paidevo.gr | kids

Διαδραστικό ηλεκτρονικό παιχνίδι: Πως είναι να είσαι πρόσφυγας; Μπορείς να ξεφύγεις;

Παίξε, αλλά μην το διασκεδάσεις

«Το ταξίδι της φυγής» δημιούργησε η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ προκειμένου να δώσει την ευκαιρία σε όλους να βιώσουν τι σημαίνει να είσαι πρόσφυγας. Μέσα από μια σειρά επιλογών και διαδραστικών περιηγήσεων ο παίχτης καλείται να δραπετεύσει από τη χώρα του και να φτάσει ως πρόσφυγας σε ένα ξένο κράτος.

Πως είναι να είσαι πρόσφυγας;

Στην πολύπαθη Ελλάδα μας, αν ψάξουμε λίγο το ιστορικό της οικογένειάς μας, σίγουρα όλοι μας έχουμε κάποιον συγγενή, πρόγονό μας πρόσφυγα. Κάποιον προπάππου ή προγιαγιά που γλίτωσαν με χίλιες κακουχίες από τον φρικτό πόλεμο ή τον ανελέητο διωγμό και με άπειρους κινδύνους πέρασαν στην Ελλάδα, βρήκαν καταφύγιο κι έφτιαξαν την οικογένειά τους.

Η Ύπατη Αρμοστεία, είναι ένας ανθρωπιστικός οργανισμός που προσφέρει προστασία και βοήθεια σε πρόσφυγες και άλλα άτομα χωρίς διακρίσεις, με βάση τις ανάγκες τους και ανεξάρτητα από την φυλή, την θρησκεία, τις πολιτικές τους πεποιθήσεις ή το φύλο τους. Σε όλες τις δραστηριότητες της η Ύπατη Αρμοστεία προσέχει ιδιαίτερα τις ανάγκες των παιδιών και επιδιώκει την προώθηση ίσων δικαιωμάτων για τις γυναίκες και τα κορίτσια.

Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, εργάζεται για την προστασία και την παροχή βοήθειας σε ανθρώπους που ξεφεύγουν από τον πόλεμο και τις διώξεις. Από το 1951, έχει βοηθήσει δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπους να βρουν ασφάλεια και να ξαναχτίσουν τη ζωή τους.

Μπορείς να ξεφύγεις;

Προκειμένου να καταλάβει ο κόσμος τι ακριβώς σημαίνει να είσαι πρόσφυγας, δημιούργησε ένα ηλεκτρονικό on line παιχνίδι, με τίτλο «Το ταξίδι της φυγής»  στόχος του οποίου είναι να καταφέρεις να επιβιώσεις μέσα από τρομερά δύσκολες και πολλές φορές απάνθρωπες συνθήκες, προσπαθώντας να γλιτώσεις την οικογένεια και τον εαυτό σου από έναν αδυσώπητο πόλεμο.

Οι πίστες που πρέπει να περάσει ο ”πρόσφυγας” προκειμένου να τα καταφέρει να φύγει από τους κινδύνους της χώρας του είναι πολλές και περιέχουν ακριβώς όλα τα στάδια αλλά και τις δυσκολίες που θα συναντήσει στην πραγματικότητα.

Ποιός όμως είναι πρόσφυγας;

Ο πρόσφυγας διαφέρει από τον μετανάστη σε βασικά σημεία. Σύμφωνα με τη σύμβαση της Γενεύης (1951): «πρόσφυγας είναι το άτομο που βρίσκεται εκτός της χώρας καταγωγής του ή του τόπου κατοικίας του, έχει δικαιολογημένο φόβο δίωξης για λόγους φυλής, θρησκείας, εθνικότητας, συμμετοχής σε ορισμένη κοινωνική ομάδα ή λόγω πολιτικών πεποιθήσεων και εξαιτίας αυτού του φόβου δίωξης αδυνατεί ή δεν επιθυμεί να απολαμβάνει την προστασία αυτής της χώρας ή την επιστροφή σ’ αυτήν».

Ιστορία του Ασύλου

Η έννοια του ασύλου είναι τουλάχιστον 3,500 χρονών και βρίσκεται στα κείμενα και στην παράδοση πολλών αρχαίων πολιτισμών.

Η λέξη “άσυλο” σήμαινε στα αρχαία ελληνικά κάτι το απαραβίαστο και ασφαλές, αυτό που δεν μπορεί να συληθεί. Στην αρχαία Ελλάδα το άσυλο ήταν κυρίως συνδεδεμένο με τους ιερούς χώρους, τους ναούς.

Στα “Ελληνικά” του Ξενοφώντα, παρακολουθούμε μεταξύ άλλων την δίκη του Θηραμένη στην οποία κατηγορήθηκε για εξαπάτηση των Αθηναίων και για φθορά της ολιγαρχίας. Μετά τις κατηγορίες του Κριτία ο Θηραμένης βρίσκει άσυλο στο βωμό της Εστίας για να δείξει ότι οι τύραννοι εκτός από άδικοι προς τους ανθρώπους είναι και ασεβείς προς τους θεούς. Η πράξη του αυτή δεν ήταν σύμφωνη με τους ηθικούς κανόνες της εποχής.

Στις “Ιστορίες” του Θουκυδίδη, συναντάμε και ένα άλλο παράδειγμα για την σημασία του ασύλου στην αρχαία Ελλάδα. Όταν ο Πειθίας κατηγόρησε τους 5 ολιγαρχικούς ότι έκλεψαν χάρακες από τα ιερά χτήματα, οι κατηγορούμενοι πήγαν ως ικέτες στους ναούς.

Στα μέσα της Δεύτερης Χιλιετηρίδας π.Χ., όταν στη Μέση Ανατολή άρχισαν να σχηματίζονται τα μοντέρνα κράτη και να προσδιορίζονται τα σύνορά τους, έγιναν πολλές συνθήκες μεταξύ των κυβερνώντων που περιλάμβαναν κανόνες για τη διεθνή προστασία των φυγάδων.

Για παράδειγμα, ένας Χετταίος βασιλιάς, υπέγραψε μια συμφωνία με τον άρχοντα μιας άλλης χώρας, η οποία αναφέρει: «Αναφορικά με τους πρόσφυγες, παίρνω όρκο ότι όταν ένας πρόσφυγας έρχεται από την χώρα σου στη δική μου δεν θα επιστρέφεται σε σένα. Δεν είναι σωστό να εκδιώκονται οι πρόσφυγες από τη χώρα των Χετταίων».

Τον 14ο αιώνα π.Χ., ο Αιγύπτιος Φαραώ Ράμσης Β΄ παραχώρησε καταφύγιο σε ένα άλλο Χετταίο βασιλιά, τον Ούρι-Τέσαπ, όταν εκθρονίστηκε από τον θείο του.

Η Παλαιά Διαθήκη αναφέρει ότι ο Θεός ζήτησε από τον Μωϋσή να ονομάσει 6 πόλεις σαν καταφύγια, «για τα παιδιά του Ισραήλ και για τους ξένους, και τους διαμένοντες ανάμεσά τους» (35:9-15).

Στην Καινή Διαθήκη, ο Ευαγγελιστής Ματθαίος απεικονίζει το Θείο Βρέφος και την οικογένειά του, πρόσφυγες να φεύγουν για την Αίγυπτο.

Κατά τα πρώτα χρόνια του Ισλάμ, ο Προφήτης Μωάμεθ και οι ακόλουθοί του αναγκάστηκαν να αναζητήσουν άσυλο μακριά από αυτούς από τους οποίους ένιωσαν να απειλούνται, λόγω της αυξανόμενης δύναμης της νέας θρησκείας. Η φυγή του από τη Μέκκα στη Μεδίνα το 622 μ.Χ. σηματοδοτεί την αρχή της Ισλαμικής εποχής σύμφωνα με το θρησκευτικό ημερολόγιο των Μουσουλμάνων.

Από την αρχαιότητα το άσυλο είχε τόσο πολιτική όσο και ανθρωπιστική διάσταση.

Ιστορίες προσφύγων:

Στο Δίκτυο Δεδομένων του παιχνιδιού, θα βρείτε πολλές ιστορίες που τις διηγούνται πρόσφυγες, σχετικά με τους κινδύνους που αντιμετώπισαν, τους φόβους, τα βασανιστήρια πολλές φορές, τα καθεστώτα τρομοκρατίας, την ψυχολογική πίεση, την σωματική βία, τις απώλειες που υπέστησαν, τις δυσκολίες να δραπετεύσουν, τους κινδύνους του ταξιδιού στο άγνωστο, τα νέα δεδομένα, ακόμα και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν ως σήμερα για την ένταξή τους σε μια νέα κοινωνία, να μάθουν τη γλώσσα, να βρουν εργασία, να γίνουν αποδεκτοί, να βρουν φίλους, να ξεκινήσουν μια νέα ζωή.

Παίξε και μάθε:

Προσπαθήστε να παίξετε το διαδραστικό αυτό παιχνίδι. Θα βρεθείτε προ απροόπτου σε πολλές καταστάσεις που απέξω κάποιος θα έκρινε ότι μπορούσε να ενεργήσει αλλιώς. Προσπαθήστε να αποδράσετε από την χώρα, να γλιτώσετε την οικογένεια και τους εαυτούς σας, να βρείτε πόρους, να αποφύγετε το λαθρεμπόριο ανθρώπων και να φτάσετε σε μια άλλη χώρα στην οποία δεν είστε απολύτως επιθυμητοί, αλλά πρέπει να πείσετε ότι κινδυνεύατε και να ξεκινήσετε μια νέα ζωή. Φαντάσου να είχες μόνο ένα λεπτό για να διαφύγεις! Τι θα έπαιρνες μαζί σου;

Για να παίξετε κάντε κλικ εδώ.

Γράφει ο Φώτης Ρήνας

Η λαϊκή μουσική είναι βασικό μέρος της πολύτιμης και πλούσιας μουσικής μας παράδοσης και κληρονομιάς και του λαϊκού μας πολιτισμού. Λαϊκό είναι κάτι που προέρχεται από το λαό και απευθύνεται σ’ αυτόν, γι’ αυτό και ο λαός το αγκαλιάζει. Με αυτήν την έννοια, λαϊκό είναι και το δημοτικό μας τραγούδι όπως και το ρεμπέτικο.

Εδώ όμως, όπως γίνεται φανερό και από τον τίτλο, θα ασχοληθούμε με το λαϊκό που αναφέρεται στους κατοίκους των μεγάλων πόλεων – αστικών κέντρων (αστικό λαϊκό τραγούδι), που είναι μουσική κλειστού χώρου (ταβέρνα), ενώ το δημοτικό είναι ανοιχτού χώρου (γιορτές, γάμοι, πανηγύρια). Επίσης το δημοτικό παρουσιάζει τοπική (γεωγραφική) ποικιλομορφία, ενώ το λαϊκό έχει πανελλήνια ομοιομορφία.

Λαϊκό λοιπόν τραγούδι επικράτησε να λέγεται το λαϊκό αστικό τραγούδι που διαδέχτηκε το ρεμπέτικο. Προέρχεται από το ρεμπέτικο και αποτελεί την συνέχεια και εξέλιξή του. Συγκεκριμένα: η τρίτη περίοδος του ρεμπέτικου (1941-1955) και κυρίως μετά το 1950, (όπου οι κοινωνικές συνθήκες που δημιούργησαν το ρεμπέτικο τραγούδι έπαψαν να υπάρχουν), έχουμε τη μεταβατική περίοδο, όπου γίνεται η μετατροπή και το πέρασμα από το ρεμπέτικο στο λαϊκό.

(http://www.flowmagazine.gr/article/view/basilhs_tsitsanhs_o_patriarxis_tou_laikou_tragoudiou/category/culture)

Κύριος εκπρόσωπός του ο Τσιτσάνης (1915-1984), από τους πρωτεργάτες του λαϊκού, αποτέλεσε «γέφυρα» ανάμεσα στο ρεμπέτικο και το λαϊκό.  Θεωρείται ο συνθέτης που «εξευγένισε» το ρεμπέτικο, απαλλάσσοντάς το από ακραία, περιθωριακά,  αντικοινωνικά και εντόνως ανατολίτικα στοιχεία. Ο Τσιτσάνης, εκτός από τον εξευρωπαϊσμό των κλιμάκων του, που συνδύασε και με την επιβολή «ευρωπαϊκού» κουρδίσματος στο μπουζούκι (εγκαταλείποντας τα ανατολίτικα παραδοσιακά «ντουζένια»), έφερε και ένα νέο ύφος παιξίματος με γρήγορες πενιές και γκλισάντι. Αυτό ήλθε να αντιπαραθέσει τη δεξιοτεχνία του στη λιτή και κοφτή «πενιά» της πειραιώτικης κομπανίας του Βαμβακάρη. Σημαντική υπήρξε επίσης η συμβολή του στον εμπλουτισμό της ορχήστρας με νέα ηχοχρώματα (ακόμη και πιάνο, με την περίφημη Βαγγελιώ Μαργαρώνη), ενώ επέβαλε και το ακορντεόν ως όργανο της κομπανίας. Πρόσθεσε δηλαδή όργανα που ήρθαν να τονίσουν και να σφραγίσουν το πέρασμα σε μία συγκερασμένη και «αρμονική», κάθετη μουσική γραφή. Η ενορχήστρωση έγινε πολύ πιο πλούσια, δύο και τρεις τραγουδιστές μοιράστηκαν τις «αρμονίες» ή μπήκαν ως χορωδία με ερωτήσεις, απαντήσεις ή επαναλήψεις. Τα λαϊκά τραγούδια με τον Τσιτσάνη αποκτούν πλέον μία πιο σύνθετη δομή.

Καινοτόμος υπήρξε επίσης και στην ποιητική δομή των τραγουδιών του: για πρώτη φορά η παράδοση του ρεμπέτικου απομακρύνεται συνειδητά από τις παραδοσιακές φόρμες του δίστιχου και της ομοιοκαταληξίας. Επισημοποιεί και γενικεύει το ρόλο του ρεφρέν μέσα στο τραγούδι, ενώ δεν είναι σπάνια τα σημεία όπου επιβάλλει μεικτά στιχουργικά σχήματα, που ακολουθούν τις πρωτοτυπίες και τις απρόσμενες αλλαγές της μελωδίας. Με τον Τσιτσάνη το ρεμπέτικο γίνεται πλέον «τέχνη» και η ρήξη με την παράδοση αρχίζει να γίνεται ορατή.

(http://www.sansimera.gr/biographies/345

Ο Μανόλης Χιώτης (1920-1970)  – από τους μεγαλύτερους συνθέτες του είδους και σπουδαίος δεξιοτέχνης – με την προσθήκη της 4ης χορδής στο μπουζούκι το 1953, σηματοδοτεί ότι ο δημιουργός μπορεί να γράφει τραγούδια με «αρμονίες», («ματζοράκια-μινοράκια» κατά τον Τσιτσάνη). Ο Χιώτης όπως υποστηρίζουν πολλοί, «έβαλε το μπουζούκι στα σαλόνια, στις μεγάλες πίστες και στην υψηλή κοινωνία».

Άλλοι σημαντικοί δημιουργοί, εκτός από τον Τσιτσάνη και το Χιώτη ήταν οι: Γιώργος Μητσάκης, Θόδωρος Δερβενιώτης, Μπάμπης Μπακάλης, Απόστολος Καλδάρας, Άκης Πάνου, Γεράσιμος Κλουβάτος, Απόστολος Χατζηχρήστος, Γιάννης Παπαϊωάννου, Γιώργος Ζαμπέτας κ.ά.

Σημαντικοί στιχουργοί: Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου, Χρίστος Κολοκοτρώνης, Κώστας Βίρβος, Χαράλαμπος Βασιλειάδης («Τσάντας»), Κώστας Μάνεσης, Δημήτρης Γκούτης κ.ά.

Ερμηνευτές (ενδεικτικά): Στέλιος Καζαντζίδης, Γρηγόρης Μπιθικώτσης, Πάνος Γαβαλάς, Βαγγέλης Περπινιάδης, Γιώτα Λύδια, Μαρίκα Νίνου, Πόλυ Πάνου, Καίτη Γκρέυ, Στράτος Διονυσίου, Μανώλης Αγγελόπουλος, Σωτηρία Μπέλλου, Μαίρη Λίντα κ.ά.

(http://www.sansimera.gr/biographies/192)

Όπως και το ρεμπέτικο, το λαϊκό υπήρξε «απαγορευμένος καρπός» για πολλά χρόνια. Αντιμετώπισε μεγάλη εχθρότητα, κατασυκοφαντήθηκε και περιφρονήθηκε και εξακολουθεί και σήμερα ακόμα να είναι συστηματικά αγνοημένο και υποτιμημένο, όπως και ολόκληρη η μουσική μας παράδοση, από μια «καθωσπρεπική» νοοτροπία, που προσανατολισμένη μονόπλευρα στην μουσική της Δύσης, επιμένει να ντρέπεται για ό,τι ελληνικό.

Επίσης η αξία του υποτιμήθηκε και από τους φανατικούς «καθαρούς» υποστηρικτές του ρεμπέτικου, που μένοντας αυστηρά προσηλωμένοι στην εποχή του, θεωρούν το λαϊκό σαν «ξεπεσμό» του ρεμπέτικου.

Η θεματολογία του ξεφεύγει από το στενό περιθωριακό πλαίσιο του ρεμπέτικου, διευρύνεται και αγκαλιάζει τον μέσο Έλληνα, προσαρμοζόμενη στη νέα διαμορφούμενη κοινωνική πραγματικότητα της μεταπολεμικής Ελλάδας, με τον δυτικό προσανατολισμό και το αστικό όνειρο. Επικρατεί το ερωτικό στοιχείο, αλλά και θέματα από τα ζωντανά και καυτά προβλήματα της ελληνικής κοινωνικής πραγματικότητας: Εμφύλιος, μετανάστευση, ξενιτειά, φτώχεια, αδικία κλπ.

Η διάδοσή του βοηθήθηκε, εκτός από τις δισκογραφικές εταιρείες,  από το ραδιόφωνο, (που δεν αδιαφόρησε για το λαϊκό όσο είχε αδιαφορήσει για το ρεμπέτικο), καθώς και από την άνθιση των ελληνικών ταινιών, η περίφημη χρυσή κινηματογραφική εποχή των δεκαετιών του 1960 και του 1970.

Η περίοδος 1955 –1975 χαρακτηρίστηκε σαν η «χρυσή εικοσαετία» του λαϊκού μας τραγουδιού. Ενώ από εκεί και μετά αρχίζει η εμπορευματοποίησή του, με τη μετατροπή της δισκογραφίας σε βιομηχανία. Χωρίστηκε γρήγορα σε κατηγορίες όπως «ελαφρολαϊκό», «βαρύ λαϊκό», «λαϊκό-ποπ»  κλπ.

Η γλώσσα του είναι η απλή, ζωντανή, ομιλούμενη  γλώσσα του λαού,  χωρίς επιτηδευμένες λέξεις και εκφράσεις, που συνήθως οφείλεται σε επώνυμους, ταλαντούχους, αυτοδίδακτους, εμπειρικούς  δημιουργούς, που προέρχονταν μέσα από τον λαό και ήταν συνεχιστές του ρεμπέτικου.

(http://www.israbox.com/1146352142-grigoris-bithikotsis-ta-megala-tragoudia-6cd-2010.html)

Στα πλαίσια ενός γενικότερου εξωτισμού και τάσης φυγής από την πιεστική και δυσβάστακτη κοινωνική  μεταπολεμική πραγματικότητα, εκδηλώνεται και μία στροφή προς ανατολίτικες (οριεντάλ) αραβοπερσικές επιρροές. Ο μεγάλος αντίκτυπος στις λαϊκές μάζες του ινδικού κινηματογράφου ευνοεί μια περίοδο έντονης ινδικής επιρροής, ενώ δέχεται και αφομοιώνει  επιρροές και από τη λατινοαμερικάνικη μουσική και την τζάζ.

Με το πέρασμα των χρόνων οι μεγάλοι λαϊκοί βάρδοι και δημιουργοί αποσύρονται και φεύγουν απ’ την ζωή αφήνοντας ένα δυσαναπλήρωτο κενό. Σήμερα ίσως να μην υπάρχει λαϊκό τραγούδι με την έννοια του παρελθόντος ίσως γιατί δεν υφίστανται οι κοινωνικές ομάδες και ανάγκες που τα γέννησαν και τα έκαναν να λειτουργούν ενωτικά. Όμως νεότεροι και εν ενεργεία σήμερα καλλιτέχνες και οι παλαιότεροι που δίνουν το παρών, καθώς και η ολοένα αυξανόμενη αγάπη του κόσμου που μετά μανίας επιστρέφει στο λαϊκό άκουσμα σε συνδυασμό με μια νέα γενιά ικανών μπουζουξήδων που ανατέλλει, αποτελούν τα εχέγγυα για την διαιώνιση και εξέλιξη του ιδιώματος που ταυτίστηκε με την λαϊκή ιδιοσυγκρασία, την ιδιαιτερότητα, τη δύναμη, και την έκφρασή της.

Βασίλης Τσιτσάνης – «Συννεφιασμένη Κυριακή»

Μανώλης Χιώτης, Μαίρη Λίντα – «Ηλιοβασιλέματα»

Γρηγόρης Μπιθικότσης (Άκης Πάνου) – «Θα κλείσω τα μάτια»

(πηγές: Βικιπαίδεια.  http://www.musicheaven.gr. http://lyk-kastor.lak.sch.gr. http://www.derti.gr/pdf/history.pdf.)

Γράφει ο Φώτης Ρήνας

Το ρεμπέτικο είναι τραγούδι «της παρέας». Μπορεί να τραγουδηθεί από οποιονδήποτε, χωρίς ιδιαίτερες γνώσεις και φωνητικές ικανότητες και προσκαλεί τον ακροατή να τραγουδήσει μαζί με τους εκτελεστές, που δεν είναι «φίρμες», αλλά απλοί άνθρωποι σαν κι’ αυτόν.

Ακολουθεί κλίμακες και τρόπους «δρόμους» που προέρχονται από τους Βυζαντινούς ήχους, με ονόματα από το αντίστοιχο αραβικό σύστημα των μακάμ, που και τα δυό σχετίζονται με τους αρχαίους ελληνικούς τρόπους.

Χαρακτηρίζεται από ελεύθερες εκφραστικές εισαγωγές και δεξιοτεχνικούς αυτοσχεδιασμούς (ταξίμια), παθιάρικο μελωδικό τραγούδι με γεμίσματα από το μπουζούκι, ενώ ο μπαγλαμάς συνοδεύει με στακάτο. Σαφώς έχει και δυτικά στοιχεία, το ύφος του όμως διαφέρει από το δυτικοευρωπαικό τραγούδι και δεν περιορίζεται από τις κλίμακες και τους κανόνες της δυτικής αρμονίας, ούτε από τους ρυθμούς και φόρμες της δυτικής μουσικής.

Η δύναμή του στηρίζεται κυρίως στη μελωδική γραμμή, ενώ ο ρυθμός και η αρμονία απλά τη στηρίζουν και την παρακολουθούν διακριτικά και με σεβασμό. Η μελωδία δεν είναι αυστηρά τροπική και εκτός από τους λαϊκούς «δρόμους» χρησιμοποιεί και τους επικρατήσαντες στη δυτική μουσική μείζονα και ελάσσονα τρόπους. Ο ρυθμός είναι ομοιόμορφος και στηρίζεται σε λαϊκούς χορούς. Η αρμονία δεν υπερτονίζεται και οι εναλλαγές των ακόρντων υπαγορεύονται από την εξέλιξη της μελωδίας.

H λέξη ρεμπέτης και ρεμπέτικο προέρχονται πιθανότατα από την τουρκική γλώσσα (ρεμπέτ = ανυπότακτος) ή από τη σερβική (ρεμπέτ = με την έννοια του αντάρτη) ή ίσως από τη βενετική rebelo (αντάρτης) και την ισπανική rebelde (αντάρτης, επαναστάτης).

Πρώτος συστηματικός μελετητής του φαινομένου υπήρξε ο ερασιτέχνης λαογράφος Hλίας Πετρόπουλος, ο οποίος την άνοιξη του 1968 εξέδωσε το βιβλίο «Pεμπέτικα τραγούδια», το οποίο του δημιούργησε πολλά προβλήματα με την τότε εξουσία εξαιτίας της δημοσίευσης σε αυτό λέξεων και φράσεων που θεωρήθηκαν άσεμνες. O Πετρόπουλος άρχιζε τα προλεγόμενα της λαογραφικής έρευνάς του ως εξής: «Tα ρεμπέτικα είναι μικρά απλά τραγούδια που τραγουδάνε απλοί άνθρωποι». Και συνέχιζε: «Αν και κατ’ αρχήν ερωτικά, τα ρεμπέτικα είναι στο βάθος μάλλον κοινωνικού περιεχομένου τραγούδια». Λιμάνια της Μεσογείου, η Eρμούπολη, το Ναύπλιο, ο Πειραιάς, η Σμύρνη, η Πόλη, η Αλεξάνδρεια, η Θεσσαλονίκη είναι οι χώροι που γεννήθηκε το ρεμπέτικο τραγούδι.

Σύμφωνα με τον ρεμπέτη στιχουργό Nίκο Mάθεση, ο Mπάτης ήταν ο πιο παλιός από τους μπουζουξήδες, «βασιλιάς στους χασικλήδες, βασιλιάς στους ρεμπέτες» – αυτός ήταν ο δάσκαλος του Mάρκου Βαμβακάρη. Tο μπουζούκι, έγχορδο όργανο παραγνωρισμένο για μεγάλο διάστημα, έλκει την καταγωγή του από το Βυζάντιο – μια παραλλαγή του ονομαζόταν πανδούρα ή πανδουρίς. Πρόκειται για τον σημερινό ταμπουρά που μνημονεύεται από τον στρατηγό Μακρυγιάννη στα Aπομνημονεύματά του. Αρκετοί Έλληνες ζωγράφοι του 19ου αιώνα απεικονίζουν παρόμοια έγχορδα στους πίνακές τους, με πιο γνωστή τη φιγούρα του Pήγα Φεραίου ο οποίος σε κάποιο έργο κρατάει ένα μπουζούκι.

Οι δημιουργοί του ρεμπέτικου είναι ανώνυμοι στην αρχή και αργότερα επώνυμοι, αλλά στη συντριπτική πλειοψηφία τους αυτοδίδακτοι. Η πρώτη γραμμοφώνηση ρεμπέτικου στην Ελλάδα έγινε το 1932 από το Βαμβακάρη. Από το 1934, με την ιστορική ρεμπέτικη «Πειραιώτικη κομπανία» με μπουζούκια («τετράς η ξακουστή του Πειραιώς»: Μάρκος Βαμαβακάρης, Στράτος Παγιουμτζής, Γιώργος Μπάτης, Ανέστης Δελιάς), το ρεμπέτικο βγήκε από τις φυλακές, τους τεκέδες και τα κουτούκια. Άρχισε γρήγορα να αγκαλιάζει ευρύτερες λαϊκές μάζες πανελλήνια, χάρη στις δισκογραφικές εταιρείες και έγινε η κυριότερη έκφραση των λαϊκών στρωμάτων των μεγάλων πόλεων. Από τραγούδι των περιθωριακών γίνεται το τραγούδι του λαού και αγαπήθηκε και από πολλούς «καθώς πρέπει» αστούς.

Το ρεμπέτικο τραγούδι κατά καιρούς πήρε ποικίλες ονομασίες. Οι πιο συνηθισμένες είναι: μόρτικο, μάγκικο, βλάμικο, αλανιάρικο, σερέτικο, ατζέμικο, αντάμικο, τσαχπίνικο, μπερμπάντικο, νταήδικο, νταλγκαδιάρικο, δερβίσικο, τεκετζίδικο, χασικλίδικο, απάχικο, μποέμικο, ασίκικο, ντερμπεντέρικο, λεβέντικο, κουτσαβάκικο, γιουρούκικο, μουρμούρικο κ.ά, μέχρι να οριστικοποιηθεί, στις αρχές του 20ού αιώνα, το όνομα “ρεμπέτικο”.

Τη δεκαετία του ’70, υπήρξε συστηματική προσπάθεια «αναβίωσής» του ρεμπέτικου. Οργανώθηκαν συναυλίες και έγιναν ηχογραφήσεις δίσκων με επιζώντες αυθεντικούς εκτελεστές. Επίσης μέσα στην ίδια δεκαετία χάθηκαν πολλοί παλιοί ρεμπέτες: Μάρκος Βαμαβακάρης, Στράτος Παγιουμτζής, Mπάτης, Στεφανάκης, Λαύκας, Στεργίου, Περπινιάδης, Τζουανάκος, Περιστέρης, Νταράλας, Λογοθέτης, Παπαγιανοπούλου, Μάθεσης, Τσάγκας, Ροβερτάκης, Μαρινάκης, Μητσάρας κ.ά.

Το 1976 ιδρύθηκε το »Κέντρο Έρευνας και Μελέτης των Ρεμπέτικων Τραγουδιών«, από τους: Παναγιώτη Κουνάδη, Σπύρο Παπαϊωάννου και Παναγιώτη Σωτηρόπουλο. Κάθε ένα από τα ιδρυτικά του μέλη είχε μια πολύχρονη απασχόληση γύρω από τα ρεμπέτικα τραγούδια, αρχικά συλλεκτική, στη συνέχεια όμως ερευνητική και μελετητική.

Το ρεμπέτικο καταχωρίζεται ως έγκυρο μουσικό είδος σε έγκυρα διεθνή εγχειρίδια μουσικολογίας (The New Grove Dictionary of Music and Musicians, The New Oxford Companion to Music). Ιδρύονται μουσεία, διοργανώνονται συνέδρια, εγκρίνονται μεταπτυχιακές και διδακτορικές διατριβές.

«Το ρεμπέτικο κατορθώνει με μια θαυμαστή ενότητα, να συνδυάζει το λόγο, τη μουσική και την κίνηση. Απ΄τη σύνθεση μέχρι την εκτέλεση, μ’ ένστικτο δημιoυργούνται οι προϋποθέσεις για τnν τριπλή αυτή εκφραστική συνύπαρξη, που ορισμένες φορές σαν φτάνει τα όρια της τελειότητας θυμίζει μορφολογικά την αρχαία τραγωδία.

Εξετάζοντας τώρα το ύφος του τραγουδιού βρίσκομε ευθύς εξ΄ αρχής το βασικό εκείνο χαρακτήρα του συγκρατημένoυ, που μόνο επειδή είναι γνήσια ελληνικό, μπορεί και το κρατεί με τόση συνέπεια. Και στη μελωδία και στα λόγια και στο χορό, δεν υπάρχει κανένα ξέσπασμα, καμιά σπασμωδικότητα, καμιά νευρικότητα. Δεν υπάρχει πάθος. Υπάρχει ή ζωή με την πιο πλατιά έννοια. Όλα δίνονται λιτά, απέριττα με μια εσωτερική δύναμη που πολλές φορές συγκλονίζει. Μήπως αυτό δεν είναι το κύριο και μεγάλο στοιχείο που χαρακτηρίζει την ελληνική φυλή; Και ακόμα ολάκερο το λαμπρό μεγαλείο της αρχαίας τραγωδίας και όλων των αρχαίων μνημείων, δεν βασίζεται πάνω στην καθαρότητα, στη λιτή γραμμή και προπαντός στο απέραντο αυτό sostenuto που, προϋποθέτει δύναμη, συνείδηση και πραγματικό περιεχόμενο; Ποια από τις καλές τέχνες στον τόπο μας σήμερα μπορεί να περηφανευτεί ότι κράτησε τη βασική αυτή ελληνικότητα – τη μοναδική άξια κληρoνoμιά που έχουμε πραγματικά στα χέρια μας – για τη σύνθεσή της. Ποια μουσική μας μπορεί να ισχυριστεί σήμερα ότι βρίσκεται πέρα απ΄το βυζαντινό μέλος, πέρα απ΄το δnμοτικό τραγούδι και στη χειρότερη περίπτωσn πέρα απ΄ τις σπασμένες αρχαίες κολώνες του Παρθενώνος και του Ερεχθείου, ότι βρίσκεται εκεί που όλα αυτά βρεθήκανε στην εποχή τους; Το ρεμπέτικο τραγούδι είναι γνήσια ελληνικό, μοναδικά ελληνικό». Μάνος Χατζιδάκις.

(πηγές: http://www.oud.gr/rembetika_gr.htm, http://www.musicheaven.gr/, http://lyk–kastor.lak.sch.gr/, Περιοδικό »ΜΟΥΣΙΚΗ», τεύχη 17, 37. ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ, Ρεμπέτες και ρεμπέτικα, www.oud.gr)

Της ΒΟΥΛΑΣ ΚΟΥΛΙΣΟΠΟΥΛΟΥ

ΠΟΙΚΙΛΛΟΥΝ ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ ΓΙΑ ΤΑ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΑ ΕΙΔΗ ΠΤΗΝΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Σύμφωνα με έρευνα που κράτησε 24 χρόνια, η μεταβολή του κλίματος που παρατηρήθηκε στις Πρέσπες άλλαξε θεαματικά, προς το χειρότερο για ορισμένα είδη και προς το καλύτερο για κάποια άλλα, την ημερομηνία ωοτοκίας των πελεκάνων.

Οι ροδοπελεκάνοι, οι οποίοι δεν προσάρμοσαν τη μετανάστευσή τους στις κλιματικές αλλαγές, μείωσαν την περίοδο αναπαραγωγής τους κατά 20 μέρες Με όπλο την προσαρμοστικότητά τους στις κλιματικές αλλαγές, που παρατηρούνται στη χώρα μας τα τελευταία 25 χρόνια, ένα προστατευόμενο είδος πελεκάνων φαίνεται να έχει βρει τον ιδανικό τόπο αναπαραγωγής του στην Ελλάδα. Σε αποικίες τους στον Αμβρακικό κόλπο και τη Μικρή Πρέσπα αριθμούνται πλέον περισσότερα από 1.100 ζευγάρια αργυροπελεκάνων, επί συνόλου διεθνώς 4.000-5.200 ζευγαριών, αναδεικνύοντας τις αποικίες αυτές ως τις μεγαλύτερες στον πλανήτη.

Μείωση χρόνου αναπαραγωγής

Οι κλιματικές αλλαγές στην Ελλάδα, όμως, ενδέχεται να βάλουν σε περιπέτειες ένα άλλο προστατευόμενο είδος, τους ροδοπελεκάνους. Αν και διατηρούν στη Μικρή Πρέσπα ορισμένες από τις μεγαλύτερες αποικίες στην Ευρώπη, με περισσότερα από 100 αναπαραγωγικά ζευγάρια επί συνόλου διεθνώς 6.700-11.000, εντούτοις ο χρόνος αναπαραγωγής τους πλέον μειώνεται, με συνέπειες οι οποίες δεν έχουν ακόμα αξιολογηθεί πλήρως.

Σύμφωνα με έρευνα που κράτησε 24 χρόνια και διεξήχθη σε δύο φάσεις από την Εταιρεία Προστασίας Πρεσπών αρχικά και στη συνέχεια από την υποψήφια διδάκτορα Αγγελική Δόξα, υπό την επίβλεψη του επίκουρου καθηγητή του Εργαστηρίου Διαχείρισης της Βιοποικιλότητας του τμήματος Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αιγαίου, Κώστα Θεοδώρου (σε συνεργασία με τον Alexandre Robert από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Παρισιού), διαπιστώθηκε ότι η μεταβολή του κλίματος που παρατηρήθηκε την εικοσαετία της μελέτης στις Πρέσπες, με μεγαλύτερη συχνότητα υγρών και θερμών χειμώνων, άλλαξε θεαματικά την ημερομηνία ωοτοκίας των αργυροπελεκάνων. Στην πράξη τη μετέφερε 20 μέρες νωρίτερα, με αντίστοιχη μετατόπιση και στην ημερομηνία λήξης της, διασφαλίζοντας έτσι μεγαλύτερα ποσοστά επιβίωσης των νεοσσών.

Αντιθέτως, οι ροδοπελεκάνοι, οι οποίοι δεν προσάρμοσαν τη μετανάστευσή τους στις κλιματικές αλλαγές -και με δεδομένο ότι κάνουν φωλιές αποκλειστικά ανάμεσα σε φωλιές αργυροπελεκάνων-, μείωσαν την περίοδο αναπαραγωγής τους κατά 20 μέρες. Ετσι ξεκινούν στις «παλιές» ημερομηνίες και όχι νωρίτερα, όπως οι αργυροπελεκάνοι. Αναγκαστικά, όμως, τελειώνουν νωρίτερα, αφού βρίσκονται σε άμεση εξάρτηση από αυτούς.

Ανάλυση βιωσιμότητας

Σε αποικίες τους στον Αμβρακικό κόλπο και τη Μικρή Πρέσπα αριθμούνται πλέον περισσότερα από 1.100 ζευγάρια αργυροπελεκάνων, επί συνόλου διεθνώς 4.000-5.200 ζευγαριών. Η συρρίκνωση του χρόνου αναπαραγωγής των ροδοπελεκάνων ενδέχεται να έχει αρνητικές συνέπειες για το μέλλον του πληθυσμού, οι οποίες όμως δεν είναι απαραιτήτως μη αναστρέψιμες. Ο χρόνος αναπαραγωγής τους μπορεί και πάλι να αυξηθεί, εάν επιλέξουν να διαχειμάσουν σε κοντινότερες γεωγραφικές περιοχές, όπως ήδη κάνει ένα μέρος από αυτούς, στο Ισραήλ, το οποίο έχει αντικαταστήσει τις υποσαχάριες περιοχές για το σκοπό αυτό.

Παράλληλα, η ανάλυση βιωσιμότητας του αργυροπελεκάνου στον Αμβρακικό κόλπο κατέδειξε πως, ενώ ο πληθυσμός παρουσιάζει τις τελευταίες δεκαετίες σημαντική αύξηση, εντούτοις εξακολουθεί να κινδυνεύει από ανθρωπογενείς δράσεις και φυσικές καταστροφές. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι δύο αποικίες των αργυροπελεκάνων σε Αμβρακικό και Πρέσπα, όπως διαπιστώθηκε, παρουσιάζουν συγχρονισμό στους ρυθμούς αναπαραγωγής και επιβίωσης. Αυτό οφείλεται τόσο στις τοπικές συνθήκες, όπως η στάθμη της λίμνης και η διαθεσιμότητα τροφής, όσο και σε ευρείας κλίμακας κλιματικές συνθήκες που επηρεάζουν τη νότια Ευρώπη, όπως η κύμανση του Βόρειου Ατλαντικού.

Τα συμπεράσματα αυτά προέκυψαν έπειτα από παρακολούθηση των αποικιών των πελεκάνων στις συγκεκριμένες περιοχές, η οποία περιελάμβανε τοποθέτηση δακτυλιδιών στους νεοσσούς, όταν ήταν ακόμη στη φωλιά, και καταγραφή της αναπαραγωγικής επιτυχίας των ζευγαριών και της ημερομηνίας ωοτοκίας των πελεκάνων. Στη συνέχεια, έγινε στατιστική ανάλυση των δεδομένων που συλλέχθηκαν, όπου προσδιορίστηκαν οι ρυθμοί επιβίωσης ανά ηλικία και, τέλος, έγινε «μοντελοποίηση» της βιωσιμότητας των πληθυσμών, ώστε να μετρηθεί ποσοστιαία η πιθανότητα έκλειψής τους.

(πηγή: Ελευθεροτυπία)

Οι μισές πεταλούδες των λιβαδιών εξαφανίστηκαν μέσα σε 20 χρόνια στην Ευρώπη, ένα φαινόμενο που «κρούει τον κώδωνα του κινδύνου» για την κατάσταση της βιοποικιλότητας και την ανάγκη της προστασίας των λεπιδοπτέρων, προειδοποιεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Περιβάλλοντος σε έκθεσή της που δημοσιοποιήθηκε σήμερα.

Τα λεπιδόπτερα αυτά «είναι αντιπροσωπευτικοί δείκτες των τάσεων που παρατηρούνται για την πλειοψηφία των άλλων εντόμων» και συνεπώς της «βιοποικιλότητας και της γενικής υγείας των οικοσυστημάτων», διευκρινίζει η ευρωπαϊκή περιβαλλοντική επιτροπή.

Σύμφωνα με την μελέτη της επιτροπής που αναφέρεται στην εξέλιξη 17 ειδών πεταλούδων των λιβαδιών από το 1990 έως το 2011, οι πληθυσμοί οκτώ μεταξύ αυτών μειώθηκαν, όπως η Polyommatus icarus (μπλε Argus), δύο παραμένουν σταθερές όπως η Aurora, και μια αυξήθηκε. Για οκτώ είδη όπως η Hesperiidae Thymelicus acteon, η τάση παραμένει «αβέβαιη».

(πηγή: molonoti.gr)