Διορθώνοντας το λάθος με νέα λάθη

Συντάκτης: Τάσος Σαραντής

Μπορεί να είναι πια κοινός τόπος ότι για την προστασία του περιβάλλοντος είναι απαραίτητη η μείωση της χρήσης του πλαστικού, όμως χρειάζεται μεγάλη προσοχή στις εναλλακτικές λύσεις που συχνά είναι εξίσου επιβλαβείς και προωθούνται από τα ίδια συμφέροντα, όπως επισημαίνει η Greenpeace ● Μονόδρομος η στροφή σε επωφελή συστήματα με έμφαση στην επανα-χρησιμοποίηση.

Οι «ψευτολύσεις» που προωθεί ο κλάδος της πλαστικής συσκευασίας και οι μεγάλες εταιρείες παραγωγής καταναλωτικών προϊόντων ως απάντηση στην κρίση της πλαστικής ρύπανσης, όπως η αντικατάσταση του πλαστικού από χαρτί ή από «βιοπλαστικό», η μηχανική και η χημική ανακύκλωση, η καύση σκουπιδιών, δεν μπορούν να μας οδηγήσουν σε μια πραγματικά κυκλική οικονομία, ενώ την ίδια ώρα αποσπούν την προσοχή από επωφελή συστήματα που δίνουν έμφαση στην επαναχρησιμοποίηση.

Αυτό τονίζεται σε νέα έκθεση της Greenpeace με τίτλο «Πετώντας το Μέλλον στα Σκουπίδια», στην οποία ζητείται από τους πολίτες να είναι επιφυλακτικοί απέναντι σε αυτές τις λύσεις την ίδια στιγμή που, παρά τις επιστημονικά επιβεβαιωμένες μη αντιστρέψιμες επιπτώσεις του πλαστικού στο φυσικό περιβάλλον και την κοινωνία, η παγκόσμια παραγωγή πλαστικού αναμένεται να αυξηθεί δραματικά τα επόμενα χρόνια. Η βιομηχανία των ορυκτών καυσίμων σκοπεύει να αυξήσει την παραγωγή κατά 40% μέσα στην επόμενη δεκαετία και το πλαστικό εκτιμάται ότι θα ευθύνεται για το 20% της παγκόσμιας κατανάλωσης πετρελαίου.

Ψευτολύσεις από χαρτί: Κάποιες εταιρείες προσπαθούν να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα των πλαστικών με το να αντικαθιστούν τις πλαστικές αναλώσιμες συσκευασίες τους με χάρτινες, πλασάροντας αυτές τις αλλαγές ως θετικές κινήσεις, διότι το χαρτί πάντα αντιμετωπιζόταν ως υλικό πιο φιλικό για το περιβάλλον. Αυτή η μεταστροφή είναι προβληματική, αφού τα δάση παίζουν θεμελιώδη ρόλο στη βιοποικιλότητα, στην απορρόφηση και την αποθήκευση άνθρακα και στην επιβίωση των αυτόχθονων πληθυσμών. Τα συρρικνωμένα δάση του πλανήτη πρέπει να προστατευτούν και όχι να μετατραπούν σε αναλώσιμες συσκευασίες.
Το «περιβαλλοντικό ξέπλυμα» των βιοπλαστικών: Ως απάντηση στην αυξανόμενη ανησυχία σχετικά με τα συμβατικά πλαστικά μιας χρήσης που προέρχονται από ορυκτά καύσιμα, πολλές εταιρείες τα αντικαθιστούν με βιοπλαστικά υλικά, που συχνά εσφαλμένα προωθούνται ως βιοδιασπώμενα ή κομποστοποιήσιμα. Η πλειονότητα των βιοπλαστικών προέρχεται από γεωργικές καλλιέργειες οι οποίες ανταγωνίζονται τις καλλιέργειες για την παραγωγή διατροφικών προϊόντων και, επομένως, απειλούν τη διατροφική ασφάλειά μας και εντείνουν τα προβλήματα αλλαγών στις χρήσεις γης.
Το γραφείο της Greenpeace στη Μαλαισία πραγματοποίησε έρευνα για το προβληματικό σύστημα ανακύκλωσης και πώς αυτό επιδρά στην κοινωνία της χώρας. Τα ευρήματα της έρευνας είναι σοκαριστικά: μία νέα «χωματερή» για τα πλαστικά σκουπίδια περισσότερων από 19 χωρών, οι πιο πολλές εκ των οποίων ανήκουν στον αναπτυγμένο κόσμο. Η έρευνα εντόπισε παράνομες πρακτικές και οφθαλμοφανείς παραβιάσεις που προκαλούν ζημιά στο περιβάλλον και συνιστούν απειλή για την υγεία των κατοίκων
Καταδικασμένη ανακύκλωση: Παρ’ όλο που η βιομηχανία πλαστικού προωθεί εδώ και χρόνια την ιδέα ότι η ανακύκλωση είναι ο καλύτερος τρόπος να κρατήσουμε το πλαστικό έξω από τις χωματερές, περισσότερο από το 90% του πλαστικού που έχει παραχθεί συνολικά δεν ανακυκλώνεται. Τα συστήματα ανακύκλωσης δεν μπορούν να συμβαδίσουν με τον τεράστιο όγκο πλαστικών σκουπιδιών που παράγεται.
Καύση σκουπιδιών: Η καύση πλαστικών σκουπιδιών στην Ευρώπη αυξήθηκε κατά 61% μεταξύ 2000 και 2016. Ωστόσο, πρόκειται για ανεπαρκή τρόπο παραγωγής ενέργειας και ανεύθυνο τρόπο διαχείρισης απορριμμάτων, αφού η καύση πλαστικού δημιουργεί ρύπους, πτητική τέφρα, τέφρα κλιβάνου και σκωρία. Μπορεί να βλάψει την ανθρώπινη υγεία και τον πλανήτη, εκλύοντας ερεθιστικές ουσίες για το αναπνευστικό σύστημα, καρκινογόνες τοξίνες, βαρέα μέταλλα όπως υδράργυρο, κάδμιο και μόλυβδο, ενώ συμβάλλει στην κλιματική κρίση με εκπομπές αερίου του θερμοκηπίου.
Μηχανική ανακύκλωση: Πρόκειται για συμβατική μέθοδο ανακύκλωσης, όπου τεμαχίζεται το πλαστικό και αναπλάθεται, χωρίς να αλλάζει η χημική σύνθεσή του. Αυτή είναι μία αποτελεσματική μέθοδος για την υποκύκλωση πλαστικών σε άλλα υλικά, αλλά λιγότερο αποτελεσματική για τη δημιουργία «καινούργιου» πλαστικού, εξαιτίας της απώλειας ποιότητας, της υποβάθμισης και της αλλοίωσής τους.
Χημική ανακύκλωση: Η χημική ανακύκλωση είναι ένας όρος «ομπρέλα» που περιλαμβάνει αρκετές τεχνολογίες, οι περισσότερες εκ των οποίων βρίσκονται ακόμα σε πιλοτικό στάδιο. Οι μεγάλες εταιρείες συχνά περιγράφουν τη χημική ανακύκλωση στις διαφημιστικές τους εκστρατείες με όρους όπως «ενισχυμένη ανακύκλωση» ή «προηγμένη ανακύκλωση», ώστε να δώσουν την εντύπωση ότι αυτές οι τεχνολογίες είναι ακίνδυνες. Οι πληροφορίες για τις επιπτώσεις που έχουν αυτές οι τεχνολογίες στο περιβάλλον και στην υγεία είναι προς το παρόν περιορισμένες, όμως υπάρχουν σοβαρές ανησυχίες για την έκλυση επικίνδυνων χημικών και για τις μεγάλες τους απαιτήσεις σε ενέργεια.

Η έκθεση της Greenpeace καταλήγει στο συμπέρασμα ότι πρωτίστως χρειάζεται να μειωθεί ο αριθμός των συσκευασιών μιας χρήσης που πωλούνται και αφετέρου να γίνουν επενδύσεις σε λύσεις που εστιάζουν στην επαναχρησιμοποίηση και σε συστήματα που δεν εξαρτώνται από αναλώσιμα.

(Πηγή: efsyn.gr)