Γιατί αν γλιτώσουν τα παιδιά υπάρχει ελπίδα

Γράφει η Μάρθα Κίσκιλα

«Στο μέλλον θα πρέπει να λογοδοτήσουμε στα παιδιά μας όχι τόσο για τις άσχημες πράξεις των κακών ανθρώπων, όσο για την αποτρόπαιη σιωπή των καλών» – Μάρτιν Λούθερ Κινγκ

Κάθε χρόνο στις 20 Νοεμβρίου εορτάζεται η Παγκόσμια Ημέρα για τα Δικαιώματα του Παιδιού. Παρόλο που, κατά γενική ομολογία, έχει βελτιωθεί το επίπεδο ζωής των παιδιών σε σχέση με το παρελθόν, υπάρχουν ακόμη εκατομμύρια παιδιά που ζούνε σε τραγικά άσχημες συνθήκες. Παρά τα διεθνή κείμενα προστασίας των παιδιών, εκατομμύρια παιδιά εξακολουθούν να υποφέρουν από τη φτώχεια και να στερούνται της στοιχειώδους σχολικής εκπαίδευσης, εκατοντάδες χιλιάδες υφίστανται τις τραγικές συνέπειες συρράξεων και οικονομικού χάους, δεκάδες χιλιάδες ακρωτηριάζονται στους πολέμους και πολλά ακόμη ορφανεύουν ή και σκοτώνονται από τον ιό του AIDS και από άλλες ασθένειες.

Επιπλέον των προκλήσεων που εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν όσον αφορά την υγεία, τη διατροφή και την παιδεία, τα παιδιά σήμερα έχουν να αγωνιστούν κατά νέων απειλών όπως η κλιματική αλλαγή, η ηλεκτρονική κακοποίηση και ο ηλεκτρονικός εκφοβισμός (bullying). Τα στοιχεία και οι αριθμοί είναι καταπέλτης στον εφησυχασμό της συνείδησης. Συχνά λέμε ότι τα παιδιά είναι το μέλλον ενός καλύτερου αύριο. Ωστόσο, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι τα παιδιά είναι το παρόν. Είναι το παρόν, το οποίο θα πρέπει να διασφαλίσουμε για ένα καλύτερο αύριο σε όλο τον κόσμο.

Τα ασυνόδευτα προσφυγόπουλα

Πολλά είναι τα παιδιά πρόσφυγες που αφήνουν μια εμπόλεμη ζώνη προσπαθώντας με δυσκολία να επιβιώσουν και να ενταχθούν σε ένα ξένο γι’ αυτά κοινωνικό σύνολο. Σύμφωνα με τα δεδομένα που δημοσιεύονται από τις διεθνείς ανθρωπιστικές οργανώσεις, το 2018 σχεδόν τα μισά μέλη του παγκόσμιου προσφυγικού πληθυσμού ήταν παιδιά, ενώ στην Ελλάδα συνεχίζουν να αποτελούν το ένα τρίτο των αφίξεων και για το 2019.

Αλλά ακόμα πιο ανησυχητικές διαστάσεις έχει λάβει η αύξηση του αριθμού προσέλευσης ασυνόδευτων προσφυγόπουλων σε διάφορες χώρες, όπως και στην Ελλάδα. Κάποια από αυτά ξεκίνησαν το επικίνδυνο ταξίδι από την πατρίδα τους χωρίς τη συνοδεία κάποιου ενηλίκου κι άλλα έχασαν στην πορεία τους αγαπημένους τους με τους οποίους αναζητούσαν μια καλύτερη τύχη. Οι περισσότεροι ανήλικοι πρόσφυγες εγκατέλειψαν τις πατρίδες τους εξαιτίας της βίας και του πολέμου και επιδιώκουν, περνώντας τα ευρωπαϊκά σύνορα, να βρουν τη βασική ασφάλεια, την οποία οι περισσότεροι από εμάς θεωρούμε δεδομένη.

Σύμφωνα με το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης ο εκτιμώμενος αριθμός των ασυνόδευτων παιδιών στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή ανέρχεται στα 4.962. Από αυτά λίγο περισσότερα από 1.200 εκτιμάται ότι διαμένουν σε ασφαλείς δομές, καθώς τόσες είναι συνολικά οι θέσεις που διαθέτει η Ελλάδα. Εξαιρετικά τρομακτικό είναι το γεγονός ότι περίπου 1.178 προσφυγόπουλα αγνοούνται. Δεν μπορούν να εντοπιστούν με τις αρχές να εικάζουν είτε ότι μετακινούνται διαρκώς, είτε ότι βρίσκονται στο δρόμο, με αποτέλεσμα φυσικά να κινδυνεύουν.

Παράλληλα, πάνω από 3.000 παιδιά διαμένουν σε δύσκολες συνθήκες μαζί με άγνωστους σε αυτά ενήλικες στα καμπς. Παρά τις συνεχείς εκκλήσεις φορέων τόσο από την Ελλάδα όσο και από το εξωτερικό για απομάκρυνση των ανήλικων από τα hot spot, τα παιδιά παραμένουν στα καμπς των ελληνικών νησιών όπου οι πρόσφυγες στοιβάζονται υπό απάνθρωπες συνθήκες.

Την ίδια στιγμή, η ένταξη των προσφυγόπουλων, ασυνόδευτων και μη, στη δημόσια εκπαίδευση παραμένει όνειρο για πολλά από τα παιδιά, κατά παράβαση της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

Θύματα trafficking

Κάθε χρόνο, εκατομμύρια παιδιά πέφτουν θύματα κυκλωμάτων trafficking. Εκτιμάται ότι ανήλικα κορίτσια και αγόρια από 127 χώρες του κόσμου εξωθούνται στη πορνεία ενώ σε 137 χώρες καταγράφεται μαύρη και παράνομη εργασία παιδιών. Tα στοιχεία αμερικανικών μη κυβερνητικών πηγών δείχνουν ότι η ηλικία των θυμάτων κυμαίνεται μεταξύ 11 και 14 ετών, ενώ ο μέσος όρος ζωής των θυμάτων του trafficking στις ΗΠΑ είναι 7 έτη, καθώς βρίσκονται νεκρά από επιθέσεις ή χάνουν τη ζωή της από κακοποίηση, HIV και άλλα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, υποσιτισμό, υπερβολική δόση ουσιών ή αυτοκτονία.

Το 80% των θυμάτων στις ΗΠΑ είναι γυναίκες και παιδιά που αγοράστηκαν, πουλήθηκαν και εγκλωβίστηκαν στην βιομηχανία του σεξ. Παγκοσμίως, το 2015, 4,5 εκατομμύρια άνθρωποι έπεσαν θύματα σεξουαλικής εκμετάλλευσης και 5,5 εκατομμύρια παιδιά ήταν θύματα εμπορίας για σεξουαλική εκμετάλλευση ή μαύρη εργασία. Το United Nations Office on Drugs and Crime το 2012 ανακοίνωσε ότι ο αριθμός των παιδιών και εφήβων θυμάτων αυξήθηκε σε μία τριετία από 20% σε 27% και ότι σε κάθε τρία παιδιά θύματα τα δύο είναι κορίτσια και το ένα αγόρι.

Από ελληνικά στοιχεία, προκύπτει ότι στη χώρα μας το ένα από τα τρία άτομα που είναι θύματα σεξουαλικού trafficking είναι παιδί ή εφηβικής ηλικίας. Σύμφωνα με εκτιμήσεις το 76% των σεξουαλικών συναλλαγών με ανήλικα κορίτσια αρχίζει μέσω του Ίντερνετ και τελικά αυτά τα παιδιά και οι έφηβοι καταλήγουν στο trafficking. Η UNICEF αναφέρει ότι δύο εκατομμύρια παιδιά ετησίως εξαναγκάζονται στην πορνεία.

Μερικά παιδιά εξωθούνται στην πορνεία ακόμη και από τους ίδιους τους τους γονείς προκειμένου να επιβιώσουν. Υπάρχουν περιστατικά παιδιών από την Αφρική, κυρίως από τη Νιγηρία, που έχουν δώσει όρκο βουντού να μη μιλήσουν και φοβούνται όταν μιλήσουν η κατάρα θα πέσει στα ίδια και στην οικογένειά τους και ότι θα πεθάνουν. Αξίζει να σημειωθεί ότι υπάρχουν και τα lover boys που με διάφορους τρόπους προσεγγίζουν έφηβες τις οποίες είτε εξαπατούν είτε τις παντρεύονται και στη συνέχεια με την υπόσχεση μιας καλύτερης ζωής τις προωθούν για σεξουαλική εκμετάλλευση.

Οι επιπτώσεις είναι εξαιρετικά σοβαρές για τη σωματική, τη σεξουαλική και την ψυχική υγεία των θυμάτων παιδιών και εφήβων. Από την άλλη η ενημέρωση του κοινού είναι ανεπαρκής, όπως ανεπαρκής είναι και η εκπαίδευση στις υπηρεσίες, τα θύματα στιγματίζονται και υπάρχει ανάγκη για σταθερή ψυχοκοινωνική στήριξη τους.

Παιδική κακοποίηση

Το φαινόμενο της παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης συμβαίνει σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα από όσο γνωρίζουμε, καθώς καλύπτεται από ένα πέπλο σιωπής και μυστικότητας. Σύμφωνα με οργανισμούς για την πρόληψη της παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης, τα 3/4 των παιδιών που κακοποιούνται σεξουαλικά δεν θα μιλήσουν σε κανένα κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας για αυτήν. Τα περισσότερα παιδιά θύματα κακοποίησης και παραμέλησης δεν ανιχνεύονται από τις κοινωνικές υπηρεσίες. Στη σεξουαλική κακοποίηση ειδικά, όπου δεν υπάρχουν απαραίτητα σωματικές ενδείξεις, ο φόβος και η ντροπή εμποδίζει τα παιδιά αλλά και τους ενήλικες που γνωρίζουν να ζητήσουν βοήθεια.

Έρευνες έχουν δείξει ότι τα κορίτσια κακοποιούνται τρεις φορές πιο συχνά από τα αγόρια, ενώ τα αγόρια είχαν μεγαλύτερες πιθανότητες για συναισθηματική παραμέληση και σοβαρή σωματική βλάβη. Άλλες επιστημονικές μελέτες δείχνουν επίσης, πως στις 9 από τις 10 περιπτώσεις, ο θύτης είναι κάποιος που το παιδί γνωρίζει και εμπιστεύεται από τον οικογενειακό ή φιλικό κύκλο, ενώ το 45% των θυμάτων δεν μιλά για τουλάχιστον 5 χρόνια.

Oι αριθμοί της τελευταίας τριετίας, φανερώνουν πως τα θύματα είναι περισσότερα από τους θύτες κάθε χρόνο, καθώς υπάρχουν δράστες με περισσότερα του ενός – ανήλικα και μη – θύματα. Σύμφωνα με τις υποθέσεις που ερευνά η ΕΛΑΣ. κάθε δεύτερη μέρα κακοποιείται ένα παιδί, ενώ όπως προκύπτει από τα στοιχεία των δράσεων από το Χαμόγελο του Παιδιού, η «Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή για τα Παιδιά SOS 1056» το περασμένο έτος είχε 848 καταγγελίες που αφορούσαν σοβαρά περιστατικά κακοποίησης για 1.656 παιδιά.

Παιδιά – σκλάβοι

Σύμφωνα με τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας, 168 εκατομμύρια παιδιά –το ένα στα δέκα παγκοσμίως–, εργάζονται στους τομείς της γεωργίας, στις κατασκευές, τη βιοτεχνία και τη βαριά βιομηχανία, αμειβόμενα με ψίχουλα.  Άλλα ζητιανεύουν όλη μέρα στους δρόμους προκειμένου να εξασφαλίσουν τα απαραίτητα για να ζήσουν.

Η θλιβερή πραγματικότητα είναι ακόμα πιο σκληρή για μερικά παιδιά. Οι γάμοι ανήλικων κοριτσιών είναι μια παλιά συνήθεια σε κάποιες χώρες, συνήθεια που καταστρέφει την παιδική ηλικία, αλλά και ολόκληρη τη ζωή αμέτρητων γυναικών. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του Μπαγκλαντές, που έχει το υψηλότερο ποσοστό γάμων με ανήλικα παιδιά στον κόσμο, καθώς το 52% των κοριτσιών παντρεύονται στα 18 τους χρόνια ενώ το 18% πριν καν κλείσουν τα 15.

Ταυτόχρονα, χιλιάδες παιδιά εξαναγκάζονται να εργάζονται ατελείωτες ώρες, κάτω από εξουθενωτικές συνθήκες, για να κατασκευάσουν ρούχα για τις μεγάλες πολυεθνικές ετικέτες. Σε χώρους μέσα στις βιοτεχνίες τα παιδιά τρώνε, κοιμούνται και κάνουν μπάνιο ενώ παίρνουν ρεπό μισή μέρα την εβδομάδα. Σύμφωνα με τη Unicef, υπάρχουν περίπου ένα εκατομμύριο παιδιά ηλικίας 10-14, που δουλεύουν ως εργάτες στο Μπαγκλαντές.

Κατά την επίσκεψη της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας στη χώρα διαπιστώθηκε ότι ένας σημαντικός αριθμός παιδιών απασχολούνται σε μεταφορείς ανθρώπων, καθώς και σε εργαστήρια αυτοκινήτων και καταστήματα επαναφόρτισης μπαταριών. Οι εργοδότες ισχυρίστηκαν ότι τα παιδιά απασχολούνταν σύμφωνα με τις επιθυμίες των γονέων τους.

Υπάρχει όμως και μια ακόμη μεγάλη κατηγορία. Τα παιδιά των φτωχών οικογενειών που αναγκάζονται συχνά να εργάζονται ως οικιακοί βοηθοί σε πλουσιότερες οικογένειες. Τα περισσότερα από αυτά είναι κορίτσια και δεν λαμβάνουν ούτε πληρωμή, ούτε έχουν ελεύθερο χρόνο, ούτε καν κατάλληλη θέση για ύπνο. «Κερδίζουν» μόνο μια στέγη πάνω από τα κεφάλια τους και λίγο φαγητό και σε αντάλλαγμα, παραιτούνται από την παιδική τους ηλικία και μια αξιοπρεπή ζωή. Δεν υπάρχουν χρήματα, δεν υπάρχει ιδιωτικός χώρος, δεν έχουν καθορισμένες ώρες εργασίας ή διαλείμματα. Και το χειρότερο από όλα, δεν υπάρχουν προοπτικές για το μέλλον τους. Στην πραγματικότητα και δίχως περιστροφές είναι οι σύγχρονοι δούλοι. Ερευνητές από το πανεπιστήμιο της Ντάκα που προσπάθησαν να διερευνήσουν το καθεστώς των ανήλικων οικιακών εργαζομένων στο Μπαγκλαντές, διαπίστωσαν ότι μόνο το ένα τέταρτο των παιδιών αυτών έχει το δικό τους δωμάτιο, με τους περισσότερους να κοιμούνται στο σαλόνι, στην κουζίνα ή ακόμα και στη βεράντα.

(Πηγή: tvxs.gr)