O Shaka Hislop δείχνει κόκκινη κάρτα στο ρατσισμό

Ο διεθνής τερματοφύλακας του Νιούκασλ Shaka Hislop έβαζε βενζίνη στο αυτοκίνητο του μια ημέρα του 1995, όταν αντιλήφθηκε τέσσερις νεαρούς να του φωνάζουν ρατσιστικά συνθήματα από μακριά. Με τη γυναίκα του ανήσυχη να περιμένει στο αμάξι, γύρισε προς το μέρος των νεαρών, για να δει τι γίνεται. «Σταθείτε! Είναι ο Shaka Hislop!» φώναξε ένας από αυτούς κι όλοι έτρεξαν αμέσως να του ζητήσουν αυτόγραφο. Ο γνωστός ποδοσφαιριστής, που πλέον έχει αποσυρθεί, οργίστηκε από τη συμπεριφορά τους. Και αποφάσισε να αναλάβει δράση.

Στις αρχές της δεκαετίας του ’90, το Νιούκασλ ήταν μια πόλη με κατά βάση λευκό πληθυσμό. Όμως, κάποια μέλη της οργάνωσης Νεολαία Ενάντια στο Ρατσισμό στην Ευρώπη προσπαθούσαν να ευαισθητοποιήσουν τους κατοίκους του απέναντι στις μεταναστευτικές κοινότητες που επίσης ζούσαν εκεί. «Στόχος μας ήταν να δείξουμε ότι υπήρχαν πάντοτε άλλες εθνικότητες στην περιοχή. Ήδη από την εποχή των Ρωμαίων, οι οποίοι εγκαταστάθηκαν στο Νιούκασλ. Άλλωστε, η παρουσία τους είναι εμφανής, καθώς εδώ τελειώνουν τα Τείχη του Αδριανού», εξήγησε στο 1againstracism.gr ο διοργανωτής της συγκεκριμένης δράσης, Ged Grebby. Εκείνη την περίοδο, η ομάδα του εξέδιδε ένα περιοδικό με σχετικό ενημερωτικό υλικό. Σε αυτό ο Hislop έστειλε μια επιταγή 50 λιρών, προτρέποντας κι άλλους πολίτες να το στηρίξουν.

«Ο Hislop μας συνόδευσε σε κάποια επίσκεψή μας σε σχολείο. Ο ίδιος ήταν μαύρος, με καταγωγή από το Τρινιδάδ και Τομπάγκο, και συνοδευόταν από έναν λευκό ποδοσφαιριστή, που είχε παραδεχτεί δημόσια πως ήταν ρατσιστής κι ότι δεν καταλάβαινε πόσο πλήγωνε τους άλλους, μέχρι που γνώρισε τον Shaka», πρόσθεσε ο Grebby. «Οι δυο τους αποτέλεσαν την έμπνευση για την εκστρατεία Δείξε Κόκκινη Κάρτα στο Ρατσισμό. Η βασική ιδέα της ήταν ότι τα παιδιά θα ακούσουν περισσότερο κάποιον διάσημο, που αποτελεί πρότυπο συμπεριφοράς. Όντως, η διαφορά ήταν τεράστια όταν τους μιλούσα εγώ ως κοινωνικός λειτουργός, κι όταν τους μιλούσε ένας γνωστός ποδοσφαιριστής».

Στα χρόνια που ακολούθησαν, η εκστρατεία εξαπλώθηκε ραγδαία. Δεκάδες ποδοσφαιριστές φωτογραφήθηκαν με τις κόκκινες κάρτες της, δημοσιεύθηκαν πολλά σχετικά βίντεο, ενώ καταρτισμένοι εκπαιδευτικοί λειτουργοί και τέως επαγγελματίες ποδοσφαιριστές προχώρησαν σε εκατοντάδες επισκέψεις σε σχολικούς χώρους. Ο Ged Grebby, που βρέθηκε στην Αθήνα την προηγούμενη εβδομάδα στο πλαίσιο σεμιναρίου της ΜΚΟ Αίτημα, μίλησε για την καταπολέμηση του ρατσισμού στον αθλητισμό αλλά και μέσω του αθλητισμού, στην πλατφόρμα της εκστρατείας κατά της ρατσιστικής βίας της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες.

Ποια ήταν η κατάσταση στα αγγλικά γήπεδα την εποχή που ξεκινήσατε την εκστρατεία;

Στόχος μας ήταν να χρησιμοποιήσουμε το ποδόσφαιρο ως θετική εμπειρία, όταν στην πραγματικότητα ήταν η πλέον αρνητική μέσα στην κοινωνία. Το αγγλικό ποδόσφαιρο ήταν τόπος συγκέντρωσης όλων των ακροδεξιών και οι ρατσιστές αισθάνονταν πολύ άνετα. Άκουγες δίπλα σου να κοροϊδεύουν τους μαύρους παίκτες με τον ήχο που κάνουν οι μαϊμούδες, κι οι άνθρωποι, όπως εγώ, που δεν ήμασταν ρατσιστές, δεν μπορούσαμε να πούμε τίποτε, γιατί θα μας επιτίθονταν. Όμως καταφέραμε κι αλλάξαμε τις ισορροπίες και πλέον ισχύει ακριβώς το αντίθετο. Οι ρατσιστές εξακολουθούν να έρχονται στο γήπεδο, αλλά δεν μπορούν να πουν κουβέντα.

Πώς άλλαξε η συμπεριφορά των φιλάθλων;

Πριν από τριάντα χρόνια ο ρατσισμός ήταν τόσο διαδεδομένος στο ποδόσφαιρο, ώστε κάποιοι μαύροι παίκτες εγκατέλειπαν το άθλημα. Χιλιάδες άνθρωποι μέσα στο γήπεδο έκαναν ναζιστικούς χαιρετισμούς, φώναζαν ρατσιστικά συνθήματα και πετούσαν μπανάνες στον αγωνιστικό χώρο. Ένας σημαντικός παράγοντας για τη μεταβολή της κατάστασης ήταν η δουλειά μέσα στους συλλόγους των οπαδών. Στο Νιούκασλ, λόγου χάρη, όπου τα χρώματά της ομάδας είναι το άσπρο και το μαύρο, προσπάθησαν επίμονα να περάσουν το μήνυμα ότι λευκοί φίλαθλοι και μαύροι φίλαθλοι υποστηρίζουν μαζί την ομάδα. Τέτοιες μικρές πρωτοβουλίες βοήθησαν πολύ, όπως και το γεγονός ότι κάποιοι μαύροι παίκτες έγιναν ήρωες στην πόλη. Όπως ο Andy Cole, ο οποίος έβαλε τριάντα γκολ. Οι άνθρωποι που τον κορόιδευαν κάνοντας τη μαϊμού άρχισαν να σκέφτονται ότι «δεν μπορώ να το κάνω αυτό πια –είναι ένας από εμάς». Είχαμε λοιπόν τους οπαδούς που ανέλαβαν δράση, τους παίκτες κι επίσης τις αρχές.

Ποιος ακριβώς ήταν ο ρόλος των αρχών;

Έβαλαν κάμερες στα γήπεδα, κι έτσι έγινε πιο εύκολος ο εντοπισμός των ρατσιστών. Επίσης, επέβαλαν αποκλεισμούς από τους ποδοσφαιρικούς αγώνες. Για παράδειγμα, στο Νιούκασλ δύο νεαροί αποκάλεσαν έναν παίκτη μας στο Twitter «νέγρο» και ένας από αυτούς, που ήταν 17 χρονών, τιμωρήθηκε με ισόβιο αποκλεισμό από τα γήπεδα. Ωστόσο, πιστεύω ότι ο καλύτερος τρόπος για να καταπολεμήσεις το ρατσισμό δεν είναι οι συλλήψεις ή οι αποκλεισμοί, αλλά η παιδεία. Δεν αλλάζεις τη συμπεριφορά κάποιου με αυτό τον τρόπο. Για τον 17χρονο, λόγου χάρη, πήγαμε στην ομάδα και προτείναμε να τον αποκλείσουν μόνο για ένα χρόνο και στη συνέχεια να τον εντάξουν σε κάποιο εκπαιδευτικό πρόγραμμα.

Πώς αγωνίζεστε ενάντια στο ρατσισμό εκτός γηπέδων;

Προσπαθούμε να καταπολεμήσουμε τα στερεότυπα στα σχολεία και να επιτύχουμε τη συναισθηματική ταύτιση των παιδιών μεταξύ τους. Δίνουμε π.χ. κάποια πορτρέτα σε μαθητές και τους ζητάμε να πουν μια μικρή ιστορία για το καθένα. Έτσι παρατηρήσαμε ότι ακόμη και σε σχολεία με 99% μαύρους μαθητές, αυτοί περιέγραφαν τον μαύρο άντρα στα πορτραίτα ως Αφρικανό, που είναι δυστυχισμένος και πεινάει. Κι έπειτα, τους αποκαλύπταμε πως είναι προγραμματιστής, ο οποίος γεννήθηκε στο Λονδίνο. Με αυτό τον τρόπο, επιχειρούμε να αναπτύξουμε την κριτική σκέψη των μαθητών, αντί να τους αναπτύξουμε απλώς μια θεωρία. Σε μια άλλη περίπτωση, δώσαμε βιντεοκάμερες σε πρόσφυγες κι αιτούντες άσυλο, και τους ζητήσαμε να γυρίσουν μια ταινία για τη ζωή τους, που λέγεται «A safe place». Αυτή η δράση επίσης λειτούργησε πολύ καλά, γιατί έδειξε στους νέους τα κοινά που έχουν μεταξύ τους. Ο ρατσισμός, εξάλλου, είναι κάτι επίκτητο. Μαθαίνεις να είσαι ρατσιστής, όπως μαθαίνεις να μην είσαι.