Της Αφροδίτης Τζιαντζή
Ο γιατρός Γιώργος Κουβίδης, μέλος του συλλόγου «SOS Τροχαία Εγκλήματα» στο πλαίσιο του 17ου Αντιρατσιστικού Φεστιβάλ Αθήνας, που ξεκινά σήμερα, μιλά για «τη δικτατορία του αυτοκινήτου»
Ο ρατσισμός έχει πολλά πρόσωπα, αλλά πάντα στρέφεται εναντίον των αδύναμων. Στην Ελλάδα, με τον χειρότερο δείκτη θανατηφόρων τροχαίων στην Ευρώπη, νόμος είναι το δίκιο –ή μάλλον το άδικο– του οδηγού Ι.Χ. και όχι του πεζού, του ποδηλάτη, του μοτοσικλετιστή, του συνεπιβάτη, των παιδιών, των ηλικιωμένων και των ατόμων με αναπηρία, που αποτελούν την πλειονότητα των θυμάτων της κυκλοφορίας. Σε μια χώρα που μετρά 20.000 νεκρούς στην άσφαλτο τα τελευταία 20 χρόνια και υπερδιπλάσιους τραυματίες, οι οικογένειες των θυμάτων τροχαίων επιμένουν ότι δεν μπορούμε να μιλάμε για ατυχήματα, αλλά για προβλέψιμα και αναμενόμενα εγκλήματα με αυτουργούς που παραμένουν ατιμώρητοι.
Το 17ο Αντιρατσιστικό Φεστιβάλ Αθήνας, που ξεκινά σήμερα, αφιερώνει για πρώτη φορά ειδική θεματική για τα τροχαία εγκλήματα, όχι απλώς ως ζήτημα οδικής ασφάλειας, αλλά ως διάσταση του ρατσισμού στον δρόμο. Και τις τρεις ημέρες του φεστιβάλ παρουσιάζονται η πολυταξιδεμένη έκθεση του Paul Wenham–Clarke «Όταν οι ζωές συντρίβονται», με φωτογραφίες και συνεντεύξεις με οικογένειες θυμάτων και επαγγελματίες της διάσωσης και η έκθεση αφίσας «Social Design» του Δημήτρη Αρβανίτη για τον σύλλογο «SOS Τροχαία Εγκλήματα», πoυ έχει και την ευθύνη των εκδηλώσεων. Μιλήσαμε με τον γιατρό Γιώργο Κουβίδη, ιδρυτικό μέλος του πανελλαδικού συλλόγου «SOS Τροχαία Εγκλήματα» και συντονιστή της αυριανής συζήτησης με θέμα «Τροχαία εγκλήματα: «παράπλευρες απώλειες» της δικτατορίας του αυτοκινήτου».
• Γιατί είναι τα τροχαία «ρατσισμός στον δρόμο»;
Δεν είμαστε όλοι ίσοι στην κυκλοφορία. Το παιδί δεν είναι ίσο με έναν ενήλικα που οδηγεί 4Χ4. Φέτος τα περισσότερα θύματα είναι ανήλικα παιδιά και οι εγκαταλείψεις θυμάτων είναι σε έξαρση. Επίσης υπάρχει ρατσισμός μετά το τροχαίο. Το θύμα του τροχαίου, είτε είναι ανάπηρος είτε οικογένεια που χάνει τον άνθρωπό της, είναι στο περιθώριο. Αντίθετα, στους θύτες τροχαίων δεν τους αφαιρούν καν το δίπλωμα, ενώ όλα αυτά τα χρόνια ούτε ένας δεν μπήκε φυλακή.
• Γιατί μιλάτε για δικτατορία των Ι.Χ.;
Αυτό ήταν το όραμα με το οποίο κινήθηκε η χώρα για δεκαετίες και νομιμοποιούσε τα πάντα ως συμπεριφορά. Γι’ αυτό όλα τα αποδίδαμε στην «κακιά ώρα». Τα δημόσια μέσα μαζικής συγκοινωνίας ποτέ δεν ήταν αναπτυγμένα, ειδικά τώρα με την κρίση έχουν όλα καταρρεύσει. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα το σιδηροδρομικό δίκτυο, που δεν υφίσταται καν στην Πελοπόννησο. Τα ατυχήματα δεν συνδέονται μόνο με την ιδιωτική οδήγηση αλλά και με τη μαζική μεταφορά. Θυμηθείτε και τα πολύνεκρα ατυχήματα στο φονικό «πέταλο» του Μαλιακού.
• Πώς κρίνετε την οδηγική συμπεριφορά του Έλληνα;
Η επιθετικότητα στον δρόμο έχει χειροτερεύσει και έχουν χτυπήσει κόκκινο οι εγκαταλείψεις θυμάτων. Πρόσφατα ένας 81χρονος οδηγός σκότωσε και εγκατέλειψε 76χρονο. Αυτό αντανακλά την αγριότητα που υπάρχει στις μέρες μας. Ο αριθμός των τροχαίων είναι πιο μικρός επειδή κυκλοφορούν λιγότερα οχήματα λόγω κρίσης, αλλά αυξάνονται τα σοβαρά περιστατικά. Τα αυτοκίνητα δεν συντηρούνται και οι οδηγοί δεν έχουν καν το μυαλό τους στο τιμόνι.
• Πού αποδίδετε την ασυδοσία στην άσφαλτο;
Ευθύνεται και η δικαστική αντιμετώπιση, της ατιμωρησίας των δραστών. Εδώ έχουμε άνθρωπο 36 μήνες στη φυλακή χωρίς δίκη, και όταν κάποιος εμπλέκεται σε θανατηφόρο τροχαίο κρατείται μόλις 24 ώρες, μέχρι την προσαγωγή του στον εισαγγελέα, και του επιστρέφεται το δίπλωμα. Στην Ιταλία, μια οργάνωση ανάλογη με τη δική μας κυκλοφόρησε μια αφίσα με 480 πρόσωπα ανθρώπων που χάθηκαν τα τελευταία πέντε χρόνια: «Χάθηκαν στον δρόμο, αγνοήθηκαν από την κοινωνία. Ποδοπατήθηκαν από τη Δικαιοσύνη». Αυτό δυστυχώς ισχύει παντού. Με βάση στοιχεία που έχουμε συλλέξει, τη δεκαετία 2001-2010 στην Ελλάδα υπήρξαν γύρω στους 18.000 θανάτους, από τα τρία αίτια που συνήθως τα ΜΜΕ εμφανίζουν ως τις μεγάλες απειλές για την ανθρωπότητα: το ΑIDS, τα ναρκωτικά και τα τροχαία. Το 85% ήταν θύματα τροχαίων. Η ταχύτητα είναι η πρέζα της εποχής μας. Είναι κάτι πολύ γνωστό στις αρχές, αλλά δεν το αντιμετωπίζουν. Αν δεν ήθελαν χθες, που η ανθρώπινη ζωή είχε μια αξία, τώρα δεν τους νοιάζει καν.
• Υπάρχει σε όλα αυτά ένα αισιόδοξο μήνυμα;
Μόνον αν οργανωθούν οι ευάλωτοι χρήστες του οδικού δικτύου, πεζοί, ποδηλάτες και θύματα τροχαίων, μπορούν να βάλουν το θέμα σε μια καινούργια βάση, διεκδικώντας μια νέα ιεραρχία στην κυκλοφορία. Το θέμα είναι πρωτίστως κοινωνικό και πολιτικό, και αφορά και την Τοπική Αυτοδιοίκηση, που μέχρι τώρα αδιαφορεί.
