Ποιες είναι οι «κόκκινες» περιοχές της Αττικής που κινδυνεύουν από κατολισθήσεις

Συντάκτης: Κατερίνα Ροββά

Μια πρωτότυπη βάση δεδομένων μάς ενημερώνει για το πού έχουν εκδηλωθεί στην Περιφέρεια Αττικής τα τελευταία 60 χρόνια και πού είναι επίφοβο να συμβούν n Το Μάτι και η ευρύτερη περιοχή της Κινέτας εξαιτίας των μεγάλων πυρκαγιών του 2018 βρίσκονται στην πρώτη ζώνη κινδύνου

Ποιές είναι οι περιοχές της Αττικής που έχουν υποστεί κατολισθήσεις και ποιες αυτές που κινδυνεύουν περισσότερο στο μέλλον; Την απάντηση έρχεται να δώσει μια πρωτότυπη γεωχωρική βάση δεδομένων που δημιουργήθηκε πρόσφατα και περιλαμβάνει όλες τις κατολισθήσεις που έχουν εκδηλωθεί στην Περιφέρεια Αττικής τα τελευταία 60 χρόνια και όσες είναι επίφοβο να συμβούν. Ο σχετικός χάρτης παρουσιάστηκε χθες στο μεγάλο συνέδριο Πολιτικής Προστασίας SafeGreece 2020, παρουσία  επιστημόνων από την Ελλάδα και το εξωτερικό.

Σύμφωνα με τον χάρτη, στο «κόκκινο» συγκαταλέγονται περιοχές της Δυτικής Αττικής, όπως το Αλεποχώρι και η Κακιά Σκάλα, περιοχές που βρίσκονται στα βορειοανατολικά, όπως ο Κάλαμος, ο Ωρωπός, το Μαρκόπουλο, το Καπανδρίτι και ο Άγιος Στέφανος, οικισμοί της Ανατολικής Αττικής όπως η Πεντέλη και το Ντράφι, συγκεκριμένα τμήματα σε νησιά της Περιφέρειας, όπως τα Κύθηρα, ο Πόρος, η Αίγινα, οι Σπέτσες, η Ύδρα, αλλά και τμήματα των οχθών των ρεμάτων που διατρέχουν προάστια της Αθήνας, μεταξύ των οποίων η Ηλιούπολη, το Χαλάνδρι, ο Άγιος Δημήτριος και τα Βριλήσια.

«Εκτός από τις παραπάνω περιοχές που παρουσιάζουν σημαντικό ιστορικό κατολισθήσεων, επίφοβες για μελλοντικές αστοχίες θεωρούνται και άλλες όπως το Μάτι και η ευρύτερη περιοχή της Κινέτας – εξαιτίας των μεγάλων πυρκαγιών του 2018 – ή περιοχές στις οποίες οι γεωλογικές και μορφολογικές συνθήκες είναι τέτοιες που ευνοούν τις κατολισθήσεις σε περίπτωση πλημμύρας ή λόγω υφιστάμενων ρεμάτων. Στην τελευταία  κατηγορία, για παράδειγμα, εντάσσεται το ρέμα της Χελιδονούς στον δήμο της Κηφισιάς» εξηγεί ο Νικόλαος Ταβουλάρης, δρ τεχνικός γεωλόγος του ΕΜΠ που εργάζεται στη Διεύθυνση Τεχνικών Έργων της Περιφέρειας Αττικής και κατήρτισε τον χάρτη σε συνεργασία με τον Παναγιώτη Αργυράκη από το Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, τον Γιώργο Παπαθανασίου από το Πανεπιστήμιο της Θράκης και τον Αθανάσιο Γκανά από το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών.

Η βάση δεδομένων

Συνολικά στη βάση έχουν καταγραφεί 211 αστοχίες πρανών, υφιστάμενες και δυνητικές, για τη χρονική περίοδο 1960-2020.

Στην Ελλάδα, οι κατολισθήσεις συγκαταλέγονται στα τρία πιο επικίνδυνα φυσικά φαινόμενα – μαζί με τις πλημμύρες και τους σεισμούς – και προκαλούν αρκετά συχνά σημαντικές ζημιές σε υποδομές και κτίρια. «Οι βροχές, οι σεισμοί και η ανθρωπογενής παρέμβαση είναι οι βασικές αιτίες των κατολισθήσεων» εξηγεί ο ίδιος.

«Ιδιαίτερα στην περιοχή της Αττικής, υπάρχουν πολλές τεκμηριωμένες κατολισθήσεις. Είναι μια Περιφέρεια έκτασης 3.810 τ.χλμ. που συγκεντρώνει σχεδόν το ήμισυ του ελληνικού πληθυσμού, καθώς και ακίνητα υψηλής αξίας, βαριά βιομηχανία, δίκτυα μεταφορών και άλλες υποδομές, και αυτό απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή» λέει ο κ. Ταβουλάρης. Είναι εντυπωσιακό ότι παλιές αστοχίες της Αττικής είναι ορατές μέσω συγκεκριμένης επεξεργασίας δορυφορικών εικόνων, όπως συμβαίνει στην περίπτωση της προϊστορικής κατολίσθησης που είχε εκδηλωθεί στην περιοχή του Διονύσου.

Η συλλογή και επεξεργασία των στοιχείων διήρκεσε περίπου ενάμισι έτος, ενώ σε επόμενο στάδιο της έρευνας ο κ. Ταβουλάρης θα επιχειρήσει να χωρίσει την Αττική σε «ζώνες κινδύνου». Βάσει αυτών των ζωνών θα είναι δυνατό να καταρτιστούν σενάρια αντιμετώπισης των κατολισθήσεων από τις Αρχές Πολιτικής Προστασίας, ενώ παράλληλα οι συγκεκριμένοι χάρτες θα μπορούσαν να  αξιοποιηθούν ως οδηγός για την ασφαλή θεμελίωση κατασκευών στην Περιφέρεια.

Παγκόσμια απειλή

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι κατολισθήσεις συνιστούν μια από τις μεγαλύτερες απειλές παγκοσμίως. Σύμφωνα με έρευνα που εκπόνησαν επιστήμονες από διάφορες χώρες του κόσμου, την περίοδο 1995-2014 στην Ευρώπη 1.370 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και 784 τραυματίστηκαν σε συνολικά 476 κατολισθήσεις. Ο μεγαλύτερος αριθμός θυμάτων κατεγράφη στην Τουρκία με 335 νεκρούς, ενώ από το 2008 και μετά παρατηρείται σαφής ανοδική πορεία των θανατηφόρων περιστατικών. Στην Ελλάδα μία από τις πιο πρόσφατες περιπτώσεις κατολισθήσεων που απασχόλησαν την επικαιρότητα ήταν αυτή που σημειώθηκε στο Πλωμάρι της Λέσβου τον Νοέμβριο του 2018 – τότε το χωριό είχε σχεδόν «βομβαρδιστεί» από μεγάλους βράχους που έπεσαν από την πλαγιά του υψώματος Προφήτης Ηλίας και 14 σπίτια είχαν κριθεί μη κατοικήσιμα. Λίγες ημέρες νωρίτερα, στις αρχές Νοεμβρίου του ίδιου έτους, εξαιτίας υποχώρησης των πρανών που συνοδεύθηκε από κατολισθήσεις, είχε διακοπεί προσωρινά και η διέλευση πλοίων από τον Ισθμό της Κορίνθου.

(Πηγή: tanea.gr)