SOS για την υπερκατανάλωση φυσικών πόρων

Αρθρογράφος: Τάσος Σαραντής

AP Photo/Vahid Salemi

Σήμερα, σύμφωνα με την έκθεση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ στο Νταβός, κάθε άτομο στη Γη χρησιμοποιεί περισσότερους από 13 τόνους υλικών ετησίως. Οι πλούσιες χώρες καταναλώνουν 10 φορές περισσότερους πόρους ανά άτομο απ’ ό,τι ο αναπτυσσόμενος κόσμος και παράγουν πολύ περισσότερα απόβλητα.

Για πρώτη φορά, ο κόσμος χρησιμοποίησε περισσότερους από 100 δισεκατομμύρια τόνους φυσικών πόρων ετησίως, ενώ η παγκόσμια ανακύκλωση πρώτων υλών έχει μειωθεί, σύμφωνα με έκθεση που δημοσιεύτηκε την περασμένη εβδομάδα στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ στο Νταβός. Οι συντάκτες της έκθεσης προειδοποιούν ότι η αντιμετώπιση των παγκόσμιων πόρων ως απεριόριστων οδηγεί σε παγκόσμια καταστροφή.

Η χρήση των φυσικών πόρων από την παγκόσμια οικονομία έχει σχεδόν τετραπλασιαστεί σε 50 χρόνια. Οι πόροι που τροφοδότησαν την παγκόσμια οικονομία ανέρχονταν σε μόλις 26,7 δισεκατομμύρια τόνους το 1970. Ωστόσο, σε μόλις δύο χρόνια αυξήθηκαν περισσότερο από 8%, από 93 δισεκατομμύρια τόνους το 2015 σε 100,6 δισεκατομμύρια το 2017, το τελευταίο έτος για το οποίο υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία.

Το ήμισυ του συνόλου αυτών των υλικών είναι η άμμος, ο πηλός, το χαλίκι και το τσιμέντο που χρησιμοποιούνται για την οικοδόμηση, μαζί με τα άλλα ορυκτά που εξάγονται για την παραγωγή λιπασμάτων. Ο άνθρακας, το πετρέλαιο και το αέριο αποτελούν το 15% του συνόλου και τα μεταλλεύματα το 10%.

Το υπόλοιπο 25% είναι τα φυτά και τα δέντρα που χρησιμοποιούνται για τρόφιμα και καύσιμα. Η μερίδα του λέοντος στα υλικά (40%) προορίζεται για τη στέγαση. Άλλες σημαντικές κατηγορίες περιλαμβάνουν τα τρόφιμα, τις μεταφορές, την υγειονομική περίθαλψη, τις επικοινωνίες και τα καταναλωτικά αγαθά, όπως ρούχα και έπιπλα.

Κτίρια και οχήματα

Σχεδόν μόλις το ένα τρίτο των ετήσιων πόρων που καταναλώνονται εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται μετά από ένα έτος, όπως τα κτίρια και τα οχήματα. Αλλά το 15% εξ αυτών εκπέμπεται στην ατμόσφαιρα ως αέριο, που θερμαίνει το κλίμα και σχεδόν το ένα τέταρτο απορρίπτεται στο περιβάλλον, όπως το πλαστικό στις θάλασσες και στα ποτάμια. Το ένα τρίτο των υλικών αντιμετωπίζεται ως απόβλητο, το μεγαλύτερο μέρος των οποίων θα μεταφερθεί σε σωρούς χωματερών και ορυχείων, καθώς μόλις το 8,6% ανακυκλώνεται.

Το μερίδιο των ορυκτών καυσίμων, των μετάλλων και της βιομάζας που τροφοδοτούν την παγκόσμια οικονομία και που επαναχρησιμοποιείται μέσω της ανακύκλωσης μειώθηκε σε δύο χρόνια από ένα ήδη ασήμαντο 9,1% σε 8,6% σήμερα, σύμφωνα με την έκθεση. Επιπρόσθετα, την ίδια περίοδο, η κατανάλωση αυξήθηκε κατά περισσότερο από 8%.

Η τροχιά που ακολουθείται, καθίσταται όλο και πιο επικίνδυνη, αν υπολογιστεί ότι, ενώ μέσα στα τελευταία 50 χρόνια η παγκόσμια οικονομία έχει τετραπλασιαστεί και το εμπόριο έχει επεκταθεί κατά δέκα φορές, ο ανθρώπινος πληθυσμός έχει διπλασιαστεί, κάτι που σημαίνει ότι η απουσία ευρείας ανακύκλωσης ανεβάζει ανελέητα τη ζήτηση για ενέργεια και πόρους. Λόγος για τον οποίο η κατανάλωση των παγκόσμιων φυσικών πόρων προβλέπεται να αυξηθεί σε 170 έως 184 δισεκατομμύρια τόνους έως το 2050.

Σήμερα, σύμφωνα με την έκθεση, κάθε άτομο στη Γη χρησιμοποιεί περισσότερους από 13 τόνους υλικών ετησίως. Οι πλούσιες χώρες καταναλώνουν 10 φορές περισσότερους πόρους ανά άτομο απ’ ό,τι ο αναπτυσσόμενος κόσμος και παράγουν πολύ περισσότερα απόβλητα. Και πολλά από αυτά που καταναλώνουν προέρχονται από λιγότερο αναπτυγμένες οικονομικά χώρες, ενώ πολλά από τα απόβλητά τους εξάγονται.

Μια πρόσφατη έκθεση της Oxfam διαπίστωσε ότι ο μέσος Βρετανός πολίτης εκπέμπει περισσότερα αέρια θερμοκηπίου μέσα σε δύο εβδομάδες απ’ ό,τι ο μέσος πολίτης επτά διαφορετικών αφρικανικών χωρών εκπέμπει σε έναν ολόκληρο χρόνο.

Κυκλικές οικονομίες

Ωστόσο, η έκθεση διαπίστωσε επίσης ότι ορισμένα έθνη κάνουν βήματα προς κυκλικές οικονομίες. Η Κίνα -η οποία πρόσφατα απαγόρευσε τις περισσότερες εισαγωγές στερεών αποβλήτων, αναγκάζοντας τις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Βρετανία και την Ιαπωνία, ειδικότερα, να αναζητήσουν άλλες λύσεις για τη διάθεσή τους- κατέστη ηγέτης μεταξύ των χωρών μεσαίου εισοδήματος στην ανακύκλωση βιομηχανικής κλίμακας.

Για παράδειγμα, η Κίνα έχει πρωτοπορήσει σε οικολογικά βιομηχανικά πάρκα, όπου η σπατάλη μιας επιχείρησης γίνεται η πρώτη ύλη για μια άλλη.

Η απαγόρευση της Κίνας στις εισαγωγές αποβλήτων ενθάρρυνε την εγχώρια ανακύκλωση, αναφέρει η έκθεση, αλλά τόνωσε επίσης την ανάπτυξη στρατηγικών κυκλικής οικονομίας στην Αυστραλία και σε άλλες χώρες που προηγουμένως εξήγαν τα απόβλητά τους στην Κίνα. Την ίδια στιγμή, σε φτωχότερες χώρες όπως η Ινδία, τα ποσοστά ανακύκλωσης είναι υψηλά, καθώς τα απόβλητα μπορούν να αποτελέσουν πολύτιμη πηγή εσόδων για «άτυπους» εργαζομένους.

Το πρόβλημα έγκειται στο γεγονός ότι βασιζόμαστε στην εξαγωγή «παρθένων» υλικών για την αύξηση της κατανάλωσης καυσίμων, παρά στην καλύτερη αξιοποίηση των υφιστάμενων πόρων. Και στο ότι τα περισσότερα προϊόντα δεν έχουν σχεδιαστεί για επαναχρησιμοποίηση, ενώ υπάρχουν περιορισμένες εγκαταστάσεις για την επανεπεξεργασία υλικών στο τέλος της ζωής τους.

Ακόμη και με ρυθμούς χελώνας, τα παγκόσμια ποσοστά ανακύκλωσης θα βελτιώνονται και θα προσφέρουν υλικά υψηλότερης ποιότητας, αλλά αυτό δεν επαρκεί για να τροφοδοτήσει την πεινασμένη μας οικονομία.

(Πηγή: efsyn.gr)