Ευρωπαϊκή Ένωση: Συνταγματικός σαδισμός με ποινικοποίηση αστεγίας και επαιτείας

Με πρόστιμο που θα αγγίζει τα 750 ευρώ θα τιμωρείται η αστεγία στην Μαδρίτη. Στην Ισπανία, οι περιφέρειες είναι ελεύθερες να νομοθετούν κατά το δοκούν, για την επαιτεία.

Η Ana Botella, δήμαρχος της Μαδρίτης, αποφάσισε να ποινικοποιήσει την φτώχεια και να επιβάλλει «συνταγματικό σαδισμό» σε χιλιάδες ανθρώπους που δεν έχουν τίποτα.

Ετοιμάζει ένα σχέδιο νόμου που θα επιφέρει κυρώσεις στους ανθρώπους που είναι αναγκασμένοι να ζουν στον δρόμο, να ζητιανεύουν ή να πλένουν παρμπρίζ αυτοκινήτων για να επιβιώσουν.

Αντί να αναζητηθούν λύσεις για τη δραματική αύξηση που παρουσιάζει ο κοινωνικός αποκλεισμός, το διάταγμα που κατατέθηκε, τιμωρεί τους ανθρώπους που δεν έχουν στέγη.

Έτσι, προβλέπεται η επιβολή κυρώσεων και πρόστιμο 750 ευρώ για όσους ζητιανεύουν στις εισόδους εμπορικών κέντρων, γραφείων, σχολείων και νοσοκομείων, κοιμούνται σε παγκάκι ή πωλούν χαρτομάντιλα στα φανάρια για να εξασφαλίσουν ένα γεύμα. Το πρόστιμο μπορεί να φτάσει και τις 3.000 ευρώ αν πραγματοποιείται επαιτεία συνοδεία παιδιού.

Όσο αυξάνονται οι οικογένειες που ζουν στον δρόμο, τόσο πιο συχνό γίνεται το φαινόμενο να μαγειρεύουν σε μικρές σόμπες, πράξη η οποία επίσης θα τιμωρείται με πρόστιμο 750 ευρώ.

Όλα αυτά συμβαίνουν, αφού έχουν προηγηθεί εξώσεις ανθρώπων από τα σπίτια τους αλλά και από την Δημοτική Επιχείρηση Στέγασης, όπου φιλοξενούταν όσοι το είχαν ανάγκη.

Σύμφωνα με την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία, 1 στους 5 ζει σε συνθήκες φτώχειας, 2,2 εκατομμύρια παιδιά δεν σιτίζονται κανονικά και το 29,9% των νοικοκυριών είναι υποθηκευμένα λόγω απλήρωτων στεγαστικών δανείων που οι ιδιοκτήτες τους απειλούνται με πλειστηριασμό ακινήτου.

Στην Σουηδία η ξενοφοβία είναι παρούσα ακόμα και στον διαχωρισμό όσων επαιτούν. Το ακροδεξιό κόμμα «Δημοκράτες της Σουηδίας» κατέθεσε πρόταση στο Κοινοβούλιο, με την οποία ζητά η επαιτεία από ξένους να αποτελεί λόγο απέλασης από την χώρα και απαγόρευσης εισόδου σε αυτή για πάντα.

Στην Νορβηγία, η κυβέρνηση συνασπισμού, της οποία ηγείται το Κόμμα της Προόδου θέλει να επιτρέψει στους δήμους την απαγόρευση της επαιτείας. Σύμφωνα με τον αρχηγό του κόμματος Siv Jensen, αυτή η απαγόρευση θα επιτρέψει την καταπολέμηση της εγκληματικότητας και κυρίως θα στραφεί εναντίον των Ρομά.

Ακόμα κι αν η επαιτεία παραμένει για την ώρα νόμιμη στην χώρα, στο πρόγραμμα του κόμματος αναφέρεται η απαγόρευσή της σε ολόκληρο το έδαφος της.

Πολλές χώρες επωφελούνται από το νομικό κενό που υπάρχει στη νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που δεν θεσμοθετεί παρά μόνο την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων. Η ποινή που μπορεί να επιβληθεί σε περίπτωση επανάληψης της πράξης της αστεγίας που κρίνεται ως παράνομη, μπορεί να είναι και η φυλάκιση.

Στην περίπτωση της Ουγγαρίας, χώρα με 30.000 άστεγους, η κυβέρνηση με αρχηγό τον Viktor Orban έχει τοποθετηθεί από το 2010, ότι θα λάβει μέτρα ενάντια στην φτώχεια που γίνεται ορατή.

Οι τροποποιήσεις στην νομοθεσία απαγορεύουν την επαιτεία και τον ύπνο στον δρόμο, στις αστικές τουριστικές περιοχές. Όμως αυτές οι περιοχές δεν αναφέρονται με σαφή τρόπο και έτσι το γεωγραφικό τους στίγμα ορίζεται κάθε φορά από την αστυνομία. Το Ουγγρικό Κοινοβούλιο επέτρεψε παρόλα αυτά στους δήμους, να δημιουργήσουν ειδικές ζώνες- γκέττο για αστέγους.

Στην Γαλλία η επαιτεία είναι παράνομη από την δεκαετία του 1990. Παρόλα αυτά οι δήμαρχοι έχουν το δικαίωμα να αποφασίζουν οι ίδιοι για την περιοχή τους.

Σε αρκετές γαλλικές πόλεις όπως η Μασσαλία, το Μπορντώ και οι Κάννες θεωρείται παράνομη η «επιθετική επαιτεία». Πιο συγκεκριμένα όταν αυτή πραγματοποιείται «με επιθετικό τρόπο» ή συνοδεία «επικίνδυνου ζώου». Αυτοί οι «επικίνδυνοι» ζητιάνοι καλούνται να πληρώσουν πρόστιμο 38 ευρώ.

Από το 2011, η ξενοφοβική τάση της Ευρώπης γίνεται και εδώ πραγματικότητα, όπου οι αλλοδαποί άστεγοι που θεωρούνται «επικίνδυνοι», απελαύνονται.

Στην Γαλλία το 2012 υπήρχαν 141.500 άστεγοι, εκ των οποίων 30.000 παιδιά.

Η Γερμανία ακολουθεί διαφορετική πολιτική και επιλέγει την αλληλεγγύη. Από την 1η Απριλίου 1976 τα ομοσπονδιακά κρατίδια είναι υπεύθυνα για την παροχή υποστήριξης σε άτομα που αντιμετωπίζουν σοβαρά κοινωνικά προβλήματα. Δηλαδή να δημιουργήσουν δομές για την φιλοξενία αστέγων. Όμως, απαγορεύεται η επαιτεία σε πάρκα και η προτροπή παιδιών σε αυτήν. Η εκκλησία είναι υποχρεωμένη να χρησιμοποιεί ένα ποσοστό των χρημάτων που λαμβάνει από τους φόρους των πιστών για έργα φιλανθρωπίας υπέρ των φτωχών.

Στην Ιταλία η επαιτεία δεν είναι απαγορευμένη, αρκεί να γίνεται στα πλαίσια της αξίωσης της ανθρώπινης αλληλεγγύης και χωρίς να διαταράσσεται η δημοσιά τάξη.

Ο επαίτης πρέπει να βρίσκεται σε κατάσταση πραγματικής φτώχειας. Η αστυνομία μπορεί να επέμβει αν τα χρήματα χρησιμοποιηθούν για αγορά αλκοόλ ή ναρκωτικών ή οτιδήποτε άλλο κρίνεται ως μη αναγκαίο για την επιβίωση.

Αλλά αυτή η ελαστικότητα του νόμου μπορεί να ερμηνευτεί με διάφορους τρόπους. Το 2008 μια γυναίκα Ρομά συνελήφθη με την κατηγορία ότι έκανε δουλεμπόριο, επειδή ζητιάνευε μαζί με το παιδί της.

Το Ανώτατο Δικαστήριο έκρινε ότι η επαιτεία αποτελεί μέρος «της πολιτιστικής κληρονομιάς των Ρομά» και ως εκ τούτου δεν τίθεται θέμα καταδίκης της γυναίκας.

Η Sandra Petrović Jakovina ευρωβουλευτής από την Κροατία κατέθεσε πριν λίγες εβδομάδες επερώτηση στο Κοινοβούλιο σχετικά το πρόβλημα:

«Υπάρχει μια τάση στην Ευρώπη η οποία κινείται στα πλαίσια καταπιεστικών καθεστώτων σε τοπικό επίπεδο και συχνά οδηγεί σε παραβιάσεις των θεμελιωδών δικαιωμάτων των ατόμων που βρίσκονται σε δυσμενή κατάσταση, όπως οι άστεγοι, οι μετανάστες, οι φτωχοί και οι αποφυλακισμένοι που τιμωρούνται όλο και πιο συχνά εξαιτίας της κατάστασης τους.

Σε ορισμένες μάλιστα περιπτώσεις εξαιρούνται από τα κοινωνικά προγράμματα ή αυτά της στέγασης, που λειτουργούν για να βοηθήσουν ανθρώπους να ενταχτούν ή να επανενταχτούν στην κοινωνία.

Οι τοπικές αρχές παίρνουν μέτρα για να ποινικοποιήσουν τις καθημερινές δραστηριότητες των αστέγων, στον αγώνα τους για επιβίωση. Αυτά μπορεί να είναι η απαγόρευση του ύπνου στον δρόμο ή σε παγκάκι, η αφαίρεση αντικειμένων από κάδους απορριμμάτων ή και η εξαναγκαστική και βίαιη αποχώρηση τους από κάποιον χώρο. Και για όσους βιώνουν την αστεγία είναι πολύ δύσκολο, αν όχι ακατόρθωτο να έχουν πρόσβαση στην δικαιοσύνη.

Ακριβώς όπως και στα άλλα κράτη μέλη, στην Κροατία, τα τελευταία χρόνια, σημειώθηκε αύξηση των ανθρώπων που ζουν σε συνθήκες φτώχειας.

Αυτά είναι τα ευάλωτα μέλη της κοινωνίας και έχουν κάθε δικαίωμα να απολαμβάνουν τα θεμελιώδη δικαιώματα και τις ελευθερίες τους στην ΕΕ αλλά και επί μέρους στα κράτη μέλη.

Μεταξύ άλλων, η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι υποχρεωμένη να δώσει μάχη κατά του κοινωνικού αποκλεισμού και των διακρίσεων, να προωθήσει την κοινωνική δικαιοσύνη και προστασία και τέλος να συμβάλλει στην εξάλειψη της φτώχειας ενισχύοντας την αλληλεγγύη μεταξύ των πολιτών.

Δεν είναι δίκαιο σε άλλες χώρες να ποινικοποιείται η αστεγία και αλλού να γίνεται κάθε δυνατή προσπάθεια για να βοηθηθούν οι πολίτες να διατηρήσουν την περιουσία τους, παρότι είναι άνεργοι και αδυνατούν να ανταποκριθούν στις δανειακές υποχρεώσεις τους.

Δεδομένου ότι η οικονομική κρίση βρίσκεται σε εξέλιξη εδώ και πέντε χρόνια, είναι πολύ πιθανό να συνεχίσει να αυξάνεται ο αριθμός των ανθρώπων που ζουν σε συνθήκες φτώχειας.

Ποια νομικά μέτρα προτίθεται να λάβει η Επιτροπή, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι προστατεύονται οι αξίες και τα θεμελιώδη δικαιώματα των πολιτών, όπως αυτά κατοχυρώνονται από τις Συνθήκες, έτσι ώστε να καταστεί αδύνατη για τα κράτη μέλη η θέσπιση μέτρων που δυσχεραίνει τη θέση των αστέγων;»