Ο πνιγμός συμβαίνει γρήγορα και αθόρυβα.
photo: imerisia.gr
Πιο επιρρεπή είναι τα αγόρια, τα παιδιά προσχολικής ηλικίας και οι έφηβοι.
Ο πνιγμός μπορεί να συμβεί όπου υπάρχει νερό: μπάνιο, κουβάδες με νερό, πλαστικές πισίνες, μεγαλύτερες πισίνες, θάλασσα, ποτάμια, λίμνες, φρεάτια.
Τα μικρότερα, συνήθως βρέφη πνίγονται σε συλλογές υγρών όπως πλαστικές πισίνες, ή στο μπάνιο, τα παιδάκια προσχολικής ηλικίας στις πισίνες, ενώ οι έφηβοι συνήθως στη θάλασσα.
Παράγοντες που μπορεί να προδιαθέσουν σε πνιγμό είναι:
- Λιποθυμικό επεισόδιο ή σπασμοί
- Φάρμακα, αλκοόλ, υποθερμία
- Υπεραερισμός πριν από βουτιά
- Τραύμα .
Μετά την εμβάπτιση ή βύθιση στο νερό μπορεί:
- Να επέλθει θάνατος από ασφυξία εντός 24 ωρών και αυτό ορίζεται πνιγμός
- Να επιβιώσει το άτομο 24 ώρες τουλάχιστον – και αυτό ορίζεται παρ’ ολίγον πνιγμός- ακόμα και εάν επέλθει θάνατος μετά από 24 ώρες.
Αλληλουχία γεγονότων
- Βύθιση προσώπου σε νερό
- Συγκράτηση αναπνοής
- ‘Eντονη αναπνευστική προσπάθεια
- Είσοδος μικρής αρχικά ποσότητας νερού στον αεραγωγό που προκαλεί λαρυγγικό σπασμό ή έντονο βήχα. Νερό μπορεί να εισροφηθεί και στους πνεύμονες
- Kατάποση νερού, συχνά σε μεγάλες ποσότητες που μπορεί να προκαλέσει έμετο
- Ο λαρυγγικός σπασμός παύει μετά την απώλεια αισθήσεων και νερό ή και εμέσματα μπορεί να εισέλθουν στους πνεύμονες. Σε μερικούς όμως δεν έχουμε λύση του σπασμού και οι πνεύμονες μπορεί να παραμείνουν χωρίς νερό (“στεγνοί”)
- Τελική κατάληξη: υποξία, οξέωση, καρδιακή ανακοπή
Στα μικρά παιδιά η ξαφνική εμβάπτιση σε κρύο νερό < 10ο C μπορεί να προκαλέσει βραδυκαρδία και άπνοια, περιφερική αγγειοσύσπαση με διατήρηση της κυκλοφορίας στην καρδιά και τον εγκέφαλο (diving reflex ή αντανακλαστικό κατάδυσης).
Για κάθε παιδί που πεθαίνει από πνιγμό άλλα 5 λαμβάνουν βοήθεια στο τμήμα επειγόντων. Πάνω από τα μισά παιδιά που θα εξεταστούν στο τμήμα επειγόντων θα χρειαστεί να νοσηλευτούν. Αν επιβιώσουν πολλά από αυτά μπορεί να έχουν χρόνια προβλήματα- διαταραχές μνήμης ή μαθησιακές διαταραχές ή να παραμείνουν σε φυτική κατάσταση.
Οι περισσότεροι θάνατοι είναι προβλέψιμοι και μπορεί να προληφθούν. Η επιτήρηση πρέπει να είναι στενή και διαρκής.
Ακόμα και μικρή ποσότητα νερού αρκεί για να πνιγεί ένα μικρό βρέφος ή νήπιο.
photo: commons.wikimedia.org – linternaute.com
Οι πισίνες θα πρέπει
- Να έχουν κιγκλιδώματα και από τις 4 πλευρές
- Τα κιγκλιδώματα να είναι ψηλά
- Η πόρτα πρόσβασης στην πισίνα να ανοίγει προς τα έξω
- Να απομακρύνονται τα παιχνίδια γύρω από το χώρο της πισίνας ώστε να μην δελεάζονται τα μικρά παιδιά
- Ιδανικό θα ήταν να υπάρχει και συναγερμός
photo: fitnessgurusam.com
Βασικές οδηγίες αποτελούν:
• Να υπάρχει επίβλεψη από υπεύθυνο ενήλικα στη θάλασσα, την πισίνα ή το μπάνιο.
• Το υπεύθυνο άτομο θα πρέπει να είναι αρκετά κοντά ώστε να μπορεί να πιάσει ένα παιδί άμεσα.
• Στενή παρακολούθηση από υπεύθυνο άτομο πρέπει να υπάρχει ακόμα και αν υπάρχει ναυαγοσώστης στην παραλία ή τα παιδιά έχουν λάβει επίσημα μαθήματα κολύμβησης.
• Το υπεύθυνο άτομο δεν θα πρέπει να εμπλέκεται σε άλλες δραστηριότητες όπως πχ να διαβάζει βιβλίο ή να μιλάει στο τηλέφωνο. Λίγα δευτερόλεπτα χαλάρωσης είναι αρκετά.
-
photo: imaginarium.gr
Τα μπρατσάκια και οι φουσκωτές κουλούρες δεν υποκαθιστούν την υποχρέωση για επίβλεψη.
Μαθαίνουμε τα παιδιά μας κολύμβηση. Η έρευνα έχει δείξει ότι η συμμετοχή σε επίσημα μαθήματα κολύμβησης σε παιδάκια ηλικίας 1-4 ετών μειώνει τον κίνδυνο πνιγμού.
Διδάσκουμε τα παιδιά:
- Δεν πρέπει να κολυμπούν ποτέ μόνα τους
- Πρέπει να ξέρουν από ποιόν θα ζητήσουν βοήθεια σε ώρα ανάγκης
- Δεν πρέπει να γευματίζουν για 3 ώρες πριν το μπάνιο αλλά ούτε να είναι νηστικά για πολλές ώρες πριν.
- Ακόμα και οι καλοί κολυμβητές δεν θα πρέπει να κολυμπούν μόνοι τους γιατί μπορεί να παρουσιάσουν κράμπα ή οποιοδήποτε άλλο πρόβλημα
- Καλό είναι να μην υπεραερίζουν πριν βουτήξουν και να μην κρατάνε για μεγάλο χρονικό διάστημα την αναπνοή τους υποβρυχίως.
Τα μεγαλύτερα παιδιά θα πρέπει να αποφεύγουν να κάνουν βουτιές σε μέρη άγνωστα, θολά με βράχια ή και σε πολύ ρηχά νερά ακόμα και αν είναι αμμώδη (πχ να μην πηδούν από την πλάτη κάποιου άλλου).
-
photo: www.broads-authority.gov.uk
Όταν συμμετέχουν σε δραστηριότητες-σπορ στην θάλασσα ή τα ποτάμια ή επιβαίνουν σε βάρκες-ιστιοπλοικά να φορούν σωσίβια και να γνωρίζουν ότι το σκάφος στο οποίο επιβαίνουν έχει τα μέσα διάσωσης.
Ιδιαίτερα σημαντικό είναι να γνωρίζει κανείς την περιοχή στην οποία θα κολυμπήσει- τον βυθό και αν υπάρχουν ρεύματα.
Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δίνει κανείς όταν βλέπει ότι μία περιοχή νερού είναι αποχρωματισμένη, αφρώδης και περιέχει διάσπαρτα υλικά που απομακρύνεται από την ακτή. Αν πιαστεί κανείς σε ρεύμα θα πρέπει να κολυμπά όχι κόντρα στο ρεύμα προς την ακτή αλλά διαγώνια ή παράλληλα προς την ακτή ώστε να απελευθερωθεί από το ρεύμα. Εάν αισθανθεί κόπωση θα πρέπει να μένει στην επιφάνεια σε οριζόντια θέση και να συνεχίζει ήρεμα το κολύμπι όταν ξεκουραστεί.
photo: astrofegia.wordpress.com
Δεν αφήνουμε τα παιδιά να κολυμπούν σε μέρη που διέρχονται βάρκες και ταχύπλοα.
Σε περίπτωση που πρέπει να βγάλετε ένα άτομο παιδί ή ενήλικα από την θάλασσα:
-
photo: voithatonplisionsou.blogspot.gr
Μην θεωρήσετε ότι το να γνωρίζετε κολύμπι είναι αρκετό. Επιλέξτε να πέσετε στην θάλασσα μόνο αν είναι απολύτως απαραίτητο. Αν δεν έχετε συγκεκριμένες γνώσεις ναυαγοσωστικής πετάξτε στον άνθρωπο που κινδυνεύει ένα σωσίβιο (ή έστω ένα μεγάλο ξύλο)
• Αν χρειαστεί να πέσετε στη θάλασσα κολυμπάτε με το κεφάλι έξω από το νερό και φροντίστε να έχετε συνέχεια οπτική επαφή με τον κολυμβητή.
• Προσεγγίστε τον άνθρωπο από πίσω για να αποφύγετε τη λεγόμενη ‘θανάσιμη περίπτυξη’ : είναι πιθανό ο κολυμβητής μέσα στον πανικό του να σας δει ως σανίδα σωτηρίας, έτσι αν τον πλησιάσετε από μπροστά διατρέχετε τον κίνδυνο να σας βουλιάξει.
• Κολυμπώντας πίσω από το θύμα περάστε το χέρι σας πάνω από τον ένα ώμο του και πιάστε τον από την αντίθετη μασχάλη. Με τον τρόπο αυτό περιορίζετε την κινητικότητά του και μειώνετε την αντίδραση του θύματος.
• Εάν διατηρεί τις αισθήσεις του αφού τον πιάσετε μιλήστε του, ζητήστε του να μην κουνιέται και προσπαθήστε να τον ηρεμήσετε. Τραβήξτε τον προς τα έξω φροντίζοντας να είναι σε ύπτια θέση με το πρόσωπο έξω από το νερό. Χρησιμοποιείστε το ελεύθερο χέρι και κυρίως τα πόδια σας για να κολυμπήσετε
photo: www.firstaid.ph
• Μόλις τον βγάλετε καλέστε άμεσα βοήθεια. Αν υπάρχει και άλλο άτομο κοντά του πείτε να καλέσει το 166
- Εάν το άτομο διατηρεί τις αισθήσεις του τοποθετείστε το σε πλάγια θέση
Εάν δεν έχει τις αισθήσεις του
• Τοποθετείστε το ύπτια σε οριζόντια θέση με ιδιαίτερη προσοχή στην σπονδυλική στήλη
• Αν δεν ανοίγει το στόμα του μην επιχειρήσετε να το κάνετε πιέζοντάς το
• Μην προσπαθείτε να βγάλετε το νερό που έχει καταπιεί ή εισροφήσει. Κάνοντας εμετό μπορεί να κάνει εισρόφηση και να επιδεινώσει την κατάσταση, ενώ μπορεί να προκληθεί τραυματισμός στα όργανα της κοιλίας ή κατάγματα πλευρών. Αν το θύμα κάνει έμετο το τοποθετείστε το σε πλάγια θέση
• Γονατίστε δίπλα του. Τοποθετήστε την παλάμη σας στο θώρακα ανάμεσα στις δύο θηλές. Βάλτε το άλλο χέρι πάνω από το προηγούμενο. Κρατείστε τους αγκώνες ευθείς και τους ώμους σας πάνω από τα χέρια.
• Χρησιμοποιείστε το βάρος σας για να πιέσετε κάθετα το θώρακα και δώστε θωρακικές πιέσεις 100/min. Στα μικρότερα παιδιά οι θωρακικές πιέσεις μπορεί να γίνουν με το ένα χέρι, ενώ στα πολύ μικρά βρέφη με τα 2 δάκτυλα (δείκτη-μέσο)
photo: resuscitation-guidelines.articleinmotion.com – www.mybwmc.org – www.firstaid.ph
Εάν δεν έχετε εκπαιδευτεί στην αναζωογόνηση συνεχίστε τις θωρακικές συμπιέσεις έως ότου δείτε κινήσεις από το άτομο ή μέχρι να έρθει το ΕΚΑΒ.
Εάν γνωρίζετε αναζωογόνηση και έχετε κάνει τις πρώτες θωρακικές συμπιέσεις ελέγξτε για αναπνοή και δώστε τεχνητές αναπνοές.
- Βάλτε το αριστερό χέρι στο μέτωπο και φέρτε την κεφαλή σε μέση ουδέτερη θέση (ούτε υπερβολική κάμψη ούτε υπερβολική έκταση)
- Με το δεξί χέρι πιέστε το σαγόνι και ανοίξτε το στόμα. Ελέγξτε αν έχει αναπνοή. (βλέπετε αν ανυψώνετε ο θώρακας ή έρχεται αέρας στο μάγουλό σας.)
photo: www.mybwmc.org
- Εάν δεν έχει αναπνοή δώστε 2 αναπνοές. Στα βρέφη το στόμα σας πρέπει να καλύπτει τη μύτη και το στόμα του ενώ στα μεγαλύτερα παιδιά το στόμα σας καλύπτει μόνο το στόμα του αφού κλείσετε την μύτη.
- Συνεχίστε τον κύκλο 15 καρδιακές μαλάξεις-2 αναπνοές μέχρι να έρθει το ΕΚΑΒ (στους ενήλικες ο κύκλος περιλαμβάνει 30 μαλάξεις-2 αναπνοές).
Εάν κατά την διάρκεια της αναζωογόνησης προκληθεί έμετος γυρίστε το άτομο στην πλάγια θέση.
Πάντα να έχετε υπ’ όψιν ότι η σπονδυλική στήλη μπορεί να έχει τραυματιστεί ιδίως μετά από βουτιές από ύψος ή σε αβαθή νερά.
Η υποθερμία μπορεί να προστατεύει τον εγκέφαλο από την έλλειψη οξυγόνου. Όμως κάνει την εκτίμηση της κυκλοφορίας δύσκολη. Γι’ αυτό θα πρέπει να επιμένει κανείς στην προσπάθεια αναζωογόνησης.
Δεν μπορούμε να προβλέψουμε ποιος θα έχει καλή εξέλιξη και έτσι θα πρέπει να γίνεται αναζωογόνηση σε όλους.
Αργότερα και αφού δοθούν οι πρώτες βοήθειες αναζωογόνησης πρέπει να διευκρινίσουμε (αυτό συνήθως γίνεται μετά την άφιξη στο τμήμα επειγόντων):
- Διάρκεια και τρόπο πνιγμού
- Τύπο και θερμοκρασία νερού
- Πότε ξεκίνησε η αναζωογόνηση και πότε άρχισε να έχει αυτόματη αναπνοή
- Πότε επανέκτησε φυσιολογικό ρυθμό
- Αν έκανε εμετό
- Αν υπάρχει άλλος τραυματισμός
Το παιδί που τελικά θα ανανήψει είναι πιθανό ότι θα χρειαστεί να νοσηλευτεί διότι μπορεί να παρουσιάσει επιπλοκές από την επίδραση της υποξίας σε διάφορα συστήματα όπως υποξική ή ισχαιμική εγκεφαλική βλάβη, αρρυθμία, σύνδρομο οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας, πνευμονικό οίδημα, πνευμονία, σηψαιμία, νεφρική ανεπάρκεια, αιμόλυση, υπερκαλιαιμία, πολυοργανική ανεπάρκεια.
Η πρόγνωση εξαρτάται άμεσα από το μέγεθος και τη διάρκεια της υποξίας.
Η μεγαλύτερη επίδραση στη νοσηρότητα και θνητότητα συμβαίνει πριν την άφιξη στο νοσοκομείο.
Θάλασσα πλατιά μια στιγμή δεν ησυχάζεις….
Τα κείμενα έγραψαν: Α. Χατζής Διευθυντής ΜΕΘ Παίδων “Η Αγία Σοφία” Παιδίατρος-Εντατικολόγος, Χ. Μπαρμπαρέσου Αναισθησιολόγος-Εντατικολόγος Παίδων και Β. Σχίζα Παιδίατρος
