Τα παιδιά και τα μαχαίρια

Συντάκτες: Ντίνα Δασκαλοπούλου, Μάνος Τσαλδάρης

ΒΙΑ ΜΕΤΑΞΥ ΑΝΗΛΙΚΩΝ. Τη συναντάμε παντού στον κόσμο. Στη Βρετανία, τα κρούσματα νεανικής παραβατικότητας έχουν διπλασιαστεί από το 2014. Στην Ελλάδα, βλέπουμε αιματηρές συγκρούσεις μεταξύ παιδιών όλο και πιο συχνά με τελευταία την επίθεση-σοκ στην Καισαριανή. «Δεν είναι ούτε οπαδική ούτε πολιτική βία, είναι τυφλή βία χωρίς κανένα λόγο», λέει πατέρας θύματος. Μήτρα του φαινομένου, σύμφωνα με τους ειδικούς, η απουσία ευκαιριών και η συνεχόμενη απειλή οικονομικής κατάρρευσης.

Εκείνη κλαίει ασταμάτητα. Εκείνος είναι θυμωμένος. Εκείνη δεν θέλησε να τους γνωρίσει. Εκείνος τους αναζητά. Εκείνη είναι μετανάστρια. Εκείνος ντόπιος. Με διαφορά λίγων μηνών, στην ίδια γειτονιά, και εκείνη και εκείνος ξαφνικά είδαν τους γιους τους μες στο αίμα.

«Επλενα το πουκάμισό του και γέμισε ο νιπτήρας αίματα, αίματα, αίματα… παντού. Να μη ζήσει άλλη μάνα αυτό που έζησα». «Κρατούσε το χέρι του με το κεφάλι κι είχε γεμίσει το πρόσωπό του αίματα, τρελάθηκα, ξέρεις πώς είναι να βλέπεις τον γιο σου μες στα αίματα;». Τους συναντάμε χωριστά: έχουν ζήσει την ίδια ακριβώς εμπειρία αν και δεν γνωρίζονται μεταξύ τους. Παρ’ όλα αυτά, εικάζουν και οι δύο πως το φαινόμενο που χτύπησε τα δικά τους σπίτια πρέπει να είναι εξαιρετικά συχνό πια. Εκείνη το συμπεραίνει από τις συζητήσεις με τις άλλες μαμάδες, αλλά «και από τα παιδιά που έχουν αγριέψει πολύ και με την πανδημία είναι σαν αγρίμια στο κλουβί». Εκείνος το έχει ζήσει ξανά με τον μεγάλο του γιο και μάλιστα δύο φορές.

Η Αστυνομία το αποκαλεί «βίαιες συγκρούσεις μεταξύ ανηλίκων», η τηλεόραση το πουλάει δραματικότερα: «συμμορίες ανηλίκων». Είναι ένα θέμα από αυτά που αγαπούσαν ανέκαθεν οι δημοσιογράφοι: έχει αίμα, έχει πιτσιρικάδες και επιτρέπει να κουνήσει κανείς το δάχτυλο προς πάσα κατεύθυνση.

Όμως αυτό που συμβαίνει τα τελευταία χρόνια στους δρόμους της Αθήνας απέχει παρασάγγας από τους τεντιμπόηδες του ’60, τα αγόρια με τα ξύλινα σπαθιά του ’70 ή τους χουλιγκάνους του ’80. Τώρα πια στις γειτονιές τα παιδιά κρατάνε μαχαίρια, καδρόνια και σιδηρογροθιές. Αλλοτε πουλάνε απλώς τσαμπουκά και άλλοτε κάποια από αυτά αρπάζουν το κινητό ή το χαρτζιλίκι από άλλα πιτσιρίκια.

Στη Μεγάλη Βρετανία οι επιστήμονες μιλούν για μια «Generation Knife Crime», μια γενιά που επιδίδεται σε εγκλήματα με μαχαίρια, ενώ το Βρετανικό Συμβούλιο Νεολαίας χαρακτήρισε σε έκθεσή του τη βία των ανηλίκων «πανούκλα της γενιάς μας». Η κυβέρνηση απαντά με αυστηροποίηση των ποινών και ενίσχυση της αστυνομίας, ωστόσο δεν είναι αυτή η αντιμετώπιση που θα αναχαιτίσει το φαινόμενο, που σύμφωνα με τα στοιχεία από το 2014 μέχρι σήμερα εντείνεται (από το 2014 έχουν διπλασιαστεί αυτού του τύπου οι επιθέσεις και μόνο το 2019-2020 καταγράφηκαν στην Αγγλία και την Ουαλία περίπου 46.000 περιστατικά).

Η ηλικία τόσο των θυμάτων όσο και των δραστών συνεχώς μειώνεται. Η σκληρή λιτότητα που έχει βάλει λουκέτο σε εκατοντάδες κέντρα νεότητας και σε προγράμματα νεολαίας, η φτώχεια, η αβεβαιότητα για το μέλλον που εντάθηκε λόγω του Brexit, η απογοήτευση και η οργή ενοχοποιούνται από τους ειδικούς για την έξαρση της νεανικής βίας, οι οποίοι αναμένουν περαιτέρω αύξηση της νεανικής εγκληματικότητας εξαιτίας και της πανδημίας.

Όπως αναφέρει σε εκτενές της ρεπορτάζ η Deutsche Welle, «κατά τη διάρκεια του λοκντάουν, του τρίτου αυτή τη στιγμή στη Μ. Βρετανία, αυξάνεται το μίσος στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Τα μέλη συμμοριών δρουν εκεί. Οταν όμως μπορέσουν να ξαναβγούν στους δρόμους, ίσως ένας ακόμη κύκλος αίματος να είναι αναπόφευκτος».

Στην Ελλάδα όλο και πιο συχνά βλέπουμε αιματηρές επιθέσεις ανηλίκων προς άλλους ανηλίκους – κάποιες από αυτές εξόχως σοκαριστικές, όπως η τελευταία στην Καισαριανή. Παρ’ όλα αυτά η ΕΛ.ΑΣ. δεν εκτιμά πως πρόκειται για έξαρση ή κλιμάκωση – και χαρακτηρίζει αμελητέα την αύξηση στους δείκτες της επικράτειας. Οι αστυνομικοί εικάζουν ότι δεν είναι το φαινόμενο της βίας μεταξύ των παιδιών που έχει ενταθεί, αλλά ότι αυξάνονται η ευαισθητοποίηση των πολιτών και η δημοσιότητα που δίνεται στα περιστατικά κι έτσι όλο και πιο πολλοί καταφεύγουν στην Αστυνομία.

Απέχουμε πολύ προφανώς από τα «πιράνχας», τις συμμορίες εφήβων στις συνοικίες της Νάπολης που περιγράφει στο τελευταίο του βιβλίο ο συγγραφέας τον οποίο επικήρυξε η μαφία και έβαλε στο στόχαστρο ο Σαλβίνι, Ρομπέρτο Σαβιάνο. Ωστόσο, το υπόστρωμα της κοινωνίας που οδηγεί τα παιδιά στην απελπισία και η παιδεία στη βία είναι τρομακτικά γνώριμα και σε εμάς.

Ο Σαβιάνο στήριξε την έρευνά του σε συνεντεύξεις παιδιών από συμμορίες που φυλακίστηκαν και τα περισσότερα είναι πια ήδη νεκρά. «Κανένα από αυτά δεν το κάνει από την πείνα», λέει στον «Γκάρντιαν» ο Σαβιάνο. «Σπρώχνονται από μια περίπλοκη πραγματικότητα, όπου είναι σχεδόν αδύνατο να βγάλεις λεφτά νόμιμα: δεν υπάρχουν αξιοπρεπείς δουλειές, εκτός αν κάποιος συγγενής σε προτείνει. Ετσι, όσοι έχουν φιλοδοξία έλκονται από το έγκλημα, παρ’ όλο που γνωρίζουν ότι πρόκειται να πεθάνουν».

Σύμφωνα με την Αστυνομία, τα παιδιά που χτυπούν άλλα παιδιά προέρχονται από όλο το φάσμα της κοινωνικής και οικονομικής διαστρωμάτωσης. Από τη Νέα Ιωνία και το Γαλάτσι μέχρι την Αργυρούπολη και τον Βύρωνα και από την Κηφισιά και το Νέο Ηράκλειο μέχρι την Καισαριανή και την πλατεία Συντάγματος, μπουλούκια πιτσιρικάδων επιτίθενται με σφοδρότητα σε άλλα πιτσιρίκια, τα οποία τραυματίζουν μερικές φορές τόσο σοβαρά που από τύχη δεν έχουμε ακόμα θρηνήσει θύματα.

Το τελευταίο τέτοιο άγριο περιστατικό έγινε το βράδυ της 22ας Μαΐου στην Καισαριανή. Γύρω στις 10 εκείνο το Σαββατόβραδο στο γηπεδάκι μπάσκετ πίσω από το δημαρχείο μια ομάδα δεκαπέντε εφήβων με μάσκες και κουκούλες επιτέθηκε σε 4 συνομηλίκους της με ρόπαλα.

Μία εβδομάδα μετά συναντιόμαστε με τον πατέρα του ενός στην πλατεία Καισαριανής. Ο Γ.Ρ. (τα στοιχεία του στη διάθεση της εφημερίδας) έχει δύο γιους και έχει ζήσει τη νεανική βία μέσα στο ίδιο του το σπίτι τρεις φορές. Ο μεγάλος του γιος έχει πέσει θύμα επίθεσης δύο φορές και ο μικρός μία – που «σταθήκαμε πολύ τυχεροί. Για χιλιοστά το χτύπημα στο κεφάλι του θα τον είχε σκοτώσει».

Ο μεγάλος του γιος έπεσε θύμα επίθεσης πριν από λίγα χρόνια, όταν πέντε νταήδες τού επιτέθηκαν χωρίς κανένα λόγο στο Σκοπευτήριο. Αργότερα ο 17χρονος σήμερα γιος του κι ένας φίλος του έπεσαν θύματα ληστείας έξω από τον φούρνο της γειτονιάς – και πάλι ο δράστης ήταν ανήλικος. Τώρα αυτός που χτυπήθηκε είναι ο 15χρονος Βενιαμίν της οικογένειας.

«Δεν είναι ούτε οπαδική ούτε πολιτική βία, είναι τυφλή βία χωρίς κανένα λόγο», λέει ο Γ.Ρ. για το τελευταίο περιστατικό.

«Κατανοώ έναν πιτσιρικά που είναι από φτωχή οικογένεια και μπορεί να ζηλέψει το κινητό του άλλου παιδιού – σου λέει, εσένα σ’ το πήρε ο μπαμπάς σου, εγώ δεν έχω δεύτερο ζευγάρι αθλητικά, εμένα δεν μου παίρνει τίποτα κανείς. Του δικού μου του πήραν την τσάντα, τη ζακέτα και το κινητό, αλλά δεν σταμάτησαν εκεί, τον χτυπούσαν στο κεφάλι. Κατανοώ να χτυπηθούν για την μπάλα, για τα πολιτικά, για μια γυναίκα – γίνονταν και στην εποχή μας αυτά. Αλλά τώρα είναι διαφορετικό, δεν υπάρχει αιτία, είναι ένα τυφλό μίσος, αφού δεν γνωρίζονται καν μεταξύ τους. Δεν είναι συμμορίες, ψευτονταήδες είναι που λειτουργούν σαν αγέλη: ένας-δυο τούς οργανώνουν και ορμάνε. Καμιά φορά ξεβρακώνουν κιόλας το θύμα για να το ξεφτιλίσουν εντελώς και μετά σηκώνουν τα βίντεο και τις φωτογραφίες στα social και κοκορεύονται… Αλλά, ειλικρινά, θέλω να τους βρω και να τους ρωτήσω “γιατί;”. Θα μπορούσατε να τον έχετε σκοτώσει, θα μπορούσε να έχει μείνει φυτό. Γιατί; Ο γιος μου μού ράγισε την καρδιά, μου είπε ”μπαμπά, νιώθω λες και με έχουν βιάσει”. Η Αστυνομία θα τους βρει, είναι θέμα χρόνου, αυτή είναι η δουλειά της. Αλλά η αντιμετώπιση αυτού του φαινομένου δεν είναι δουλειά της Αστυνομίας, είναι δουλειά της Πολιτείας».

Στην άλλη άκρη μιας άλλης ηπείρου, οι Catherine Ward και Karlijn Bakhuis μελέτησαν τις συμμορίες ανηλίκων στο Κέιπ Τάουν, σε μια πόλη με μακρά παράδοση στο φαινόμενο, όπου παιδιά ακόμα και 12 χρόνων μαθήτευαν στη βία. Οι ερευνήτριες έκαναν κάτι πρωτότυπο: αντί να μιλάνε εκείνες από καθέδρας για τους νεαρούς γκάνγκστα, έδωσαν τον λόγο σε νέους 11-20 χρόνων που ζούσαν σε γειτονιές µε υψηλά επίπεδα εγκληµατικότητας.

Πραγματοποίησαν τριάντα ομαδικές συζητήσεις με νέους εντός και εκτός σχολείου σε διάφορες κοινότητες. Τα παιδιά λοιπόν αναγνώρισαν τις αποτυχημένες κοινωνικές δομές ως τις αιτίες για να συμμετέχει κάποιος σε συμμορίες και πρότειναν παρεμβάσεις που να προσφέρουν ένα ευρύ φάσμα ευκαιριών για θετική ανάπτυξη των νέων και όχι προγράμματα που επικεντρώνονται στενά σε συμμορίες: την αντιμετώπιση της φτώχειας, την ενίσχυση των δομών πρόνοιας και περίθαλψης, την καταπολέµηση της σχολικής διαρροής, τη δηµιουργία θέσεων εργασίας.

Πάνω-κάτω αυτές ακριβώς τις αιτίες εντοπίζει ως μήτρα που γεννά τη νεανική βία η 37χρονη Μ.Σ. (τα στοιχεία της στη διάθεση της εφημερίδας). Ο δικός της γιος χτυπήθηκε από μια «συμμορία» και πάλι στην Καισαριανή τον Ιούλιο του 2020. «Δεν του είπαν τίποτα, δεν του μίλησαν, δεν τον έκλεψαν. Μόνο όρμησαν 4-5 πάνω του κι άρχισαν να τον χτυπάνε. Ο ένας τον χτύπησε στο κεφάλι με ένα τσεκούρι, αυτό το μικρό που υπάρχει στα λεωφορεία για περιπτώσεις κινδύνου. Ο άλλος τον κάρφωσε με ένα μαχαίρι στο πόδι, δεν του το έμπηξε απλώς, το έστριψε κιόλας… Ζει από θαύμα».

Η Μ.Σ. κλαίει γοερά και τις δύο φορές που μιλάμε: «Δεν αντέχω να θυμάμαι καν, κι αν το κάνω είναι για να δώσω ένα μήνυμα. Η Αστυνομία βρήκε τα παιδιά που χτύπησαν το δικό μου, αλλά εγώ δεν ήθελα καν να τους αποδοθούν κατηγορίες. Δεν είναι για να τα βάζεις τιμωρία και να τα μαλώνεις, αυτά τα παιδιά κραυγάζουν για βοήθεια επειγόντως».

(Πηγή: efsyn.gr)