Παγκόσμια Ημέρα Εξάλειψης της Βίας κατά των Γυναικών: «Το lockdown έδωσε τη χαριστική βολή»

Συντάκτης: Δήμητρα Τριανταφύλλου

© CC0 / Pixabay

Η Γενική Γραμματέας Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων, Μαρία Συρεγγέλα, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών, μιλά στο Sputnik για το πώς αντιμετωπίζεται η έξαρση της ενδοοικογενειακής βίας την περίοδο των lockdown.

Συζητήθηκε αρκετά κατά την περίοδο του πρώτου lockdown και μετά βρήκε τη θέση που της έλειπε όλα αυτά τα χρόνια στη δημόσια συζήτηση. Ο λόγος για την αφανή ενδοοικογενειακή κι έμφυλη βία στην Ελλάδα. Η αλήθεια είναι ότι το φαινόμενο έχει διττό πρόσωπο: ναι μεν το lockdown αύξησε το πρόβλημα, από την άλλη, οι κακοποιημένες γυναίκες άρχισαν να μιλούν περισσότερο για αυτό και απευθύνθηκαν και μαζικότερα στις διαθέσιμες κρατικές υπηρεσίες. Ιδού τι μας είπε για όλη αυτή την εμπειρία η Γενική Γραμματέας Ισότητας των Φύλων, Μαρία Συρεγγέλα. 

«Κατά τη διάρκεια της πρώτης καραντίνας είδαμε μια βίαια, μια τρομακτική αύξηση στα κρούσματα της κακοποίησης κατά των γυναικών. Βέβαια, από αυτά που μας μετέφεραν οι ψυχολόγοι και οι κοινωνικοί λειτουργοί που εργάζονται στις δομές και σε όλο τον μηχανισμό στήριξης των κακοποιημένων γυναικών, είναι ότι πρόκειται για ένα φαινόμενο που… σιγοέβραζε υποδόρια μέσα σε αυτά τα σπίτια για πολύ καιρό και το lockdown έδωσε την αφορμή ή τη χαριστική βολή αν θέλετε. Η βία υπήρχε ήδη εκεί και έκανε τη δουλειά της αθόρυβα.

Αυτή η εικόνα βέβαια δεν ήταν άγνωστη στη γενική γραμματεία ισότητας και στους ανθρώπους που έρχονται σε επαφή με τις κακοποιημένες γυναίκες. Τη βλέπαμε σε αντίστοιχες στιγμές αναγκαστικής οικογενειακής συνύπαρξης, όπως οι περίοδοι των Χριστουγέννων και του Πάσχα. Είναι περίοδοι που έχουμε ξαναδεί τις καταγγελίες για κακοποίηση να αυξάνονται.

Όμως, κατά τη διάρκεια της πρώτης καραντίνας έγινε μια μεγάλη επικοινωνιακή καμπάνια για το θέμα -το σχετικό σποτάκι με το που μπορούσαν να απευθυνθούν και τι να κάνουν οι γυναίκες, έπαιζε συνέχεια και σε καθημερινή βάση στην τηλεόραση, ίσως για πρώτη φορά τόσο επίμονα και με τέτοια προβολή. Οι γυναίκες ενημερώθηκαν για την τηλεφωνική γραμμή στήριξης 15900, για τις δομές φιλοξενίας, για τα συμβουλευτικά κέντρα και τις υπόλοιπες υπηρεσίες -κοινωνική και ψυχολογική στήριξη. Έμαθαν ότι τα πράγματα μπορούν να επιλυθούν άμεσα, ότι υπάρχει δίκτυο.

Άλλωστε, αυτή είναι η αλήθεια: τα τμήματα ενδοοικογενειακής βίας αυξάνονται σε όλη την Ελλάδα. Την ίδια στιγμή, οι αστυνομικοί, μέσα και από ειδικά προγράμματα εκπαιδεύονται ολοένα και περισσότερο στην αντιμετώπιση του θέματος».

Τι συνέβαινε στην πρώτη καραντίνα – Πώς δούλευε το σύστημα της προστασίας

«Στο πρώτο lockdown διαπιστώσαμε κάτι που επίσης ήδη ξέραμε – ότι οι Ελληνίδες ειδικότερα που έχουν και το δίχτυ της οικογένειάς τους από πίσω, ήθελαν μετά την καταγγελία να μετακινούνται προς τα δικά τους πατρικά σπίτια. Οι αλλοδαπές που δεν έχουν αυτή την πολυτέλεια καταλήγουν πιο εύκολα στις δομές φιλοξενίας.

Μέσα στην αυστηρή πρώτη καραντίνα, λοιπόν, όπου χρειάστηκε συνεργαστήκαμε με τη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας για την μετακίνηση των γυναικών που ήταν θύματα ενδοοικογενειακή βίας και έπρεπε να απομακρυνθούν άμεσα από τους συντρόφους- κακοποιητές. Αυτό συνέβη με τουλάχιστον 15 γυναίκες σε όλη την Ελλάδα.

Παράλληλα, για όσες επιθυμούσαν να μείνουν στους ξενώνες αλλά έπρεπε να περάσουν από την απαραίτητη και σημαντική διαδικασία των ιατρικών εξετάσεων για λόγους δικής τους ασφάλειας και υγείας (παθολογικές, ψυχιατρικές εξετάσεις κ.ο.κ), αλλά αυτές καθυστερούσαν λόγω του lockdown ή για άλλους λόγους, φιλοξενούνταν μέχρι να τελειώσει η διαδικασία σε δωμάτια ξενοδοχείων διαθέσιμα σε κάθε περιφέρεια της Ελλάδας.

Αυτό έγινε σε συνεργασία με το Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο της Ελλάδας και την Ελληνική Ιατροδικαστική Εταιρεία. Το πρώτο, μας έδωσε δωρεάν τα δωμάτια. Έγινε φυσικά σε καθεστώς άκρα μυστικότητας γιατί ειδικά σε περίοδο καραντίνας οι κακοποιητές μπορούν να  εντοπίσουν ίσως τα θύματά τους ευκολότερα. Περιπτώσεις σαν τις παραπάνω είχαμε γύρω στις 23. Έπρεπε να διαφυλάξουμε με κάθε τρόπο τη σωματική τους ακεραιότητα. Το ίδιο κάνουμε άλλωστε και με τους ξενώνες – μόνο οι εργαζόμενοι και εμείς ξέρουμε τη μυστική γενικώς τοποθεσία τους.

Άλλωστε, οι μέθοδοι που έχουν οι κακοποιητές μέσω της τεχνολογίας για να τις παρακολουθούν, χωρίς καν αυτές να το γνωρίζουν, αυξάνονται συνεχώς και αυτό είναι κάτι που πρέπει να λάβουμε υπ’ όψιν μας.

Παρόμοιο μνημόνιο συνεργασίας είχαμε υπογράψει και με το “Χαμόγελο του Παιδιού” που μας βοηθούσε με τις εξετάσεις των παιδιών αυτών των γυναικών και μας έστελνε παιδιάτρους όπου τους χρειαζόμασταν.

Πολύτιμη ήταν και η συνεργασία με την Ελληνική Ιατροδικαστική Εταιρεία. Όπου χρειαζόμασταν ιατροδικαστή να εξετάσει κακοποιημένη γυναίκα εν μέσω lockdown, την επισκέπτονταν ο ίδιος στο ξενοδοχείο ή στον ξενώνα.

Τέλος, δύο εταιρείες κινητές τηλεφωνίας μετά από παράκληση μας, χρεώνουν δωρεάν την κλήση για καταγγελία από κινητό τηλέφωνο στη γραμμή 15900 και άλλη μια εταιρεία το κάνει με αστική χρέωση.

Όλα τα παραπάνω, μικρότερα και μεγαλύτερα, έχουν ένα στόχο: να σπάσει το ταμπού, το χρόνιο ταμπού της σιωπής των γυναικών και να μας εμπιστευτούν. Και μετά εκείνες να διαδώσουν το μήνυμα.

Το είδαμε μάλιστα να συμβαίνει: μετά τη λήξη του πρώτου lockdown τα αιτήματα για τις δια ζώσης συνεδρίες στα κατά τόπους συμβουλευτικά κέντρα αυξήθηκαν κατακόρυφα.

Όσο για το ποιες είναι οι γυναίκες που κακοποιούνται επιβεβαιώθηκε απόλυτα αυτό που ήδη γνωρίζαμε- ότι οι κακοποιημένες γυναίκες δεν ανήκουν σε ομάδες “ευάλωτων γυναικών”. Δεν είναι γυναίκες από φτωχές γειτονιές. Είναι από Εκάλη μέχρι Ζεφύρι. Από τα στοιχεία που έχουμε στη διάθεση μας βλέπουμε ότι δεν υπάρχουν γεωγραφικοί και ταξικοί περιορισμοί.

Να πούμε επίσης, ότι στη Σουηδία για παράδειγμα, καταγράφονται πολύ περισσότεροι βιασμοί απ’ ο, τι σε εμάς. Αυτό δε σημαίνει ότι οι Σουηδοί είναι πιο βίαιοι απλώς οι γυναίκες εκεί μιλούν περισσότερο και πιο ανοιχτά για το πρόβλημα.

Εδώ, ακόμα πολλές γυναίκες δεν γνωρίζουν ότι η σωματική κακοποίηση επισύρει βαριά τιμωρία από τον ελληνικό νόμο, ότι υπάρχει αυστηρό νομοθετικό πλαίσιο. Σε κάθε περίπτωση, το φαινόμενο της αύξησης της ενδοοικογενειακής κι έμφυλης βίας εν μέσω καραντίνας είναι παγκόσμιο όπως απέδειξαν και τα στοιχεία του ΠΟΥ».

Ο μηχανισμός βοήθειας στην πράξη

«Να πούμε ότι σε όλο αυτό το δίκτυο που περιγράφουμε παραπάνω της ΓΓΟΠΙΦ, περιλαμβάνονται 42 συμβουλευτικά κέντρα- 14 από αυτά δουλεύουν με την επιτήρηση της Γενικής Γραμματείας Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων και του ΚΕΘΙ (Κέντρο Ερευνών Θεμάτων Ισότητας) , τα 27 με την επιτήρηση των Δήμων στους οποίους βρίσκονται και άλλο ένα βρίσκεται σταθερά στο οργανόγραμμα της ΓΓΟΠΙΦ. Οι ξενώνες φιλοξενίας είναι 20 σε όλη την Ελλάδα και μια γυναίκα μπορεί να παραμείνει σε έναν τέτοιο μέχρι και έξι μήνες.

Επειδή πάντως καταλάβαμε έγκαιρα ότι στο lockdown θα χρειαζόμασταν ενίσχυση, κοιτάξαμε να εξασφαλίσουμε γρήγορα την παράταση της χρηματοδότησης όλων των δομών. Μαζί με τον γενικό γραμματέα των προγραμμάτων ΕΣΠΑ, Δημήτρη Σκάλκο, και με έγκαιρες επιστολές στην Ε.Ε. από τον περασμένο Μάρτιο εξασφαλίσαμε τη χρηματοδότηση αυτού του μηχανισμού μέχρι το 2023. Αυτό ήταν και μια ανακούφιση για όλους του εργαζόμενους σε αυτές τις δομές που συχνά μένουν μετέωροι μέχρι να ανανεωθεί η χρηματοδότηση των ευρωπαϊκών αυτών προγραμμάτων.

Όσο για το τι συμβαίνει τώρα, στο δεύτερο lockdown με την ενδοοικογενειακή βία μπορούμε να πούμε τρία πράγματα: πρώτον, ότι ακόμα αυτό το lockdown είναι “νωπό” για να εξάγουμε συμπεράσματα, δεύτερον ότι αυτή η καραντίνα δεν είναι τόσο 100% “σφιχτή” όσο η πρώτη και τρίτον, ότι πια η μεγάλη κουβέντα που έχει ανάψει γύρω από το θέμα της κακοποίησης των γυναικών, η δημοσιότητα που παίρνει το θέμα και το σχετικό σπάσιμο του ταμπού της σιωπής λειτουργούν αποτρεπτικά για τους κακοποιητές».

Αποκαλυπτικά στοιχεία για τη βία των γυναικών στην Ελλάδα την περίοδο της πανδημίας

Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση της ΓΓΟΠΙΦ για τη βία κατά των γυναικών, από 1η Νοεμβρίου 2019 έως 31 Οκτωβρίου 2020 (με στοιχεία από την βάση δεδομένων που τηρεί η Ελληνική Εταιρεία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης (ΕΕΤΑΑ), και από τη βάση δεδομένων που τηρείται από την 24/7 Τηλεφωνική Γραμμή Υποστήριξης SOS 15900) προκύπτουν τα εξής:

την περίοδο αναφοράς, υποστηρίχθηκαν από τα Συμβουλευτικά Κέντρα του δικτύου της ΓΓΟΠΙΦ ανά την Ελλάδα συνολικά 4.872 γυναίκες θύματα βίας και πολλαπλών διακρίσεων καθώς και τρίτα πρόσωπα (π.χ η μητέρα, ενήλικη κόρη του θύματος κ.λπ.)

Η επικρατέστερη μορφή βίας είναι η ενδοοικογενειακή βία σε ποσοστό 84%. Ακολουθούν η σεξουαλική παρενόχληση και ο βιασμός- 2%, άλλη μορφή βίας – «Άλλο» 4%, ενώ το 8% δεν αποκάλυψε αυτά τα στοιχεία.

Τα στατιστικά δεδομένα αναδεικνύουν ότι η σχέση θύματος–θύτη είναι κυρίως συζυγική (νυν ή πρώην) κατά 56%, καθώς και συντροφική (νυν ή πρώην) σε ποσοστό 13%, ενώ το 12% εκ του συνόλου των γυναικών θυμάτων που εξυπηρετήθηκαν από τα Συμβουλευτικά Κέντρα του Δικτύου Δομών της ΓΓΟΠΙΦ κατήγγειλαν ότι ο θύτης είναι μέλος της οικογένειας (π.χ αδερφός, πατέρας ή και άλλος συγγενής).

Το 71% των θυμάτων έχει παιδιά.

Στη γραμμή SOS 15900 καταγράφηκαν 325 κλήσεις τον μήνα Μάρτιο και αφορούσαν «περιστατικά βίας», ενώ 69 κλήσεις αφορούσαν «την ενημέρωση».

Συγκριτικά με τους δύο μήνες αναφοράς τον Απρίλιο 2020 παρατηρείται μια αύξηση σε ποσοστό 227,4% για τις κλήσεις που αφορούσαν «περιστατικά βίας» και αντίστοιχα 142% σε κλήσεις που αφορούσαν «την ενημέρωση».

Από το σύνολο των κλήσεων που καταγράφηκαν από την Γραμμή SOS 15900 τον Μάρτιο 2020 αφορούσαν καταγγελίες για περιστατικά βίας ή ενημέρωση, με το 85% να είναι ωφελούμενες ή τρίτα πρόσωπα που κάλεσαν την γραμμή SOS 15900 για πρώτη φορά ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για τον μήνα Απρίλιο 2020 υπήρξε 91%.

Οι Περιφέρειες ανά την Ελλάδα όπου καταγράφηκαν οι περισσότερες κλήσεις για το  συγκεκριμένο διάστημα ήταν η Αττική με ποσοστό 42% το μήνα Μάρτιο 2020 και 45% για τον Απρίλιο 2020, η Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας περίπου 9% και για τους δύο μήνες αναφοράς και της Κρήτης αντίστοιχά με ποσοστό 4%. Αναφορικά με τον Μάρτιο 2020 το 92% από το σύνολο των κλήσεων αφορούσαν περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας και 87% αντίστοιχα τον Απρίλιο 2020.

Σημαντικές πληροφορίες

Κάθε γυναίκα που βιώνει περιστατικά βίας (έμφυλη ή ενδοοικογενειακή) μπορεί να καλέσει στην τηλεφωνική γραμμή SOS 15900 ή να στείλει email στο: sos15900@isotita.gr

Πληροφορίες για τους τρόπους επικοινωνίας με τα Συμβουλευτικά Κέντρα και τις διευθύνσεις, μπορείτε να βρείτε στις ιστοσελίδες www.isotita.gr και www.womensos.gr.

Εάν δεν μπορείς να μιλήσεις, στείλε email στο sos15900@isotita.gr.

(Πηγή: sputniknews.gr)