και της δημοσιότητας, ακόμα κι όταν βλέπουμε τις πανθομολογούμενες ζημιές και τη διαστροφή των συλλογικών μας κανόνων που προκαλεί αυτό;
Ό,τι εκ πρώτης όψεως μοιάζει σαν μια ευκαιρία για απεριόριστη συμμετοχή, τελικά σκλαβώνει πολλούς ανάμεσά μας, με ένα μόνο «κλικ». Οι πληροφορίες που κοινοποιούμε είναι διαθέσιμες σε πολύ λίγους ανθρώπους, στους οποίους έχουμε παραχωρήσει ανεξέλεγκτη και απεριόριστη πρόσβαση στις πιο μύχιες πλευρές της προσωπικής ζωής των νέων μας, πριν καν αυτοί διαμορφωθούν πλήρως. Το κάνουμε αυτό αποθεώνοντας τα τεχνολογικά αντικείμενα εις βάρος της εμπειρίας, την επαφή εις βάρος της επικοινωνίας, την εικόνα εις βάρος της οικειότητας, την επιπολαιότητα εις βάρος της περίσκεψης.
Η ενηλικίωση απαιτεί μίμηση και πρότυπα, υπομονή και δοκιμές, μοναξιά αλλά και κοινωνικότητα. Αντί όλων αυτών δυστυχώς πολλά από τα παιδιά μας κρατάνε έξυπνα κινητά που κανονικά θα έπρεπε να βρίσκονται στα χέρια μας.
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα “The Guardian” – “We have abandoned our children to the internet” – πηγές: antikleidi.com, ppol.gr )
