Πώς ο εγκέφαλος μετατρέπει τον φόβο σε άγχος;

Συντάκτης: Σοφία Ανδριανάκη

Image credit: Joe Beck / unsplash.com

Ποια είναι η αντίδραση του εγκεφάλου στον φόβο και γιατί μπορεί να οδηγήσει σε μακροχρόνιες αγχωτικές καταστάσεις, όπως η Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες;

Η θανατηφόρα πανδημία του COVID-19, η οικονομική αβεβαιότητα και η πολιτική αναταραχή απειλούν την ψυχική υγεία εκατομμυρίων ανθρώπων. Η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο ο φόβος εξαιτίας τέτοιου τύπου τρομακτικών γεγονότων εξελίσσεται σε ισόβιο άγχος σε ευάλωτα άτομα, παίζει αποφασιστικό ρόλο στην θεραπεία τους.

Μια ερευνητική ομάδα από το Πανεπιστήμιο του Νέου Μεξικού, εντόπισε για πρώτη φορά νευρικές συσχετίσεις στον εγκέφαλο, κατά τη μετάβαση από τον φόβο στο άγχος.

Μέχρι τώρα, οι ψυχίατροι είχαν λίγες πληροφορίες αναφορικά με το τι συμβαίνει στον εγκέφαλο μετά από μια τρομακτική εμπειρία, και γιατί μερικοί άνθρωποι δεν αναρρώνουν εύκολα και παραμένουν αγχώδεις, ακόμη και για το υπόλοιπο της ζωής τους, αναφέρουν οι ερευνητές.

Ο απειλητικός για τη ζωή φόβος, συχνά οδηγεί στο σύνδρομο μετατραυματικού στρες (ΔΜΤΣ). Ο στόχος των ερευνητών ήταν να αποσαφηνίσουν την ανταπόκριση του εγκεφάλου στον φόβο και γιατί, σε κάποιες περιπτώσεις, αυτή μπορεί να οδηγήσει σε παρατεταμένες αγχωτικές καταστάσεις, όπως η ΔΜΤΣ.

Αν και δεν είναι εφαρμόσιμος σε ανθρώπινα υποκείμενα, ο φόβος μπορεί να προκληθεί σε τρωκτικά μέσω της έκθεσής τους σε μια τρομακτική μυρωδιά, όπως ένα προϊόν που χρησιμοποιείται συνήθως για να απωθήσουμε τα τρωκτικά να κάνουν φωλιές στα μπάρμπεκιου του κήπου μας. Αυτή η μυρωδιά μιμείται τη δυσοσμία ενός αρπακτικού και τρομάζει τα ποντίκια.

Η ομάδα από το Πανεπιστήμιο του Νέου Μεξικού χρησιμοποίησε αυτό το τρικ για να εξετάσει, πως ανταποκρίνεται ο εγκέφαλος σε τρομακτικά γεγονότα, και να ανακαλύψει, πως εξελίσσεται η εγκεφαλική δραστηριότητα από ένα τρομακτικό συναίσθημα σε άγχος.

Στο άρθρο τους, το οποίο δημοσιεύθηκε στο περιοδικό NeuroImage, αναφέρεται η συσχέτιση της συμπεριφοράς με την εγκεφαλική δραστηριότητα μέσω της παρακολούθησης της συμπεριφοράς και της καταγραφής απεικονίσεων μαγνητικού συντονισμού πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την έκθεση σε τρομακτικές και μη τρομακτικές μυρωδιές.

Οι ερευνητές προκάλεσαν ευπάθεια στο άγχος παραποιώντας τον μεταφορέα σεροτονίνης (SERT), ο οποίος είναι το βασικό αποτέλεσμα των ψυχοτρόπων ουσιών, όπως της κοκαΐνης και των αντικαταθλιπτικών, όπως το Πρόζακ. Η εξουδετέρωση του γονιδίου του μεταφορέα της σεροτονίνης (SERT-KO) προκαλεί ευπάθεια στο άγχος και, συνεπώς, προσφέρει ένα μοναδικό μοντέλο μάθησης για το πώς τρομακτικές εμπειρίες μετατρέπονται σε άγχος.

Οι ερευνητές του Πανεπιστημίου Νέου Μεξικού συνέκριναν τη συμπεριφορά των συμμετεχόντων και τη δραστηριότητα του εγκεφάλου τους, τόσο σε φυσιολογική κατάσταση όσο και σε κατάσταση SERT-KO. Στόχος τους ήταν ο εντοπισμός των νευρικών συσχετίσεων του άγχους, δηλαδή εκείνων των περιοχών του εγκεφάλου οι οποίες ενεργοποιούνται σε αγχωμένα υποκείμενα (SERT-KO) και όχι σε φυσιολογικά υποκείμενα.

Προκειμένου να επισημάνουν τους ενεργούς νευρώνες χρησιμοποίησαν μαγγάνιο, ένα μη τοξικό ιόν, το οποίο φωτίζει ενεργούς νευρώνες στις απεικονίσεις μαγνητικού συντονισμού. Οι υπολογιστικές αναλύσεις αυτών των απεικονίσεων του εγκεφάλου, οδήγησαν στη δημιουργία χαρτών εγκεφαλικής δραστηριότητας πριν, αμέσως μετά και πολύ αργότερα από τη σύντομη έκθεση στην τρομακτική μυρωδιά.

Οι ερευνητές βρήκαν διαφορές στη νευρική δραστηριότητα 45 υπό-περιοχών του εγκεφάλου. Μερικές περιοχές ενεργοποιήθηκαν από την τρομακτική μυρωδιά, ενώ άλλες αργότερα. Η ευπάθεια στο άγχος συσχετίστηκε με μεγαλύτερη δραστηριότητα σε πολλές περισσότερες εγκεφαλικές περιοχές.

Η λειτουργία κάποιων περιοχών, συμπεριλαμβανομένης της αμυγδαλής και του υποθαλάμου του εγκεφάλου, είναι εν μέρει γνωστή, ωστόσο άλλες περιοχές, όπως το κύκλωμα ανταμοιβής, δεν ήταν μέχρι τώρα γνωστό ότι, εμπλέκονται στο άγχος.

(Πηγή: psychologynow.gr)