Ο μύθος της Πανδώρας, όχι τόσο ως μητέρας όλων των γυναικών, αλλά ως αιτίας όλων των παθών, λόγω της περιέργειάς της, έχει κάνει το γύρο του κόσμου. Είναι η αντίστοιχη μορφή της βιβλικής Εύας.
Συγκεκριμένα, από ανοησία, περιέργεια ή σκοπιμότητα, η Πανδώρα σύμφωνα με το μύθο αποδέσμευσε και σκόρπισε στην ανθρωπότητα όλα τα δεινά και τις ασθένειες που ήταν κρυμμένες σε ένα πιθάρι -το οποίο κατά λάθος καθιερώθηκε να αναφέρεται ως κουτί. Η Πανδώρα είναι μια μορφή της ελληνικής μυθολογίας και μάλιστα όπως ισχυρίζεται ο Ησίοδος -ο δεύτερος σε σπουδαιότητα αρχαίος ποιητής μετά τον Όμηρο- στο έργο του «Θεογονία» και το «Έργα και Ημέραι», η αιτία πολλών δεινών.
Ο Ήφαιστος, ο θεός της φωτιάς έφτιαξε στο εργαστήρι του από χώμα την πρώτη γυναίκα, την Πανδώρα. Αρχικά ήταν ένα άγαλμα. Κατά μια εκδοχή ο Ήφαιστος έφτιαξε το άγαλμα της Πανδώρας κατά παραγγελία του Δία. Ήταν όμως τόσο όμορφη η αγαλμάτινη μορφή, ώστε ο Δίας αποφάσισε να της δώσει ζωή. Η Αθηνά την έντυσε και τη στόλισε με κοσμήματα και της έβαλε ένα θαυμαστό πέπλο και στεφάνι στο κεφάλι καθώς και ένα στέμμα χρυσό, ενώ και όλοι οι υπόλοιποι θεοί της έκαναν από ένα δώρο: άλλος την ομορφιά, άλλος την εξυπνάδα, άλλος την επιδεξιότητα, άλλος την πειθώ και γενικά όλα τα χαρίσματα και τις ικανότητες, μαζί με μια επικίνδυνη γοητεία. Η Αθηνά της έμαθε να υφαίνει και η Αφροδίτη την έκανε ποθητή, ενώ ο Δίας, όπως αναφέρει ο Ησίοδος, έβαλε τον Ερμή να της δώσει ξεδιάντροπο μυαλό και πανούργα φύση και να της διδάξει τα ψέματα. Της δόθηκαν σαν δώρα επίσης τα χαρίσματα της Πειθούς και των Χαρίτων και ο Ερμής της έδωσε και ομιλία (παν+δώρα: που έχει όλα τα δώρα).
Όπως περιγράφει ο Ησίοδος ήταν χάρμα οφθαλμών και έλαμπε με μεγάλη ομορφιά που την θαύμασαν ακόμα και οι θεοί και που δεν μπορούσε να της αντισταθεί κανένας θνητός, αφού μέχρι τότε δεν υπήρχαν γυναίκες παρά μόνον άνδρες. «Από αυτήν» γράφει ο Ησίοδος, «κατάγονται όλες οι γυναίκες και το θηλυκό γένος. Από αυτήν προήλθε το καταστροφικό γένος των γυναικών που ζει μεταξύ των θνητών ανδρών για να τους βασανίζει, σύντροφος μόνο στα πλούτη και ποτέ στη μισητή φτώχεια. Ο Δίας έπλασε τις γυναίκες για να βλάψει τον θνητό άνδρα. Για τον Ησίοδο η Πανδώρα ήταν το χειρότερο δώρο που μπορούσαν να κάνουν οι θεοί στον άνθρωπο’’.
Ο Δίας ήταν ενοχλημένος από την πράξη του Προμηθέα, γιού του Ιαπετού, να κλέψει τη φωτιά από τους θεούς και να τη μεταφέρει στους ανθρώπους. Οι ιδιότητες της φωτιάς είχαν θεϊκή δύναμη και οι άνθρωποι έπρεπε να πληρώσουν ακριβά για την απόκτησή της. Έτσι, ο οργισμένος Δίας στέλνει στον Προμηθέα την Πανδώρα για σύζυγο. Ο Προμηθέας, καχύποπτος, αρνείται να τη δεχτεί και συνιστά και στον αδελφό του Επιμηθέα «να μη δεχτεί ποτέ δώρο από τον Ολύμπιο Δία και να το στείλει πίσω, επειδή μπορεί να αποδεικνυόταν βλαβερό για τους ανθρώπους». Ωστόσο ο Επιμηθέας δέχεται για γυναίκα του την Πανδώρα η οποία φέρνει μαζί της ένα μυστηριώδες πιθάρι (που έμεινε στην ιστορία γνωστό ως κουτί), δώρο του Δία για το γάμο τους. H περίεργη Πανδώρα, ή σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή ο Επιμηθέας, έβγαλε το μεγάλο πώμα από το πιθάρι και σκόρπισε όλα τα δεινά που περιείχε, τις αρρώστιες και τις πίκρες, όλες τις συμφορές και τις δυστυχίες των ανθρώπων, που εξαπλώνονται με τον τρόπο αυτό στον κόσμο. Μόνο η Ελπίδα έμεινε τελευταία στο άθραυστο μεγάλο πιθάρι «γιατί την κράτησε εκεί το πώμα με τη θέληση του Δία». Η Ελπίδα που απέμεινε τελευταία, ήταν το μήνυμα της παρηγοριάς για την ανθρωπότητα. Από αυτό τον μύθο είναι γνωστή μέχρι σήμερα η φράση «Κουτί της Πανδώρας»: λέγεται ότι κάποιος «άνοιξε το Κουτί της Πανδώρας» όταν κάνει μια πράξη που μπορεί να έχει ανυπολόγιστες συνέπειες.
