«Για… μάγειρες από κούνια! Αν σου αρέσει να μαγειρεύεις, έλα να παίξεις και να μάθεις από τους 3 αγαπημένους σου κριτές-σεφ οι οποίοι είναι έτοιμοι να σας οδηγήσουν… στην περιπέτεια της κουζίνας, να τη ζήσετε μαζί και να αγαπήσετε τη μαγειρική όσο και αυτοί! Η μαγειρική θα γίνει παιχνίδι!!!». Ακολουθούν η δήλωση συμμετοχής, το τηλέφωνο και η διαβεβαίωση πως τα γυρίσματα θα πραγματοποιηθούν παρουσία γονέων, Σαββατοκύριακα και σε περιόδους σχολικών διακοπών.
Τα παραπάνω αναφέρονται σε πρόσκληση για συμμετοχή παιδιών ηλικίας 8-12 ετών σε διαγωνισμό μαγειρικής, ο αριθμός των οποίων μέχρι σήμερα έχει ξεπεράσει τις 10.000 υποψηφιότητες. Ο τηλεοπτικός σταθμός ξεκαθαρίζει πως στο Junior Masterchef δεν θα υπάρχει χρηματικό έπαθλο, ενώ κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων θα πληρούνται όλες οι προϋποθέσεις ασφάλειας.
Με νωπές τις μνήμες από παλαιότερο μουσικοχορευτικό σόου με πρωταγωνιστές παιδιά και τηλεοπτικούς «διαγωνισμούς ταλέντων», δεν λείπουν οι φωνές που ζητούν προστασία των ανηλίκων, που συμμετέχουν σε τηλεοπτικές ψυχαγωγικές εκπομπές και διαγωνισμούς ταλέντων, από κινδύνους σε βάρος της ψυχοσωματικής τους υγείας αλλά και με στόχο την προστασία των ανηλίκων θεατών τέτοιων προγραμμάτων.
Το βασικό επιχείρημα των ψυχολόγων είναι ότι τα παιδιά αυτής της ηλικίας γίνονται συχνά «αναλώσιμες εικόνες προς τέρψιν ενηλίκων» και μπαίνουν στη διαδικασία διαγωνισμών, κρίσεων, προκρίσεων, επιτροπών, συνεντεύξεων κ.λπ., μιμούμενα πρότυπα και συμπεριφορές ενηλίκων ώστε να κερδίζουν τις εντυπώσεις. Επίσης, ότι οι γονείς συνήθως προβάλλουν τις δικές τους ανεκπλήρωτες φιλοδοξίες στα παιδιά, τα οποία αν χάσουν την ανεμελιά της ηλικίας τους θα γίνουν δυστυχισμένοι ενήλικοι.
Νομοθετικό κενό
Πριν από τρία χρόνια, ο τότε Συνήγορος του Πολίτη Γιώργος Καμίνης απηύθυνε επιστολή προς τον τότε υπουργό Επικρατείας Θεόδωρο Ρουσόπουλο, με την οποία εφιστούσε την προσοχή της πολιτείας, ζητούσε ψήφιση Κώδικα Δεοντολογίας για τις ψυχαγωγικές τηλεοπτικές εκπομπές, καθ’ όσον υφίσταται νομοθετικό κενό στο θέμα αυτό, δηλώνοντας παράλληλα και τη δική του διαθεσιμότητα συνεισφοράς στην κατεύθυνση αυτή.
Η χρήση των παιδιών προς συγκίνηση του ενήλικου κοινού και αύξηση της τηλεθέασης και του κέρδους που αποφέρει αυτή μπορεί να συνιστά μια μορφή εκμετάλλευσης και να επιτρέπει στρέβλωση της εικόνας της παιδικότητας και αλλοίωση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της ηλικίας αυτής, όπως ο αυθορμητισμός και το παιχνίδι, καθώς τα παιδιά καλούνται συχνά να συμμετέχουν σε δραστηριότητες που προβάλλουν τη σεξουαλικότητά τους και απαιτούν την πρόωρη σεξουαλική τους ωρίμανση.
«Οι συνέπειες είναι αυτονόητα δυσμενείς τόσο στα παιδιά που συμμετέχουν σε αυτές τις εκπομπές όσο και σε όσα τις παρακολουθούν» τόνιζε ο κ. Καμίνης. «Σύμφωνα δε με έρευνες και μελέτες διεθνώς, τέτοιες εκπομπές μπορεί να προκαλούν ψυχική και σωματική εξάντληση μέχρι παρενόχληση και εμπαιγμό από το περιβάλλον των παιδιών, λόγω της αναγνωρισιμότητας που αυτά αποκτούν, ψυχικό στρες από τη διαδικασία κρίσεων και βαθμολογιών και δημόσια έκθεση των παιδιών χωρίς την κατάλληλη στήριξή τους».
Ο Γιώργος Μόσχος, βοηθός Συνήγορος για τα Δικαιώματα του Παιδιού μάς λέει: «Η πρόταση που διατυπώσαμε το 2008 για τη θέσπιση κώδικα δεοντολογίας για τις ψυχαγωγικές εκπομπές της ραδιοτηλεόρασης, με ειδικές ρυθμίσεις για την προστασία των ανηλίκων, δυστυχώς δεν υιοθετήθηκε από την κυβέρνηση, που προτίμησε τη φιλοσοφία της αυτορρύθμισης. Το Προεδρικό Διάταγμα 190/10 που ενσωματώνει την Ευρωπαϊκή Οδηγία για τα οπτικοακουστικά μέσα περιλαμβάνει κάποιες ρυθμίσεις για την προστασία των ανηλίκων από τηλεοπτικές μεταδόσεις (άρθρο 26) τις οποίες όμως κρίνουμε ανεπαρκείς. Χρειάζεται να υπάρχει ειδική πρόβλεψη, δέσμευση και διαδικασία ελέγχου των παραγωγών τηλεοπτικών εκπομπών για την προστασία της σωματικής, πνευματικής και ηθικής ανάπτυξης των παιδιών που συμμετέχουν σε αυτές».
Ξεχωριστή η περίπτωση της δεκατετράχρονης σήμερα Δήμητρας Δουμένη η οποία σε ηλικία μόλις τεσσάρων ετών είχε πάρει μέρος στη βραβευμένη ταινία μικρού μήκους «See no evil» του Δημήτρη Μπαφαλούκα και ένα χρόνο μετά συμπρωταγωνίστησε στη σειρά «Λένη» με την Κάτια Δανδουλάκη και τον Γιώργο Βογιατζή.
Παιχνίδι
«Είναι δύσκολο για το παιδί και για όλη την οικογένεια η έκθεση στην τηλεόραση» μας είπε η Ζωή Δουμένη. «Για την κόρη μας όλη αυτή η ιστορία στα γυρίσματα ήταν ένα παιχνίδι, είχε όμως κούραση με μετακινήσεις από τη Σαλαμίνα όπου ζούμε στην Αθήνα. Δεν αφήσαμε ούτε λεπτό από τα μάτια μας το παιδί παρ’ ότι όλη η ομάδα των ηθοποιών ήταν ξεχωριστή».
Εννιά χρόνια μετά την τηλεοπτική επιτυχία, η Δήμητρα παρακολουθεί το Μουσικό Σχολείο Πειραιά και θέλει να σπουδάσει κλασική μουσική. «Θυμάμαι με πολλή χαρά εκείνα τα χρόνια και τους φίλους που έκανα από το σίριαλ στην τηλεόραση. Γνώρισα υπέροχους ανθρώπους. Ημουν τυχερή. Είχα κοντά τους γονείς μου που μου έλεγαν τι επιλογές να κάνω. Η τηλεόραση δεν είναι εύκολη. Απλά εγώ την έβλεπα σαν παιχνίδι».
(Αναδημοσίευση άρθρου του Γ.Κιούση από την Ελευθεροτυπία)
–
