H πείνα παίζει ταμπούρλο στα στομάχια των μαθητών

Των Άννας Ανδριτσάκη, Ντίνας Δασκαλοπούλου, Μαρίας Δήμα, Ιωάννας Σωτήρχου, Αφροδίτης Τζιαντζή

Είναι η πιο σκληρά δοκιμαζόμενη μειονότητα στην Ελλάδα του Μνημονίου. Χτες «γιόρτασαν» την παγκόσμια ημέρα για τα δικαιώματά τους σε σχολεία χωρίς θέρμανση, σε σπίτια με άνεργους, σε μια καθημερινότητα χωρίς χαρά. Αυτή η ηλικιακή μειονότητα σε έναν πληθυσμό που διαρκώς γερνάει στερήθηκε το μέλλον και ζει ένα ζοφερό παρόν, κρατώντας τον πιο σκληρό καθρέφτη απέναντι σε όλους μας. Στα πρόσωπα των παιδιών μας που δοκιμάζονται μαζί μας αποτυπώνονται τα λάθη και οι παραλείψεις μας, οι αποτυχίες και η συλλογική μας ήττα. Αλλά και η μοναδική μας ελπίδα για το μέλλον.

Το φάντασμα του Πειναλέοντα του Μποστ πλανιέται πάνω από τα σχολεία της ελληνικής επικράτειας. Με 439.000 παιδιά κάτω από το όριο της φτώχειας, η πείνα, το πλέον αδιάψευστο σημάδι εξαθλίωσης, παίζει ταμπούρλο στα παιδικά στομάχια.

Ήδη, φέτος, κρούσματα υποσιτισμού έχουν καταγραφεί στη Θεσπρωτία, το Ηράκλειο, και πρόσφατα στην Πάτρα. Τη σοβαρότητα του προβλήματος παραδέχτηκε και ο υπουργός Παιδείας Κ. Αρβανιτόπουλος, δηλώνοντας ότι «γίνονται ενέργειες με ιδιωτικούς φορείς και την εκκλησία». Εξαγγελίες για διανομή μικρογευμάτων στα σχολεία έγιναν τον Οκτώβριο από το υπουργείο Υγείας, ενώ αντίστοιχα το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης ανακοίνωσε τη διανομή φρούτων και λαχανικών.

«Όταν πέρσι το φθινόπωρο ακούστηκαν οι πρώτες καταγγελίες για παιδιά που λιποθυμούν από την πείνα σε σχολεία του κέντρου μάς αντιμετώπιζαν σαν να βλέπουμε πράγματα που δεν υπάρχουν», μας λέει η Ελένη Γιακουμάτου, πρόεδρος της Ένωσης Συλλόγων Γονέων του 6ου Διαμερίσματος, που εκτείνεται από την Ομόνοια ως τα Πατήσια και την Κυψέλη.

Οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί που μίλησαν πρώτοι για τα όλο και συχνότερα κρούσματα παιδικού υποσιτισμού αντιμετωπίστηκαν αρχικά από την τότε υπουργό Άννα Διαμαντοπούλου ως λαϊκιστές, τελικά όμως το υπουργείο Παιδείας αναγκάστηκε να παραδεχτεί την οξύτητα του προβλήματος και να υποσχεθεί κάποιες λύσεις στις αρχές του 2012. Οι καταγγελίες πλέον αφορούσαν δεκάδες σχολεία, από την Κρήτη ως τη Μακεδονία και από πρωτεύουσες νομών μέχρι κωμοπόλεις.

Με τίτλους όπως «Τα συσσίτια επιστρέφουν» και «Τα Μικρογεύματα της Άννας» καλωσόρισαν τότε τα ΜΜΕ τις εξαγγελίες για ένα πιλοτικό πρόγραμμα παροχής γευμάτων σε 18 σχολεία σε υποβαθμισμένες περιοχές της Αθήνας.

Η δημοσιότητα που δόθηκε στο σοκαριστικό αλλά και ευαίσθητο αυτό θέμα δεν ακολούθησε πάντα τους κανόνες δημοσιογραφικής δεοντολογίας: «Εφημερίδες και τηλεοράσεις κρέμασαν εκπαιδευτικούς και γονείς στα μανταλάκια» λέει στην «Εφ.Συν.» ο πρόεδρος της Διδασκαλικής Ομοσπονδίας, Κομνηνός Μαντάς.

«Τα σχολεία που ξεκίνησαν τις καταγγελίες είδαν το πρόβλημά τους στον Τύπο κάτω από πηχυαίους τίτλους όπως “Κύριε, ο μπαμπάς μου αυτοκτόνησε!” και “Δάσκαλε, πεινάω!”», συμπληρώνει.

Ίσως γι’ αυτό οι εκπαιδευτικοί που πρώτοι σήκωσαν το βάρος των επώνυμων καταγγελιών είναι διστακτικοί να ξαναμιλήσουν στον Τύπο. «Έχω αποφασίσει να μην ξαναμιλήσω σε συνάδελφό σας γιατί διαστρέφετε τα λόγια μας», απαντά ο διευθυντής του γραφείου Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης του Νομού Ξάνθης Σάββας Μελισσόπουλος.

«Καταγράψαμε μαθητές που οι οικογένειές τους αντιμετωπίζουν οξυμένα οικονομικά προβλήματα και θα μπορούσαν να ωφεληθούν από ένα κουλούρι. Κάποιοι δημοσιογράφοι γράψατε ότι 300 μαθητές στην Ξάνθη λιποθυμάνε από την πείνα. Δεν είναι έτσι».

Η έκκληση αλληλεγγύης απέδωσε και 19 αρτοποιοί προσφέρουν πλέον δωρεάν πρωινό στους 350 μαθητές – μόνο που ακόμα και η ελάχιστη αυτή κίνηση συνάντησε γραφειοκρατικά εμπόδια: Για τα δωρεάν κουλούρια πρέπει να κόβουν παραστατικά στην εφορία!

«Αυτοί που μας κλέβουν το μισθό και τη ζωή μας, δίνουν ψίχουλα για να περνιούνται για φιλάνθρωποι», λέει η Διονυσία Αθανασοπούλου, πρόεδρος της Ομοσπονδίας Συλλόγων Γονέων και Κηδεμόνων Αθήνας. «Ο παιδικός υποσιτισμός είναι συνώνυμο της βαρβαρότητας. Όμως η παιδική φτώχεια είναι αποτέλεσμα της φτώχειας των γονιών.

Όχι μόνο των ανέργων, που γίνονται όλο και περισσότεροι, αλλά και των εργαζόμενων που αμείβονται με μισθούς πείνας. Η μόνη λύση, ένα γεύμα για όλα τα παιδιά κάθε μέρα, με έκτακτη χρηματοδότηση από το κράτος στους δήμους. Τα κονδύλια δεν είναι υπέρογκα για να δίνεται καθημερινά σε κάθε παιδί μία πορτοκαλάδα, γάλα κι ένα σάντουιτς».

Κάτι ανάλογο υπόσχονταν αλλά δεν πραγματοποίησαν τα «μικρογεύματα» του υπουργείου Παιδείας, που εφαρμόστηκαν με καθυστέρηση πέρυσι τον Μάρτιο, αφορούσαν 11 σχολεία αντί για 18 και μόνο ένα σάντουιτς αντί για γεύμα, όπως είχε αναγγελθεί.

«Προσπάθησαν να μπαλώσουν το πρόβλημα επιστρατεύοντας ΜΚΟ. Σε τρία σχολεία μοίραζε σάντουιτς το Ίδρυμα Νιάρχου», λέει η Δ. Αθανασοπούλου. «Εμείς θεωρούμε όλους αυτούς τους ευεργέτες-εφοπλιστές υπεύθυνους για τη φτώχεια. Κανένας ευεργέτης δεν έσωσε το λαό ποτέ. Σώθηκε όταν αγωνίστηκε».

Σε πολλά σχολεία έχουν ξεκινήσει πρωτοβουλίες αλληλεγγύης που περιλαμβάνουν τη συγκέντρωση ειδών πρώτης ανάγκης σε συνεργασία με τους συλλόγους γονέων. Μπορεί η διαφορά μεταξύ φιλανθρωπίας και αλληλεγγύης να γίνεται όλο και πιο δυσδιάκριτη όσο σφίγγει το στομάχι, όμως οι ίδιες οι πρωτοβουλίες θέτουν τις δικές τους διαχωριστικές γραμμές.

Το ανοιχτό κάλεσμα για αλληλεγγύη –είτε με ενισχυτικά μαθήματα είτε με τρόφιμα και ρούχα- που απευθύνει ο Σύλλογος Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Πειραιά «Η πρόοδος» είναι σαφές: Η αλληλεγγύη, εξηγούν, εντάσσεται «στον αγώνα για την ανατροπή της αντιλαϊκής πολιτικής». Ο αγώνας αυτός, όμως, προσθέτουν «παραμένει χωρίς ψυχή, γίνεται παγερός και αδιάφορος, όταν αρνείται να καταπιαστεί με την άμεση ανακούφιση στο όνομα της ριζικής αλλαγής που κάποτε θα έρθει».

Aόρατοι κι απ’ τις στατιστικέ

Παιδιά που έρχονται μόνα τους στη χώρα μας, μπας και σωθούν εκείνα τουλάχιστον. «Ασυνόδευτα ανήλικα» είναι ο επίσημος χαρακτηρισμός. Όχι, δεν υπάρχει κάποιος να ασχολείται μαζί τους. Ούτε που καταγράφονται. Συνήθως φυλακίζονται στα κέντρα κράτησης μαζί με τους ενήλικες με ό,τι αυτό σημαίνει για την ασφάλειά τους. Μετά, παίρνουν κι αυτά το χαρτί για να εγκαταλείψουν τη χώρα που δεν είναι άλλο παρά η άγουσα για την πρωτεύουσα και ένα εισιτήριο για την εκμετάλλευση από λογής-λογής κυκλώματα.

Πριν από τέσσερα χρόνια είχαμε συναντήσει αρκετά στον καταυλισμό των Αφγανών έξω από το λιμάνι της Πάτρας. Με άγχος και κατάθλιψη, εγκλωβισμένα στην Ελλάδα, ανήμπορα να πάνε στην Ευρώπη να βρουν τους συγγενείς τους, δεν είχαν κουράγιο να επικοινωνήσουν με τους δικούς τους για να τους πουν ότι «απέτυχαν» σ’ αυτό το ταξίδι. Στις ζωγραφιές τους που κρέμονταν στο αντίσκηνο των εθελοντών γιατρών διάστικτα ήταν βουνά και θάλασσα από μαύρες γραμμές που συμβόλιζαν τους νεκρούς που άφησαν πίσω τους στην πορεία τους προς ένα καλύτερο μέλλον.

Όχι ότι η ελληνική πολιτεία νοιάζεται και για τα παιδιά μεταναστών που μεγαλώνουν μαζί με τα δικά μας παιδιά. Και με το θέμα της ιθαγένειας -που θέλει να δυσκολέψει την απόκτησή της- πρόδωσε τις προθέσεις της.

Όμως δεν είναι μόνο η κρίση αλλά και η ρατσιστική βία που δεν αντιμετωπίζεται. Ο φόβος της επίθεσης έκλεισε και το σχολείο που είχε η μαροκινή κοινότητα για να μαθαίνουν τα παιδιά της αραβικά. Φτώχεια, μέσα και έξω.

Αλήστου μνήμης μόρφωση

Στο σχολείο της φτώχειας που δεν γνώρισαν ούτε καν οι γονείς αλλά, πολλά χρόνια πριν, η γιαγιά και ο παππούς αναγκάζονται να επιστρέψουν οι σημερινοί μαθητές. Στερούμενα το δικαίωμα να διεκδικήσουν το μέλλον τους με αξιώσεις, καλούνται να ζήσουν εποχές οι οποίες το μόνο που κατάφεραν ήταν να αφήσουν τα παιδιά χωρίς το δικαίωμα στη μόρφωση.

Το σημερινό σχολείο, όπως προδιαγράφεται από τα μέτρα που έχουν ήδη ληφθεί ή δρομολογούνται:

– Θα έχει παιδιά στοιβαγμένα και άθλιες και κρύες αίθουσες, αυτές που θα απομείνουν από το επόμενο κύμα συγχωνεύσεων-καταργήσεων, εξίσου σαρωτικό με το πρώτο, που έγινε έναν χρόνο πριν. Τότε το λουκέτο μπήκε σε 1.900 σχολεία, τώρα αναμένεται να φθάσει στα 1.500. Και αν πέφτει μακριά το σχολείο που θα παραμείνει ανοιχτό, αυτό είναι πρόβλημα που πρέπει με κάθε τρόπο να λύσει η οικογένεια.

– Δεν θα έχει χρήματα ούτε για τις βασικές λειτουργίες. Η ευθύνη της διαχείρισης των κονδυλίων έχει μετακυλιστεί στους δήμους (και τις σχολικές επιτροπές) αλλά τα κονδύλια ανύπαρκτα. Σε πολλά μέρη της Ελλάδας, σχολεία δεν έχουν χρήματα για το πετρέλαιο. Ίσως η γιαγιά και ο παππούς τούς θυμίσει τη λύση που πήγαιναν και από ένα κούτσουρο για τη σόμπα του σχολείου.

– Θα έχει όλο και πιο πεινασμένα παιδιά. Η βοήθεια που δίνουν οι εκκλησίες, τοπικοί φορείς και οργανώσεις δείχνουν την πικρή αλήθεια. Τα κρούσματα πληθαίνουν και έχουν ανάγκη ακόμα και από αυτό το ψωμοτύρι της μεταπολεμικής περιόδου. Πέρυσι, τα αποκάλεσαν μικρογεύματα, μοίρασαν μερικά με τα χρήματα της Ε.Ε., τέλειωσαν, ξεχάστηκαν.

– Θα έχει βιβλία που θα χρεώνονται στους γονείς με υποχρέωση επιστροφής. Σε περίπτωση που δεν επιστραφούν στο τέλος της χρονιάς, προκειμένου να επαναχρησιμοποιηθούν από άλλους μαθητές, οι γονείς θα τα πληρώνουν.

– Θα έχει εκπαιδευτικούς εξαθλιωμένους που θα πηγαίνουν όπου υπάρχει ανάγκη, εντός και εκτός νομού, σ’ ένα και δύο και τρία σχολεία, υποχρεωτικά.

Δίκτυο για το Παιδί

Την ανάπτυξη ενός δικτύου αλληλεγγύης για το παιδί και την οικογένεια εξήγγειλε χθες ο γ.γ. Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Γιώργος Σούρλας. Το δίκτυο θα ξεκινήσει από τη Μαγνησία με τη συνεργασία της Εκκλησίας και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και με απώτερο στόχο να επεκταθεί σε όλη την Ελλάδα.

Θα στηρίζει τα παιδιά που αντιμετωπίζουν προβλήματα υποσιτισμού αλλά και στερούνται των στοιχειωδών μέσων για την εκπαίδευσή τους. Αρωγοί σε αυτήν την προσπάθεια, φυσικά και νομικά πρόσωπα που διαθέτουν οικονομική δυνατότητα και έχουν την κοινωνική ευαισθησία για να ενταχθούν στο δίκτυο

(πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών)