«Τα παιδιά κρέμονται από τα κάγκελα»

Έκθεση-σοκ του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Προσφύγες περιγράφει τις συνθήκες κράτησης των ασυνόδευτων ανήλικων μεταναστών στον Έβρο

Ρεπορτάζ: Γιάννης Παπαδόπουλος

Όποιο παιδί δεν έβρισκε κουκέτα ξάπλωνε στο πάτωμα, σε στρώμα από χαρτόνια, πλάι στα λύματα της χαλασμένης αποχέτευσης, ή διανυκτέρευε στο διπλανό κελί, μαζί με τους ενήλικες. Επί ένα χρόνο ομάδα της μη κυβερνητικής οργάνωσης του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες κατέγραψε τις συνθήκες κράτησης των ασυνόδευτων ανήλικων μεταναστών στο Φυλάκιο Έβρου και συμπέρανε ότι για τις αρμόδιες αρχές τα παιδιά ήταν μια «ανεπιθύμητη ευθύνη».

Πάνω από 500 ανήλικοι κρατήθηκαν στο ειδικό κέντρο από τον Μάρτιο του 2011 μέχρι τον Μάρτιο του 2012, σύμφωνα με την έκθεση η οποία δόθηκε αυτές τις ημέρες στη δημοσιότητα. Έφηβοι οι περισσότεροι, με καταγωγή κυρίως από το Αφγανιστάν και το Πακιστάν πέρασαν μόνοι τους στην Ελλάδα αναζητώντας συγγενικά τους πρόσωπα στη χώρα μας ή σε άλλα ευρωπαϊκά κράτη. Ελάχιστοι επιθυμούσαν να διεκδικήσουν άσυλο στην Ελλάδα. Κάποιοι είχαν για συγγενείς αναγνωρισμένους πρόσφυγες οι οποίοι όμως αγνοούσαν τη νόμιμη -και ασφαλή- οδό μεταφοράς των παιδιών. Ήξεραν μόνο τις διαδρομές των κυκλωμάτων διακίνησης. Διασχίζοντας τα ελληνοτουρκικά σύνορα οι ασυνόδευτοι ανήλικοι που συνελήφθηκαν κρατήθηκαν σε δομές που δεν επαρκούσαν για τους αριθμούς τους και συχνά παρέμειναν εκεί για αρκετές εβδομάδες -ή μήνες- καθώς δεν υπήρχε η δυνατότητα άμεσης φιλοξενίας τους σε ειδικά κέντρα.

Σε μια από τις επισκέψεις της, στις 11 Ιουλίου 2011 η εξαμελής αποστολή του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες μέτρησε 116 παιδιά. Τα 65 από αυτά βρίσκονταν εκεί από τα τέλη Μαΐου. Το κελί τους κανονικά χωρούσε 40 ανθρώπους. «Τα παιδιά κρέμονται από τα κάγκελα όλα μαζί σπρώχνοντας το ένα το άλλο για να πάρουν αέρα», γράφουν τα μέλη της αποστολής. «Τα μικρότερα δεν μπορούν να φτάσουν στα κάγκελα. Καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας και της νύχτας κάθονται ανά πέντε στις κουκέτες καθώς δεν υπάρχει χώρος να σταθούν. Η λύση που δόθηκε ήταν να μοιραστούν κάποια στο διπλανό κελί με τους ενήλικες». Τον περασμένο Μάρτιο το κέντρο κράτησης έκλεισε για ανακαίνιση και οι συνθήκες έχουν βελτιωθεί αισθητά σύμφωνα με τους παρατηρητές μη κυβερνητικών οργανώσεων. Τις τελευταίες τρεις εβδομάδες οι εγκαταστάσεις δέχονται και πάλι μετανάστες.

Η εικόνα όμως ήταν διαφορετική πριν από το Μάρτιο. Τα μέλη της αποστολής του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες παρατήρησαν ότι το κελί -ειδικά τον προηγούμενο χρόνο- καθαριζόταν σπάνια και δεν υπήρχε πρόσβαση σε πόσιμο νερό παρά μόνο από τη βρύση της τουαλέτας. Ένας γιατρός, μία ψυχολόγος και μία κοινωνική λειτουργός -μόνο τις εργάσιμες ημέρες και ώρες- δεν επαρκούσαν για όλους τους κρατουμένους (ενήλικες και ανήλικοι έφταναν τουλάχιστον τους 450). Οι ανήλικοι υπέφεραν, σύμφωνα με τα μέλη της αποστολής σε μεγαλύτερο βαθμό απ’ ότι οι ενήλικες, από δερματίτιδες, κρυολογήματα, πυρετούς, γαστρεντερίτιδες και παρεμφερή νοσήματα. Αρκετά παιδιά τραύλιζαν, είχαν αϋπνίες ή αυτοτραυματίζονταν. Κάποια ξέσπαγαν σε ανεξέλεγκτα κλάματα, άλλα επέλεγαν την απόλυτη σιωπή. Μέχρι τον περασμένο Σεπτέμβριο το παιδιά δεν προαυλίζονταν. Κρατούνταν στο ίδιο σκοτεινό κελί. Από τότε άρχισε να ισχύει υποχρεωτική έξοδός τους στο προαύλιο για 15 λεπτά καθημερινά και τα μέλη της μη κυβερνητικής οργάνωσης διαπίστωσαν βελτίωση στη διάθεση των ανηλίκων.

Δεν είναι η πρώτη φορά που καταγράφονται οι συνθήκες κράτησης των ασυνόδευτων ανήλικων μεταναστών στο Φυλάκιο. Την περίοδο 19- 27 Ιανουαρίου 2011 εκπρόσωποι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων είχαν γράψει σε αντίστοιχη έκθεσή τους: «Δεν λαμβάνονται ειδικά μέτρα για τα βρέφη, τα μικρά παιδιά και τους ανηλίκους -καθόλου γάλα, επιπλέον τροφή ή δραστηριότητες- για να βελτιώσουν τις φριχτές συνθήκες. Όλοι αντιμετωπίζονται το ίδιο- σαν φυλακισμένα ζώα».