Γράφει ο Κώστας Λώλης, Διευθυντής Ψυχιατρικής Κλινικής Σισμανογλείου Νοσοκομείου
Το άγχος είναι ένα δυσάρεστο συναίσθημα φόβου, απειλής, κινδύνου. Είναι όπως όλα τα συναισθήματά μας χρήσιμο και λειτουργικό όταν είμαστε σε αναμονή κάποιου stress. Έτσι π.χ. όταν δίνουμε εξετάσεις το άγχος σε λογικά επίπεδα μας κινητοποιεί να αποδώσουμε καλύτερα.
Το παθολογικό άγχος, που είναι και το συχνότερο, έρχεται χωρίς κάποιο κίνδυνο ή stress και κατακλύζει την ψυχή μας και το σώμα μας. Έχουμε λοιπόν αγωνία, ταχυπαλμία, εφίδρωση, στεγνό στόμα, συχνουρία, ναυτία, «κόμπο στο λαιμό», μυϊκή τάση και ήπιο τρόμο, δυσκολία να συγκεντρωθούμε, να ηρεμήσουμε, να κοιμηθούμε.
Καταλαβαίνει κανείς πόσο ανασφαλές είναι το κλίμα στην οικογένεια, όταν υπάρχει το άγχος του μπαμπά ή της μαμάς. Μπορεί στον γονέα ο κίνδυνος να είναι αόρατος, αλλά στο παιδί το μήνυμα του κινδύνου είναι υπαρκτό. Είναι γνωστό σε κάθε γονιό πως αγχωμένος δεν μπορεί εύκολα να ησυχάσει ένα βρέφος και ότι το μεγαλύτερο παιδί απαντά στο άγχος του γονέα με έντονη συμμόρφωση, μείωση των δικών του αναγκών, αυτοπεριορισμό της «παιδικότητάς» του κλπ. Εάν κάτι τέτοιο συμβαίνει παρατεταμένα και χαρακτηρίζει και τους δύο γονείς το παιδί εύκολα γίνεται «γονικό παιδί» δηλαδή ένα μικρομέγαλο που αφήνει στην άκρη τις παιδικές του ανάγκες και «φροντίζει» σαν μεγάλος τους γονείς.
Σε κάθε περίπτωση το παιδί βγαίνει ζημιωμένο. Χάνει παιδικά βιώματα, νιώθει εύκολα και αυτό κινδύνους, γίνεται συχνά μετά ένας αγχώδης ενήλικας.
Το άγχος μας βέβαια, δεν δημιουργείται πάντα επειδή είχαμε αγχωμένους γονείς. Μπορεί να προκύψει από την επιθετικότητά τους, από τον απότομο συναισθηματικό χωρισμό μας από αυτούς, από ενδεχόμενη απώλεια του γονέα, ιδίως όταν είμαστε εξαρτημένοι από αυτόν κλπ. Όμως τώρα θα ασχοληθούμε στενά με την επίδραση του άγχους του γονέα στο παιδί του. 
Είναι παρήγορο πως πολλοί γάμοι στηρίζονται στην συμπληρωματικότητα του ζευγαριού (τα ετερώνυμα έλκονται) και έτσι ο σύντροφος του αγχωμένου γονιού, είναι συχνά ήρεμος και χωρίς άγχος. Εάν ο ήρεμος γονιός στηρίξει το οικογενειακό σύστημα, χρωματίζοντας το άγχος του ή της συζύγου, σαν αδυναμία του, οι επιπτώσεις του προβλήματος θα μειωθούν στο ελάχιστο. Τα σοβαρότερα προβλήματα στο παιδί προέρχονται όταν έχουν και οι δύο γονείς την ίδια ανεπάρκεια. Όμως ο πάσχων γονέας έχει μεγάλη ευθύνη.
Πρέπει λοιπόν:
1.- Να ζητήσει βοήθεια από ειδικούς (ψυχίατρο, ψυχολόγο) και να πάρει θεραπεία (φαρμακοθεραπεία, ψυχοθεραπεία).
Η φαρμακοθεραπεία αφορά τα απλά ηρεμιστικά που πρέπει να λαμβάνονται μόνο με την οδηγία ιατρού. Η χορήγησή τους για μικρό διάστημα σταματάει τον φαύλο κύκλο της ανατροφοδότησης του άγχους (το άγχος που δεν αντιμετωπίζεται φέρει μετά μεγαλύτερο άγχος) και επίσης η μικρή χρονική περίοδος , ενός ή δύο μηνών απομακρύνει τον κίνδυνο της εξάρτησης. Εξάρτηση έχουμε όταν λαμβάνουμε κανονική δόση αγχολυτικού περισσότερο από 6 μήνες.
Ιδανικός στόχος της φαρμακοθεραπείας είναι να ελέγξει το άγχος και να λαμβάνεται μετά μόνο περιστασιακά, π.χ. στην περίπτωση που υπάρχει έντονο stress. Εάν τυχόν έχει αναπτυχθεί εξάρτηση, μια σταδιακή διακοπή του φαρμάκου, συνήθως λύνει το πρόβλημα. Άλλωστε, η σωματική εξάρτηση για όλες τις εξαρτησιογόνες ουσίες (αγχολυτικές, ναρκωτικά, αλκοόλ) δεν κρατά πάνω από 10-12 ημέρες. Επίσης η σωστή δόση δεν φέρνει υπνηλία ή καταστολή και η μόνη ουσιαστική προφύλαξη στα ηρεμιστικά, είναι να μην παίρνουμε μαζί τους αλκοόλ, γιατί προκαλείται συνέργεια της δράσης τους.
Η ψυχοθεραπεία είναι υποστηρικτική, ψυχαναλυτική για να επιλυθούν συγκρούσεις της παιδικής ηλικίας και συμπεριφοριστική που διδάσκει τεχνικές χαλάρωσης.
2.-Θα πρέπει ο γονιός να πληροφορεί το παιδί του πως το άγχος του είναι μια αδυναμία του και ότι προσπαθεί να το ελέγξει και να το θεραπεύσει. Είναι προτιμότερο να γνωρίζει το παιδί ένα αδύνατο σημείο του γονέα, παρά να φοβάται άγνωστους κινδύνους.
3.-Δεν βοηθάει ο γονέας όταν κρύβει το άγχος του από το παιδί προσποιούμενος τον ήρεμο. «Πώς να κρυφτείς απ’ τα παιδιά, αυτά έτσι κι αλλιώς τα ξέρουν όλα» μας λέει ορθά ο Διονύσης Σαββόπουλος. Ίσως με τον τρόπο αυτό το άγχος του γονέα να γίνεται πιο επιζήμιο.
Για να σπάσουμε τον φαύλο κύκλο του «αμαρτίες γονέων παιδεύουσι τέκνα» πρέπει να τολμήσουμε να αγωνιστούμε με τους ειδικούς να πολεμήσουμε το άγχος μας. το χρωστάμε στα παιδιά μας, αλλά και στις μελλοντικές γενιές.
