της Γεωργίας Πανταζή, ψυχολόγου
Τα παιδιά γενικά δεν αναπτύσσουν αγχώδεις διαταραχές από μόνα τους. Βεβαίως, τα γονίδια και η βιολογία έχουν κάποια επιρροή, αλλά αυτοί οι παράγοντες μόνο προδιαθέτουν τα παιδιά, σε μεγάλο βαθμό, προς την κατεύθυνση της απόκτησης προβλημάτων άγχους. Τα λάθος μηνύματα μπορούν να ωθήσουν τόσο τα παιδιά που είναι ήδη εκτεθειμένα στο άγχος όσο και τα, κατά τα άλλα φυσιολογικά παιδιά, προς την κατεύθυνση του άγχους για το υπόλοιπο της ζωής τους.
Εάν είστε γονέας ή κάποιος που νοιάζεται για τα παιδιά, ίσως θέλετε να ξέρετε τι είδους μηνύματα μπορεί να ενσταλάζουν ανασφάλεια. Θα ξεκινήσω αποκαλύπτοντας τρία κοινά λάθη που κάνουν οι γονείς, τρία είδη μηνυμάτων που, με άλλα λόγια, «δεν» θέλετε να τους δώσετε:
1. Άρνηση ή Ακύρωση των συναισθημάτων των παιδιών σας . Αν τα παιδιά σας φαίνονται ανήσυχα, φοβισμένα, αναστατωμένα, ή συγχυσμένα, μερικές φορές είναι δελεαστικό να τους πείτε ότι «δεν υπάρχει κανένας λόγος για να αισθάνεσαι έτσι» ή ακόμη ότι «δεν πρέπει» να αισθάνονται αυτό που προφανώς νιώθουν. Οι γονείς δίνουν αυτά τα μηνύματα, επειδή δεν θέλουν τα παιδιά τους να αισθανθούν δυσφορία. Έτσι, πιστεύουν ότι τα παιδιά τους θα καταλάβουν, ότι εάν τα συναισθήματά δυσφορίας τους δεν έχουν καμία πραγματική και λογική βάση, θα σταματήσουν και να σκέφτονται αρνητικά και να αισθάνονται άσχημα. Μέγα λάθος. Τα παιδιά έχουν ανάγκη να ακούσουν ότι είναι φυσιολογικό να έχουν λίγο φόβο ή αγωνία μερικές φορές. Μην αρνηθείτε τα συναισθήματα των παιδιών σας. Είναι καλύτερα να μην τους πείτε πράγματα όπως «Δεν πρέπει να αισθάνεσαι έτσι», «μεγάλα κορίτσια δεν φωνάζουν,» ή «Δεν είσαι πραγματικά φοβισμένος.» Επικυρώστε τα συναισθήματα των παιδιών σας. Όταν τα παιδιά σας δείχνουν αγχωμένα, σκεφτείτε να πείτε κάτι όπως «βλέπω είσαι λίγο φοβισμένος τώρα», ή «Ανησυχείς για κάτι; Γιατί αν είναι έτσι, αυτό είναι εντάξει, είναι φυσιολογικό. Ας μιλήσουμε γι ‘αυτό.»
2. Παροχή συνεχών επιβεβαιώσεων. Τα μηνύματα του στυλ «όλα θα πάνε καλά» ακούγονται τόσο πολύ συχνά σαν τελικά να πρέπει να το πείτε στα παιδιά, και αν δεν το λέτε πολύ συχνά, θα υπάρξει πιθανώς κάποιο πρόβλημα. Παρόλα αυτά, αν καθησυχάζετε συχνά τα παιδιά σας, θα καταλήξετε να τους δώσετε το μήνυμα ότι πρέπει να στρέφονται σε σας (ως ενήλικας ή γονείς) για να τους βοηθήσετε να δουν ότι τα πράγματα θα πάνε καλά. Έτσι αποτυγχάνουν να μάθουν ότι μπορούν να αντιμετωπίσουν το φόβο από μόνα τους. Μην καθησυχάζετε τα παιδιά σας χωρίς να χρειάζεται. Δε θέλουμε να διδάξουμε τα παιδιά να υπολογίζουν συνέχεια σε μας για να νιώσουν καλά άλλα στις δικές τους προσπάθειες.
3. Υπερπροστασία. Κανείς δεν θέλει ποτέ να δει ένα παιδί να πληγώνεται από ζημιογόνες καταστάσεις. Παρόλα αυτά, το να μεγαλώνεις, να αναπτύσσεσαι και να μαθαίνεις απαιτεί από τα παιδιά να αντιμετωπίσουν προκλήσεις και ακόμη να πάρουν μερικά μικρά ρίσκα στη πορεία. Οι γονείς που συνεχώς προσπαθούν να κάνουν όλα τα ρίσκα και τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν τα παιδιά τους σαφή, αυτοί είναι που διδάσκουν τα παιδιά τους ότι ο κόσμος είναι ένα τρομακτικό μέρος και ότι πάντα χρειάζονται τους γονείς τους για να τους καθοδηγήσουν. Αυτό το μήνυμα δεν προωθεί την ανεξαρτησία και την ωριμότητα που θα χρειαστούν ως έφηβοι και ως νεαροί ενήλικες. Μην είστε υπερπροστατευτικοί. Φυσικά δεν θέλετε να δείτε τα παιδιά σας να αισθάνονται ανήσυχα, αλλά πραγματικά θα πρέπει να μάθουν πώς να αντιμετωπίζουν τους περισσότερους φόβους τους μόνοι τους. Επιτρέψτε τους να βιώσουν μέτρια ποσότητα ανησυχίας και άγχους. Αν προσπαθήσετε να τα προστατεύσετε από όποιο αίσθημα απογοήτευσης ή άγχους νιώθουν, είναι πιθανό να κάνετε περισσότερο κακό παρά καλό.
Οπότε, τι πρέπει να κάνει ένας γονέας;
Ένας από τους καλύτερους τρόπους για να αποτρέψετε τα παιδιά να αναπτύξουν αγχώδεις διαταραχές είναι το μοντέλο της αντιμετώπισης. Οι γονείς πρέπει να εκφράζονται όταν αισθάνονται ανήσυχοι και πρέπει να λένε στα παιδιά τους πώς σχεδιάζουν να το αντιμετωπίσουν. Δεν αναφερόμαστε βεβαίως για σημαντικά προβλήματα που επιζητούν σημαντικές αποφάσεις, αλλά για πράγματα που μπορεί να το βοηθήσουν στην προσωπική του ωρίμανση. Για παράδειγμα, μπορείτε να πείτε, «Μερικές φορές νιώθω νευρικός όταν έχω να ανέβω μια σκάλα, αλλά απλά πρέπει να πάρω μια βαθιά ανάσα, να είμαι προσεκτικός, και να το κάνω. Αν αγχωθώ πάρα πολύ, μπορώ πάντα να γυρίσω πίσω, όμως, αισθάνομαι πάντα καλά όταν αντιμετωπίζω δύσκολες καταστάσεις.»
Διδάξτε τα παιδιά σας στρατηγικές ηρεμίας. Μπορείτε να διδάξετε τα παιδιά σας εύκολα να πάρουν μερικές βαθιές, αργές αναπνοές ή να μετρούν μέχρι το δέκα αργά. Μπορείτε επίσης να τους διδάξει ότι το άγχος και ο φόβος πάντα μειώνονται όταν κάνουν αρκετή υπομονή. Πάντα.
Δώστε στα παιδιά πολλές εμπειρίες που εμπεριέχουν δεξιοτεχνία, δηλαδή δραστηριότητες όπως σπορ, χόμπι που απαιτούν επιδεξιότητα, και παζλ. Δημιουργήστε σταδιακά αυτές τις δεξιότητες και το παιδί σας θα μάθει αυτό που οι ψυχολόγοι αποκαλούν αίσθηση της αυτό-αποτελεσματικότητας, με άλλα λόγια, εμπιστοσύνη στις ικανότητές τους.
Επαινέστε τα παιδιά σας όταν καταβάλλουν προσπάθειες για να αντιμετωπίσουν καταστάσεις που εγείρουν λίγο άγχος σ’ αυτά. Και προσοχή: μην τους τιμωρήσετε αν αποτύχουν να το πράξουν, σημασία έχει που προσπαθούν να αυτονομηθούν.
Συμπερασματικά: Ενθαρρύνετε ήπια τα παιδιά σας να αντιμετωπίσουν τους φόβους τους, να τους ενημερώσετε ότι λίγο άγχος είναι φυσιολογικό, και μην προσπαθείτε να τα κρατήσετε μακριά από όλες τις προκλήσεις και τους κινδύνους.
Ακόμα, αν έχετε ένα παιδί που δείχνει σοβαρά σημάδια, όπως χρόνιο άγχος, πρέπει να συμβουλευτείτε επαγγελματία ψυχικής υγείας. Αλλά αν ακολουθήσετε τις βασικές αυτές συμβουλές, ίσως μια τέτοια επίσκεψη δεν θα είναι απαραίτητη. Και αν όντως υπάρχει ανάγκη για βοήθεια από κάποιον επαγγελματία, μην καταστροφολογείτε γι’ αυτό. Η θεραπεία για το άγχος στα παιδιά είναι πολύ αποτελεσματική και συχνά χρειάζεται πολύ λιγότερο χρόνο από ότι χρειάζονται οι ενήλικες.
Όταν το άγχος προλαμβάνεται επιτυχώς από μικρή ηλικία μπορεί να αποτρέψει σοβαρά προβλήματα άγχους στην ενήλικη ζωή.
(πηγή: ΙΑΤΩΡ)
